Της Δέσποινας Άλβα,
Η ενεργειακή ασφάλεια ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικό θέμα διαμάχης στα ζητήματα διεθνούς ασφάλειας, αφού η ανάγκη απρόσκοπτης πρόσβασης σε φυσικούς πόρους έχει επανειλημμένα αποτελέσει αιτία συγκρούσεων, ανταγωνισμών αλλά και σχέσεων αλληλεξάρτησης. Οι ενεργειακοί πόροι, συνιστούν θεμέλιο λίθο για την ομαλή λειτουργία της οικονομίας, αλλά και της κοινωνίας των κρατών, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν και πολλαπλασιαστή ισχύος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως διεθνής δρων που συνιστά κατεξοχήν καταναλωτή ενέργειας, διαχρονικά στηρίζει την ενεργειακή της πολιτική στην προσβασιμότητα σε ενεργειακούς πόρους, καθώς και στην ασφαλή χρήση αυτών. Η διακυβερνητική συμφωνία για τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, η οποία και κυρώθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο στις 14 Μαΐου, πρόκειται να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο στην χάραξη κοινής ενεργειακής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή επικράτεια.
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, εγκαινιάστηκε μία νέα περίοδος ευρύτερης συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού στις 2 Ιανουαρίου, οι ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ, υπέγραψαν συμφωνία ενεργειακής σύνδεσης της Ευρώπης, με τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Ειδικότερα, με αφετηρία το κοίτασμα Leviathan στο Ισραήλ, ένας αγωγός φυσικού αερίου θα επεκτείνεται μέσω της Ανατολικής Μεσογείου στην Κύπρο κι από εκεί με ενδιάμεσο σταθμό την ηπειρωτική Ελλάδα, θα καταλήγει στην Ιταλία. Πρόκειται για ένα έργο 1.900 χιλιομέτρων, από τα οποία 1.300 αφορούν υπεράκτιο τμήμα του αγωγού, ενώ τα 600 χερσαίο. Μέσω υποθαλάσσιων συνδέσεων, ο αγωγός EastMed θα μεταφέρει ετησίως 9 με 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, στην Ευρώπη, με δυνατότητα επέκτασης ως και 20 δις κυβικά μέτρα σε ορίζοντα διετίας. Το κόστος ολοκλήρωσής του αγγίζει τα 7 δις δολάρια, ενώ ο χρονικός προγραμματισμός για την ολοκλήρωση του έργου είναι το 2025. Το νέο αυτό ενεργειακό εγχείρημα, αδιαμφισβήτητα θα συνεισφέρει στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς, αφού θέτει τα θεμέλια για διαφοροποίηση από τις παραδοσιακές πηγές προμήθειας ενέργειας της Γηραιάς Ηπείρου.
Το γεγονός ότι η Ε.Ε. αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας παγκοσμίως, σε συνδυασμό με τον παράγοντα του μεγέθους της, τα ελάχιστα ενεργειακά της αποθέματα αλλά και τη γεωγραφική της εγγύτητα στην Ρωσία, δικαιολογημένα καθιστά την τελευταία ιδανικό πάροχο ενέργειας. Παραδοσιακά, η Ρωσία αποτελεί τον κυρίαρχο πάροχο φυσικού αερίου για την Ευρώπη, αποτελώντας, έτσι, τον εγγυητή της αέναης τροφοδοσίας της. Ωστόσο, η χρήση της ενέργειας από την Ρωσία ως πολλαπλασιαστή ισχύος και «πολιτικό όπλο» εκβιασμού στο πρόσφατο παρελθόν, έχει καταστήσει την Ε.Ε. εκτεθειμένη στον κίνδυνο του ενεργειακού αποκλεισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ρωσία δύο φορές στο παρελθόν -το 2006 και το 2009- έχει διακόψει την ομαλή ροή φυσικού αερίου στον ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης, την Ουκρανία, ως μέσο πολιτικής πίεσης, προκειμένου να εξυπηρετήσει απώτερα στρατηγικά της συμφέροντα. Έτσι, το δίλημμα ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, κατέστησε αναγκαία την εύρεση εναλλακτικών πηγών προμήθειας ενέργειας, προκειμένου να περιορίσει την εξάρτηση της από το πολιτικά αντίπαλο δέος της, αλλά και να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση της σε ενεργειακούς πόρους. Ο αγωγός EastMed, εκτός από την κατοχύρωση της ενεργειακής ασφάλειας, μέσω εναλλακτικών πηγών εφοδιασμού, αποτελεί ένα μήνυμα ευρύτερης πολιτικής συνεργασίας προς όφελος της ειρήνης και ασφάλειας, αφού σφυρηλατεί μια σχέση αμοιβαίου συμφέροντος μεταξύ των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου.
