Της Έλενας Καππέ,
Τον Ιωάννη Καποδίστρια τον γνωρίζουμε όλοι. Είναι μια σπουδαία προσωπικότητα, αλλά οι απόψεις γύρω από αυτόν και από το έργο του είναι διφορούμενες. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας και κατά τη διάρκεια της θητείας του έκανε πολλά και σπουδαία έργα και μεταρρυθμίσεις σε μια χώρα την οποία παρέλαβε, ομολογουμένως, διαλυμένη. Ως κυβερνήτης αρνήθηκε να πάρει μισθό και διέθεσε όλη του την περιουσία για τους σκοπούς του κράτους.
Η αντιπολίτευση ήταν κατά σε ό,τι κι αν έκανε ο Καποδίστριας και πολύ συχνά ερχόταν σε ρήξη μαζί του. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως οι Κοτζαμπάσηδες, οι Φαναριώτες και οι πλοιοκτήτες ήθελαν μερίδιο της εξουσίας, κάτι που ο κυβερνήτης δεν ήθελε να δεχθεί. Τον κατηγόρησαν για δεσποτισμό, όταν σε καίριες θέσεις εξουσίας διόρισε τα δύο του αδέλφια με την αιτιολογία πως αυτό που προείχε στη νεοσύστατη Ελλάδα ήταν η ύπαρξη σχολείων, έτσι ώστε οι Έλληνες να καταφέρουν να ξεφύγουν από τη δουλεία και να είναι σε θέση να απολαύσουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Εκτός από την αντιπολίτευση στο εσωτερικό της χώρας, ο Καποδίστριας αντιμετώπιζε προβλήματα και πιέσεις από τις δύο Μεγάλες Δυνάμεις: τη Γαλλία και την Αγγλία, οι οποίες εξαιτίας του Καποδίστρια κινδύνευαν να χάσουν την επιρροή τους στην Ελλάδα. Ήδη είχε δημιουργηθεί κέντρο «αντικαποδιστριακού» αγώνα με μια ομάδα πολιτικών, προσκείμενων στους Άγγλους και τους Γάλλους. Η έδρα τους βρισκόταν στην Ύδρα και είχαν ακόμα και προπαγανδιστικό όργανο, την εφημερίδα «Απόλλων».
Ο Καποδίστριας είχε να αντιμετωπίσει και την εξέγερση στη Μάνη που είχε ξεσπάσει υπό την ηγεσία του Τζανή Μαυρομιχάλη, αδελφού του Πετρόμπεη, ο οποίος βρισκόταν σε περιορισμό στο Ναύπλιο, αποπειράθηκε να φύγει με αγγλικό πλοίο, συνελήφθη και φυλακίστηκε.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 ο Καποδίστριας πηγαίνει στην Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα μαζί με την ασφάλειά του. Εκεί τον περιμένει ο Κωνσταντίνος και ο Γιώργης Μαυρομιχάλης. Ο Καποδίστριας τους βλέπει, αλλά δεν ταράζεται. Ο ένας τον πυροβολεί και ο άλλος τον μαχαιρώνει. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης βρίσκει τον θάνατο λίγο αργότερα από σφαίρα και ο κόσμος τον λιντσάρει ενώ είναι νεκρός και πετάει στη θάλασσα το νεκρό κορμί του.
Κοινό μυστικό είναι πως πίσω από τις πράξεις του Κωνσταντίνου και Γεωργίου Μαυρομιχάλη κρύβονταν οι δύο εκ των Μεγάλων Δυνάμεων, η Αγγλία και η Γαλλία, που αρχικά, φαινομενικά, ήταν με το μέρος του Κυβερνήτη.
Μετά το φονικό, μάλιστα, ο Γιώργης Μαυρομιχάλης ζήτησε άσυλο στη Γαλλική πρεσβεία όπου του είχαν υποσχεθεί πως αν κατάφερνε να σκοτώσει τον Καποδίστρια, θα τον φυγάδευαν. Ο λαός ξεσηκώθηκε και ζητούσε από τους Γάλλους να τον παραδώσουν, όπως και έγινε. Δικάστηκε και εκτελέστηκε, ωστόσο είναι μυστήριο μέχρι και σήμερα γιατί στη δίκη του δεν εμφανίστηκε ποτέ ένας αυτόπτης μάρτυρας που είδε το περιστατικό από απόσταση αναπνοής. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, σύμφωνα με τον αγωνιστή Κασομούλη Νικόλαο, φώναξε στους αστυνομικούς: «Δε φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι με έβαλαν!».
Ο θάνατος του Καποδίστρια παραμένει μέχρι και σήμερα μυστήριο, καθώς ο φάκελος δολοφονίας του βρισκόταν μέχρι και το 2014 απόρρητος στα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών Αγγλίας. Σύμφωνα με τους ιστορικούς όπως τον Γιάννη Κορδάτο, η οικονομική κρίση, ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του Καποδίστρια και, συνάμα, η απόρριψη των οικονομικών προτάσεων των Άγγλων και των Γάλλων από την ελληνική κυβέρνηση και το «φλερτ» της με τη Ρωσία οδήγησαν στη δολοφονία του κυβερνήτη, ενώ κατά τον Βασίλη Κρεμμυδά, βασικό ρόλο στη δολοφονία έπαιξε η Γαλλία και όχι η Βρετανία, καθώς ο ίδιος «απομυθοποιεί» τη δύναμη της Ύδρας, του αντικαποδιστριακού κέντρου.
Βιβλιογραφία
- Κασομούλης, Νικόλαος (2013), Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833, Τόμος Γ’, σελ. 440-442
- Κρεμμυδάς, Βασίλης (1977), «Η δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια», Περιοδικό: Ο Ερανιστής 14, σελ. 217-281
- Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος (1998), Νέα Ελληνική Ιστορία 1204-1985, ιστ’ έκδοση, σσ. 197-210
