Της Μαρίας Μήτσα,
Η εποχή στην οποία ζούμε χαρακτηρίζεται από μια υπέρμετρη καταναλωτική μανία, η οποία έχει οδηγήσει στην ανάγκη των ανθρώπων να αποκτούν συνεχώς καινούρια πράγματα. Τις περισσότερες φορές ίσως αγοράζουν, για να γεμίσουν συναισθηματικά κενά, άλλες φορές γιατί νιώθουν ότι το έχουν ανάγκη κι άλλες πάλι απλώς επειδή το κάνουν όλοι.
Αλλά σε αυτό το άρθρο δεν θα αναλύσω τους λόγους της υπερκατανάλωσης και τα προβλήματα που επιφέρει στις σύγχρονες κοινωνίες. Απλώς θέλω να θίξω με αυτό τον πρόλογο, το γεγονός ότι ο άνθρωπος πάντα θα έχει την ανάγκη να αγοράζει. Τι γίνεται όμως, με όλα τα παλιά πράγματα, αυτά που πλέον δεν χρησιμοποιούμε, τα ρούχα, τα παπούτσια, τα έπιπλα κλπ.;
Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι πράγματα που μπορεί να είναι άχρηστα πλέον για εμάς, να είναι «θησαυρός» για κάποιον άλλο;
Μεταχειρισμένα ρούχα;
Για τους περισσότερους ανθρώπους τα μεταχειρισμένα ρούχα είναι παλιά και μάλλον άψυχα υφάσματα, τα οποία είναι παρατημένα σε ντουλάπες συγγενών και φαντάζει παράλογο να πουλήσουν ή να χαρίσουν σε άλλους ρούχα που πλέον γι’ αυτούς αποτελούν «σκουπίδια». Παρ’ όλα αυτά, ανέκαθεν υπήρχαν και αυτοί που, είτε πιεσμένοι από την οικονομική ανάγκη, είτε ηθελημένα, επέλεγαν και επιλέγουν τα μεταχειρισμένα.
Όταν μπαίνει κανείς σε ένα κατάστημα με μεταχειρισμένα ρούχα αισθάνεται σαν να μπαίνει σε μια τεράστια ντουλάπα, γεμάτη διάφορα χρώματα, υφάσματα, σχήματα. Το κάθε ρούχο είναι διαφορετικό, έχει τη δική του ιστορία. Μπορεί να προέρχεται από οποιαδήποτε μάρκα, όπως επίσης μπορεί να είναι μοντέρνο ή να είναι μέρος μιας παλαιότερης εποχής. Αυτό από μόνο του ίσως είναι αρκετό, για να εμπνεύσει όσους αντιμετωπίζουν τη μόδα με φαντασία. Για όσους όμως, προτιμούν να φορούν μόνο ό,τι φαντάζει νέο, χάρη στον κυκλικό χαρακτήρα της μόδας (που φέρνει στην επιφάνεια ξεχασμένες τάσεις προηγούμενων δεκαετών), τα μαγαζιά με μεταχειρισμένα μπορούν να αποτελέσουν πηγή για φθηνά ρούχα, όπου καθένας μπορεί να βρει κάτι που να του ταιριάζει.
Το ζήτημα αυτό έχει αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον από τη στιγμή που οι υποστηρικτές των μεταχειρισμένων ρούχων αυξάνονται συνεχώς και η καταναλωτική συνήθεια παίρνει άλλη μορφή κι αποτελεί πλέον τάση, που πίσω της ίσως να κρύβεται μια ιδεολογία ή απλώς να είναι μια φθηνή λύση για ρούχα καλής ποιότητας. Γιατί λοιπόν, αυτή η συνήθεια είναι κάτι παραπάνω από μια τάση;
Αξίζει τελικά;
Η αγορά Second hand αντικείμενων πέρα από τη vintage αξία της έχει και οικολογική σημασία.
Το ισχυρότερο επιχείρημα των υποστηρικτών των μεταχειρισμένων αντικειμένων είναι η περιβαλλοντολογική επιβάρυνση του πλανήτη. Οι βιομηχανίες ρούχων, παπουτσιών και αξεσουάρ αποτελούν μέρος των βαριών βιομηχανιών σε παγκόσμια κλίμακα και επιβαρύνουν καθημερινά την ατμόσφαιρα και τα ύδατα με ένα σωρό από τοξικά απόβλητα.
«Σύμφωνα με τα δεδομένα του ΟΗΕ αναφορικά με το εμπόριο και την ανάπτυξη, η βιομηχανία της μόδας είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνος στον κόσμο».
Το κόστος της βιομηχανίας το πληρώνει η μητέρα φύση κι αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς μόνο αν αναλογιστεί ότι χρειάζονται περίπου 7.500 λίτρα νερού για να δημιουργηθεί ένα μόνο τζιν. Αυτό ισοδυναμεί με την ποσότητα νερού που καταναλώνει κατά μέσο όρο ένας άνθρωπος σε 7 έτη.
Το κυρίαρχο επιχειρηματικό μοντέλο σε αυτό τον τομέα είναι αυτό της «ταχείας μόδας», όπου σχεδιαστές και κατασκευαστές αλλάζουν τις συλλογές ανά τακτά χρονικά διαστήματα και τα προωθούν σε πολύ οικονομικές τιμές, αφού παράγονται σε χώρες με πολύ φθηνό εργατικό δυναμικό (Κίνα, Ινδία, Μπαγκλαντές) με υλικά χαμηλής ποιότητας. Αυτή η τάση έχει οδηγήσει τους καταναλωτές να αλλάζουν συχνά ρούχα.
