Του Αλέξανδρου Ζάρκα,
Η κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, χαρακτηρίστηκε από τον Αμερικανό πολιτικό επιστήμονα, Φράνσις Φουκουγιάμα, ως «το τέλος της ιστορίας», αφού ο πόλεμος, μεταξύ δύο κόσμων και δύο ιδεολογιών, είχε νικητή τις ΗΠΑ και ήταν αναμενόμενη η εξάπλωση της επιρροής τους. Η πτώση του κομμουνισμού και ο θρίαμβος της φιλελεύθερης δημοκρατίας ήταν γεγονός, το οποίο έφερε στο προσκήνιο το ερώτημα αν υπάρχει πολιτική χωρίς ιδεολογία.
Ο έντονος διαχωρισμός μεταξύ αριστεράς-δεξιάς σταμάτησε να αποτελεί τον πρωταγωνιστή της ιστορίας (όπως συνέβαινε τον 20ο αιώνα) και η επικράτηση του καπιταλισμού εμφάνισε μια τεχνοκρατική πολιτική που δημιουργεί διαμάχες, όχι ιδεολογικές, αλλά ως προς την καλύτερη αξιοποίηση του κεφαλαίου και ολόκληρου του καπιταλιστικού συστήματος. Μέχρι και σήμερα οι κόντρες των πολιτικών στηρίζονται περισσότερο σε αποφάσεις και προτάσεις στο πλαίσιο του συγκεκριμένου οικονομικού συστήματος, παρά σε ιδεολογικές διαφορές. Παράλληλα, η πολιτική «διώχνει» την ιδεολογία στην προσπάθεια της να μετατραπεί σε έναν αγώνα με οικονομικά χαρακτηριστικά. Σε μια εκλογική αναμέτρηση τα κόμματα (επιχειρήσεις), προτείνουν πολιτικές (προϊόντα) στους ψηφοφόρους (καταναλωτές) και με προπαγανδιστικές τεχνικές, όπως είναι οι διαφημίσεις, κερδίζουν ψήφους (πελάτες). Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως δεν υπάρχει ιδεολογική υπόσταση στις πολιτικές του κόμματος, αλλά δείχνει πως αρκετοί από τους εκλογείς ψηφίζουν επηρεασμένοι από το παραπάνω «καταναλωτικό» σχέδιο και όχι από τις δικές τους απόψεις.
Το ίδιο το σύστημα του καπιταλισμού αποτελεί ένα παραπάνω επιχείρημα στην αποσύνδεση της πολιτικής και της ιδεολογίας. Πράγματι, μπορεί ένας εκλογέας να ψηφίσει σύμφωνα με την ιδεολογική του πεποίθηση αλλά αν η ιδεολογία του πολιτικού που ψήφισε βρεθεί αντιμέτωπη με την κερδοσκοπία των «ισχυρών» ανθρώπων του κόσμου, τι θα επικρατήσει; Στις μέρες μας είναι εμφανές το φαινόμενο, που κυβερνήσεις εφαρμόζουν πολιτικές για τα συμφέροντα επιχειρηματιών που έχουν συσσωρεύσει τον πλούτο στην κατοχή τους και με την δύναμη αυτού, εφαρμόζουν πολιτικές χωρίς να υποστηρίζουν κάποια ιδεολογία που να τελειώνει σε «-ισμός», παρά μόνο την ιδεολογία της κερδοσκοπίας.
Από την άλλη πλευρά, στον κόσμο δεν υπήρχαν μόνο οι ιδεολογίες του φιλελευθερισμού και του κομμουνισμού. Το γεγονός ότι η κλασική διάκριση δεξιάς-αριστεράς υποχώρησε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου δεν σημαίνει ούτε ότι εξαφανίστηκε τελείως, ούτε ότι θα εμπόδιζε την εμφάνιση νέων ιδεολογιών. Οι κοινωνίες και οι συνθήκες αλλάζουν και οι ιδεολογίας θα πρέπει να τροποποιηθούν και να ανανεωθούν για να ταιριάξουν με τα καινούργια χαρακτηριστικά της εποχής. Έχοντας ως δεδομένη την ανανέωση των ιδεολογιών, εξάγουμε το συμπέρασμα ότι το λεγόμενο «τέλος των ιδεολογιών» είναι σφάλμα. Ειδικότερα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης άνοιξε ο δρόμος για την εμφάνιση νέων ιδεολογιών όπως η πολυπολιτισμικότητα, ο διεθνισμός, η πράσινη πολιτική κ.α.
Είναι ευρύτερα γνωστό στην κοινωνία πως όλα είναι πολιτική. Κι όμως, πολιτική δεν είναι μόνο η τέχνη της διακυβέρνησης! Κι όμως, ιδεολογίες δεν εκπροσωπούν μόνο τα κόμματα. Σε καθημερινή βάση, οι άνθρωποι με πράξεις και λόγια εφαρμόζουν πολιτικές και κοινωνικούς αγώνες, έχοντας ο καθένας μια ιδεολογία να τον κατευθύνει, η οποία δεν είναι απαραίτητα κομματικοποιημένη. Συνεπώς, η ιδεολογική πολιτική έχει δώσει τη θέση της στην τεχνοκρατική πολιτική μόνο ως προς την μορφή διακυβέρνησης. Η καθημερινή ζωή είναι συνδεδεμένη πρώτα με αξίες και πιστεύω και μετά με την οικονομία.
Εν κατακλείδι, η ιδεολογία είναι συνδεδεμένη με το όραμα, την ελπίδα και το όνειρο που χρωματίζουν τις ζωές μας. Οι πολιτικοί (προσπαθούν να) δίνουν με τις ιδέες τους ελπίδα στον λαό, πράγμα που δημιουργεί σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ ιδεολογίας και πολιτικής.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 2000 και σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Φέρει ενδιαφέρον για σύγχρονα ιστορικά γεγονότα και για την πολιτική ανάλυση. Θεωρεί τα ανθρώπινα δικαιώματα αποφασιστικά κρίσιμα για την κοινωνία και τον ευαισθητοποιεί ο εθελοντισμός.
