Της Αριάδνης-Παναγιώτας Φατσή,
Γραμμένο το 1942, αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα έχει αναλυθεί πολλές φορές από διάφορες οπτικές γωνίες και παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα πιο πολυσυζητημένα έργα. Θεωρείται ένα από τα κορυφαία δείγματα της φιλοσοφίας του παραλόγου που διακρίνει τα έργα του Αλμπέρ Καμύ, ενώ παράλληλα έχει πολιτικές αναγνώσεις και πτυχές που αφορούν την απονομή της δικαιοσύνης. Το έργο έδωσε στον Καμύ το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1957, αφού είχε ήδη κάνει τεράστια επιτυχία στη Γαλλία, στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Την ιστορία του έργου αφηγείται ο πρωταγωνιστής Meursault, ένας Γάλλος που διαμένει στην Αλγερία -όπως άλλωστε ήταν και ο ίδιος ο Καμύ για μια μεγάλη περίοδο της ζωής του- ο οποίος βρίσκεται φυλακισμένος και πρόκειται σύντομα να εκτελεστεί για τον φόνο ενός Άραβα. Μέσα από την αφήγηση αυτή, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου φτάνει σε μια βαθύτερη γνώση του εαυτού του, η οποία απαντά και στην πάγια άρνησή του να εκδηλώσει συναισθήματα. Ο Meursault, περιμένοντας να εκτελεστεί, αντιλαμβάνεται ότι αυτή η παροιμιώδης απάθεια που τον διακρίνει έχει μια βαθύτερη ρίζα. Όλα χαρακτηρίζονται από ματαιότητα και εφόσον κοινή μοίρα των ανθρώπων είναι ο θάνατος, η ζωή είναι μία ακόμη έκφραση του ματαίου. Ακόμη και ο χρόνος είναι μια ανθρώπινη κατασκευή που δεν μετράει καθόλου, όταν κάποιος βρίσκεται στο κελί της φυλακής αναμένοντας την εκτέλεσή του.
Μέσα από τη διήγηση της ιστορίας του, ο Meursault φαίνεται πραγματικά να είναι ένας άνθρωπος που δεν διαθέτει στοιχειώδη ενσυναίσθηση, ούτε αφήνει να τον αγγίξουν τα συναισθήματα. Ακόμη και στην κηδεία της μητέρας του, ο Meursault φαίνεται με κυνικό τρόπο να φέρεται σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα και αφηγείται ότι πραγματικά δεν ένιωσε να αλλάζει στην πραγματικότητα κάτι. Η σχέση του με μια γυναίκα, τη Μαρί, είναι επίσης κενή από συναισθήματα από τη μεριά του, καθώς δεν θεωρεί ότι έχει νόημα να απαντήσει όταν εκείνη τον ρωτά αν την αγαπάει, αλλά δεν έχει και αντίρρηση να παντρευτούν, εφόσον εκείνη θα το επιθυμούσε, χωρίς όμως ο ίδιος να εκφράζει αντίστοιχη θέληση.
Ο Meursault δεν είναι ένας ήρωας που γίνεται ιδιαίτερα συμπαθής στον αναγνώστη, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν αρκετά άβολα διαβάζοντας για κάποιον που έχει τέτοιου είδους άρνηση και απάθεια προς τα συναισθήματα που χαρακτηρίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Κι όμως, η διαδικασία της δίκης του για τον φόνο μας δημιουργεί την αίσθηση ότι κάτι πάει στραβά με την απονομή της δικαιοσύνης, καθώς ένα από τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της καταδίκης του σε θάνατο δεν ήταν το γεγονός ότι διέπραξε ένα έγκλημα, αλλά το ότι δεν έκλαψε ούτε έδειξε κάποια στενοχώρια στην κηδεία της μητέρας του.
Το μυθιστόρημα αυτό του Καμύ έχει βρει πολλές ερμηνείες και αναγνώσεις, ακόμη και όσον αφορά τον τίτλο. Μια προφανής ερμηνεία θα μπορούσε να είναι ότι ο Meursault είναι ξένος προς τους άλλους ανθρώπους, γιατί δεν μπορεί να κατανοήσει τα συναισθήματά τους και τον τρόπο με τον οποίο δρουν, αλλά τελικά ούτε αυτοί μπορούν να τον κατανοήσουν και καταλήγουν να τον τιμωρούν με τη σκληρότερη των ποινών, όχι μόνο λόγω του εγκλήματος που διέπραξε, αλλά λόγω και της «ξενότητάς» του προς αυτό που θεωρεί η κοινωνία αποδεκτό. Την ίδια, όμως, στιγμή είναι και ξένος προς τον ίδιο του τον εαυτό, τον οποίο μαθαίνει καλύτερα κατά τη διάρκεια της αφήγησης, ώστε να φτάνει στο σημείο να γνωρίζει μια αλήθεια για τον ίδιο, ενώ περνά τις μέρες του στη φυλακή αναμένοντας να εκτελεστεί.
Ο ίδιος ο Καμύ, μιλώντας το 1955 για το έργο, εξηγεί ότι «ο ήρωας του βιβλίου είναι καταδικασμένος επειδή δεν παίζει το παιχνίδι», βάζοντάς μας σε σκέψεις για το ποιος τελικά είναι ξένος στη δική μας κοινωνία και αν θα μπορούσε ο καθένας από μας να υποστεί κάποια στιγμή την αυστηρότητα της κοινωνικής ομάδας, με την οποία συνυπάρχει εξαιτίας κάποιας δικής του «ξενότητας».
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής στο ΕΚΠΑ. Αναπτύσσει ιδιαίτερη δράση σε φοιτητικούς οργανισμούς και εκδηλώσεις, βρίσκεται στο διοικητικό συμβούλιο της Unique Minds και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια και ημερίδες. Την ενδιαφέρει η συγγραφή νομικών και λογοτεχνικών άρθρων, τάσεις τις οποίες ικανοποιεί η συμμετοχή της στο OffLine Post. Γνωρίζει Αγγλικά και Γερμανικά.