Άνθρωποι που επιλέγουν να αγοράσουν μεταχειρισμένα ρούχα συνάμα ωθούνται σε αυτή τη συνήθεια από το ενδιαφέρον τους για το περιβάλλον, αλλά και από ενδιαφέρον απέναντι στους ανθρώπους. Όταν φοράμε ένα ρούχο, πολύ σπάνια μπορεί να αναλογιστούμε ποιος συνέβαλε στη δημιουργία του. Η αλήθεια είναι, πως, παρά την αυτοματοποίηση των παραγωγικών διαδικασιών, πολλοί εργάτες συμμετέχουν στη δημιουργία των ρούχων μας, συχνά κάτω από αντίξοες συνθήκες. Δεν είναι λίγες οι καταγγελίες που γίνονται από εργαζόμενους σε εταιρίες ρούχων, δημοσιογράφους και φιλανθρωπικές οργανώσεις για χαμηλή πληρωμή, εργασία σε ακατάλληλο περιβάλλον, παιδική εκμετάλλευση, οι οποίες άλλοτε φτάνουν στην επιφάνεια και άλλοτε αποκρύπτονται. Οι διαδικασίες και προσπάθειες που στοχεύουν στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι περίπλοκες, το λιγότερο, όμως, που μπορεί να κάνει ένας καταναλωτής για να στηρίξει τις προσπάθειες είναι να ενημερώνεται για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες παράγεται το αγαθό και να διαμορφώνει ανάλογα τις συνήθειές του. Εξάλλου, η στροφή προς τα μεταχειρισμένα ρούχα έχει ήδη προβληματίσει μεγάλες εταιρίες και τις έχει ωθήσει να αλλάξουν τις τακτικές που χρησιμοποιούν.
Φυσικά, εφόσον η αγορά μεταχειρισμένων ρούχων είναι τόσο ωφέλιμη, θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς, γιατί δεν αποτελούν την πρώτη επιλογή των περισσότερων ανθρώπων. Οι απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση θα μπορούσαν να είναι πολλές, ένα βασικό πρόβλημα είναι, όμως, πως κυριαρχεί η ιδέα ότι το μεταχειρισμένο είναι και βρώμικο ή κατεστραμμένο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η άποψη αυτή αποτελεί περισσότερο έναν μύθο, που βασίζεται στο γεγονός ότι ο πρώην ιδιοκτήτης είναι άγνωστος σε εμάς συνήθως. Τα οργανωμένα μαγαζιά που διαμεσολαβούν στην πώληση των μεταχειρισμένων ρούχων αναλαμβάνουν τον καθαρισμό τους και συνήθως εξασφαλίζουν πως βρίσκονται ακόμα σε καλή κατάσταση, αλλιώς προσαρμόζουν την τιμή ανάλογα με το μέγεθος της φθοράς. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σκεφτούμε ότι και τα καινούρια ρούχα πριν αγοραστούν έχουν δοκιμαστεί από άπειρους ανθρώπους που δεν ξέρουμε το ποιόν τους και έχουν πεταχτεί σε διάφορες βρώμικές αποθήκες, μέχρι να φτάσουν στα χέρια μας.
Η κύρια συνισταμένη που ωθεί στην ανάπτυξη της ιδέας του second hand και προσελκύει όλο και περισσότερους ανθρώπους να την ενσωματώσουν στις καταναλωτικές τους συνήθειες είναι η τιμή που δεν συγκρίνεται με την τιμή ενός καινούριου ρούχου.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι είναι επιτακτική ανάγκη να αλλάξει ο τρόπος κατανάλωσης, μέσω ενεργειών ανακύκλωσης, ώστε να διπλασιαστεί ο χρόνος χρήσης τους και να μειωθεί κατά το ήμισυ ο αρνητικός αντίκτυπος στο περιβάλλον με την παραγωγή νέων ειδών. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό πρέπει να γίνει συλλογική προσπάθεια από όλους τους καταναλωτές, που πρέπει να καταλάβουν ότι η μόδα περιστρέφεται γύρω από την εμμονή για εξωτερική εικόνα. Πρέπει να δίνεται περισσότερη προσοχή στο εσωτερικό και του δικού μας εαυτού, αλλά και να υπάρχει η σκέψη από τι προέρχεται και τι υπάρχει στο ρούχο που πρόκειται να αγοράσουμε, όπως για παράδειγμα, οι εκατομμύρια ίνες πλαστικού που καταλήγουν στους ωκεανούς. Κατανοώντας τους λόγους αυτούς, έχουμε τη δυνατότητα να εκφράσουμε το προσωπικό μας στυλ και ταυτόχρονα να συνειδητοποιήσουμε την αξία που μπορούν να έχουν τα υφάσματα που φοράμε όταν τους δίνουμε εμείς ζωή.
Γεννημένη το 1996 στη Θεσσαλονίκη, αλλά μεγαλωμένη σε ένα χωριό του Λαγκαδά, την Όσσα. Φοιτήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, με ειδίκευση στον κλάδο της προϊστορικής Αρχαιολογίας. Αγαπώ πολύ τα μουσεία καθώς είναι και το αντικείμενο που θα ήθελα να ασχοληθώ και στο μέλλον της επαγγελματικής μου ζωής.
