Της Αλεξάνδρας Οικονόμου,
Μια σύντομη αναδρομή στην ιστορική εξέλιξη της Ευρώπης, και δη της Ελλάδας, αναδεικνύει την αλλαγή και την ανάδειξη ενός νέου ρόλου των γυναικών στη σημερινή εποχή.
Το πρώτο κομβικό σημείο έναρξης μιας νέας δραστηριοποίησης για γυναίκες ήταν η αναγνώριση του δικαιώματος της ψήφου.
Η πρώτη πρόταση να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου έγινε στις 19 Μαΐου 1922 από βουλευτή υποστηριζόμενο από τον τότε πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη, κατά τη διάρκεια συνταγματικής συνέλευσης.
Μετά από πολλές προσπάθειες κατάρριψης του μισογυνισμού που ήθελε τη γυναίκα κατάλληλη μόνο για δύο πράγματα (χαρακτηριστική η φράση «δύο επαγγέλματα είναι κατάλληλα για γυναίκες: νοικοκυρά και πόρνη») στις 28 Μαΐου 1952 θεσμοθετήθηκε το δικαίωμα της καθολικής ψήφου. Από εκεί και πέρα, σιγά σιγά άρχισε να προστατεύεται και το δικαίωμα εργασίας των γυναικών, για το οποίο γίνεται ειδική αναφορά τόσο στο 5 παρ.1 Συντάγματος, όσο και στα άρθρα 22 και 116 Παρ 2 Συντάγματος. Ο νομοθέτης πρέπει να λαμβάνει μέτρα για εργαζόμενες γυναίκες, ώστε να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης με τους άνδρες σε όλα τα ζητήματα εργασίας. Ειδικά στην περίπτωση που μιλάμε για εργαζόμενες μητέρες απαιτείται να προβλεφθούν ειδικές ρυθμίσεις για τα ζητήματα μητρότητας (πχ άδεια μητρότητας, επίδομα κτλ).
Όσο κι αν νομοθετικά η γυναίκα εργαζόμενη και ταυτόχρονα μητέρα έχει κατοχυρωμένα δικαιώματα, το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο πραγματικά μια γυναίκα μπορεί να αναλάβει ταυτόχρονα και με επιτυχία αυτούς τους δύο ρόλους… Είναι δηλαδή εφικτό υπό τα σημερινά δεδομένα μια γυναίκα να αναλάβει αυτούς τους δύο κοινωνικούς ρόλους, χωρίς να περιέλθει σε αδυναμία να αντεπεξέλθει στα καθήκοντά της;
Η απάντηση είναι απλή: Ναι… Αλλά υπάρχει πάντα κι ένα κόστος. Οι εργαζόμενες μητέρες έχουν πολύ περισσότερο στρες από τους υπόλοιπους πολίτες. Για την ακρίβεια, καταγράφεται ότι οι μητέρες με ένα παιδί έχουν 18% περισσότερο άγχος, ενώ στις μητέρες με δύο παιδιά παρατηρείται αύξηση της τάξεως του 40%. Ασφαλώς όσο ο αριθμός των παιδιών αυξάνεται, τόσο μεγαλύτερα είναι τα ποσοστά στρες, πίεσης αίματος κι επιπέδων ορμονών.
Αυτό σε συνδυασμό με τις αυξημένες εργασιακές απαιτήσεις, μοιραία δημιουργεί σύγκρουση ανάμεσα στο καθήκον της γυναίκας ως μητέρας κι ως εργαζόμενης.
Αυτός είναι κι ένας λόγος που όσο περισσότερο συμμετέχουν οι γυναίκες στον εργασιακό βίο, τόσο λιγότερες γυναίκες αποφασίζουν να αποκτήσουν παιδί. Η ανασφάλεια κι η αβεβαιότητα για το αν θα μπορέσουν να το αναθρέψουν σωστά και με την απαιτούμενη φροντίδα, αλλά και ο φόβος να μη χάσουν την εργασία τους οδηγούν σε αυτή την αποτροπή. Εξαιτίας αυτού, ακόμη κι αν αποφασίσει μια γυναίκα να δημιουργήσει τη δική της οικογένεια, θα το κάνει σε πολύ μεγαλύτερη ηλικία απ’ ότι τα παλιότερα χρόνια.
Χαρακτηριστικές φράσεις που στριφογυρίζουν στο μυαλό είναι:
«Και πώς θα αφήνω το παιδί για να πάω στη δουλειά;»
«Ποιος θα το επιβλέπει;»
«Με τι κόστος;»
«Πόσο εύκολα θα εμπιστευτώ ξένο άνθρωπο να κρατήσει το παιδί μου;»
Προς ελάφρυνση του βάρους αυτού, το κράτος προβλέπει επίδομα μητρότητας, καθώς και ανάλογη άδεια. Ωστόσο, φαίνεται ότι στην πραγματικότητα αυτά τα μέτρα είναι ατελέσφορα. Η καλύτερη επιλογή θα ήταν, πέρα από την οικονομική ενίσχυση, να υπάρχει κι ένας κρατικός φορέας αρμόδιος για κάθε εργαζόμενη, ανεξαρτήτως του τομέα απασχόλησής της, στον οποίο οι εργαζόμενες μητέρες θα εμπιστεύονται τα παιδιά τους κατά τις ώρες εργασίας τους, μεριμνώντας παράλληλα για τη διαπαιδαγώγηση και την ψυχαγωγία τους κατά την προσχολική ηλικία. Κλασικό παράδειγμα αυτού του συστήματος είναι εκείνο της Γερμανίας με τους λεγόμενους Kindergarten, όπου κατάλληλοι παιδικοί σταθμοί απασχολούν τα παιδιά με ασφάλεια, διαπαιδαγωγώντας τα μέσα από το παιχνίδι.
Άλλες επιλογές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν, αποτελώντας κίνητρο δημιουργίας οικογένειας είναι:
- Η ενασχόληση με ένα αντικείμενο το οποίο πράγματι θα ικανοποιεί την γυναίκα με σκοπό να αποτελεί ένα μέσο διαφυγής κατά την καθημερινότητά της.
- Εργασία με ευέλικτο ωράριο.
- Η δυνατότητα να εργάζεται από το σπίτι σε ορισμένες περιόδους ή και όλο το χρόνο.
- Η ευέλικτη εργασία του συζύγου, ώστε να μπορεί και εκείνος να συμβάλλει στην ανατροφή του παιδιού.
- Μέλη της οικογένειας που μένουν κοντά και θέλουν να βοηθήσουν.
Αν υλοποιηθούν κάποιες από αυτές τις δυνατότητες, τότε θα δοθεί κίνητρο τόσο για την αποδοτική εργασία όσο και για την εκπλήρωση μιας σημαντικής αποστολής της γυναίκας, της μητρότητας.
Σε κάθε περίπτωση, κάθε γυναίκα δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι ισχύει το ρητό «τα αγαθά αποκτώνται με κόπο». Μια οικογένεια απαιτεί θυσίες, όπως κι η επιτυχία στον εργασιακό τομέα. Ωστόσο, μόνο με την κατανομή του βάρους και τη βοήθεια τόσο από το κράτος όσο κι από την ίδια την οικογένεια, θα μπορέσει η κάθε γυναίκα να απολαύσει τους καρπούς των κόπων της.