Η συμφωνία της ενεργειακής σύνδεσης της Ε.Ε. με τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, υπογράφηκε έπειτα από το παράνομο μνημόνιο συνεργασίας Τουρκίας-Λιβύης σχετικά με τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών στην περιοχή, το οποίο και καταστρατηγεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Η Τουρκία, σταθερά διεκδικεί τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ παράλληλα αντιλαμβάνεται το κομμάτι που επρόκειτο να περνάει ο αγωγός ως κομμάτι εθνικής της κυριαρχίας. Η αποφυγή της τροφοδοσίας της Ε.Ε. από αγωγό που διέρχεται από τουρκικό έδαφος, όπως ο Turkstream, είναι ορθολογική, αφού η αποκλειστική εξάρτηση της Ένωσης από την Ρωσία και την Τουρκία ενέχει γεωπολιτικό κίνδυνο. Πιο συγκεκριμένα, η Τουρκία, αποτελεί μια πολιτικά ασταθή χώρα, ενώ το γεγονός ότι συνιστά «πολιτικό κίνδυνο» για μερίδα ευρωπαϊκών κρατών, την καθιστούν μειωμένης αξιοπιστίας εταίρο. Με βάση τα παραπάνω, είναι έκδηλο ότι ο αγωγός EastMed, εκτός από την κατοχύρωση της ενεργειακής ασφάλειας, συμβάλλει και στην προώθηση της σταθερότητας στο μαλακό υπογάστριο της Ε.Ε., δηλαδή στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η συμφωνία για τον αγωγό EastMed, με πρωταγωνιστές την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, απολαμβάνει την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ, οι οποίες αποβλέπουν στον περιορισμό της τροφοδοσίας σε φυσικό αέριο της Ευρώπης από την Ρωσία, αφού και οι ίδιες διεκδικούν τον ρόλο του προμηθευτή ενέργειας για την Ένωση. Μάλιστα, ο Νόμος για την Εταιρική Σχέση Ασφάλειας και Ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, «EastMed Act», που εγκρίθηκε το περασμένο έτος από τις ΗΠΑ, τοποθετεί την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ στο επίκεντρο των αμερικανικών συμφερόντων και της γενικότερης εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, μέσω ενός σχεδίου επέκτασης της στρατιωτικής τους συμβολής. Εν κατακλείδι, ο αγωγός EastMed, ενώ δυνητικά μπορεί να αποτελέσει μέσο διαφοροποίησης της ευρωπαϊκής ενεργειακής τροφοδοσίας, εγείρει σημαντικά ερωτήματα για το εάν η Ε.Ε. από έρμαιο της Ρωσίας όσον αφορά στην παροχή ενέργειας, μετατρέπεται σε όχημα εξυπηρέτησης αμερικανικών συμφερόντων. Το στοίχημα της μη πρόσδεσης σε «ξένες δυνάμεις» και της αποφυγής της συνεχούς εξάρτησης, φαίνεται ότι θα συνεχίσει να υφίσταται για την Ε.Ε.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1997, όπου και διαμένει ως σήμερα. Είναι απόφοιτη του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της, πραγματοποίησε πρακτική άσκηση στη Β2 Διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών, όπου ασχολήθηκε με τις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις της Ελλάδας με χώρες Βαλκανικής, Ρωσίας και λοιπών χωρών Κ.Α.Κ.. Από τον Οκτώβριο του 2018, είναι δόκιμη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στον Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νότιο-Ανατολικής Ευρώπης. Ομιλεί την αγγλική, γαλλική και ρωσική γλώσσα. Τέλος, αγαπάει ιδιαίτερα τα ταξίδια, τα οποία θεωρεί πηγή προσωπικής εξέλιξης.
