Της Ματίλντας Γεωργελέ,
Δάκρυα, πόνος, ασφυξία. Τα τρία συστατικά στοιχεία του πέπλου του κορωνοϊού που κάλυψε ασφυκτικά την Ευρώπη και τον κόσμο τους τελευταίους τρεις μήνες. Δάκρυα για τους ανθρώπους που έφυγαν τόσο άδικα, πόνο για την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα και τον φόβο που ρίζωσε στις πόλεις, και ασφυξία, οικονομική και κοινωνική. Και ενώ όλα έδειχναν ότι οι πλέον πληγείσες χώρες της Ευρώπης ύστερα από την απόρριψη του corona bond από τις frugal 4 θα έπρεπε μόνες τους, δίχως καμία αρωγή και βοήθεια, να ορθοποδήσουν, να επανακάμψουν και να επιβιώσουν, αποδείχθηκε το αντίθετο. Η Γερμανία σπάζοντας τη μακρά της πορεία οικονομικού καθωσπρεπισμού και δημοσιονομικής ορθοδοξίας, αποφάσισε αυτήν τη φορά να αλλάξει εντελώς κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, η Καγκελάριος Μέρκελ σε συνεργασία με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν προχώρησαν στην παρουσίαση κοινής πρότασης για τη στήριξη της Ευρωπαϊκής οικονομίας, μέσω της σύστασης ενός συλλογικού ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης της τάξεως των 500 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα διατεθεί όχι υπό τη μορφή δανείου αλλά ως επιχορηγήσεις στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία του κορωνοϊού. Σε αυτήν την πάρα πολύ σπουδαία και φυσικά σωτήρια πρωτοβουλία, πολλοί έσπευσαν να θέσουν αρκετά ερωτήματα αναφορικά με τον τρόπο αποπληρωμής του ποσού αυτού. Σύμφωνα με τη γαλλογερμανική πρόταση, τα κράτη μέλη που θα λάβουν την επιχορήγηση δε θα είναι υποχρεωμένα να επιστρέψουν τα μετρητά. Αντίθετα, η αποπληρωμή του θα αποτελεί οικονομική ευθύνη ολόκληρου του μπλοκ. Το ποσό αυτό θα προστεθεί στον προϋπολογισμό της Ένωσης, στον οποίο ούτως ή άλλως η συνεισφορά των κρατών ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και την ευρωστία των οικονομιών τους. Εν ολίγοις, τα δάνεια που θα λάβει η Κομισιόν αντλώντας χρήματα από τις αγορές, για να παράσχει τις επιχορηγήσεις, θα αποπληρωθούν εν καιρώ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Το βασικό όμως ερώτημα είναι το εξής, τι περιλαμβάνει αυτό το πολυπόθητο σχέδιο που υπερασπίστηκε το Παρίσι και το Βερολίνο; Καταρχάς και κυρίως στοχεύει στη στρατηγική θωράκιση και κυριαρχία της ΕΕ στον τομέα της υγείας, μέσω της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ικανότητας έρευνας και ανάπτυξης στους τομείς των εμβολίων, της θεραπείας καθώς επίσης και στη δημιουργία κοινών αποθεμάτων φαρμάκων και ιατρικών συσκευών. Παράλληλα, προβλέπει και προωθεί τη δημιουργία μπλοκ συντονισμού πολιτικών για μελλοντικά εμβόλια και θεραπείες καθώς και τη δημιουργία μιας «Ειδικής Ομάδας Υγείας» της ΕΕ, η οποία θα έχει ως βασικό στόχο τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη εθνικών σχεδίων αντιμετώπισης κατά μελλοντικών επιδημιών, καθώς επίσης και την αναδιοργάνωση στους τρόπους συλλογής και χρήσης των δεδομένων υγείας.
Οι δύο ηγέτες στην κοινή τους τηλεδιάσκεψη σημείωσαν ότι φυσικά αυτή η κοινή πρόταση αποτελεί ένα μείζον βήμα προς τη θωράκιση και διαφύλαξη μιας ενιαίας και κραταιάς Ευρώπης, όμως φυσικά απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για τη συγκέντρωση όλων των κρατών μελών καθότι είναι βέβαιο ότι η πρωτοβουλία αυτή θα εγείρει αντιδράσεις σε πολλά κράτη μέλη, με βασικούς αντιτιθέμενους τις Κάτω Χώρες και τη Δανία οι οποίοι πολλάκις διαφώνησαν με τη δημιουργία και σύναψη των κορωνοομολόγων, θέτοντας με τη στάση τους αυτή βαριά εμπόδια για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Βασικός αρνητής των κορωνοομολόγων ήταν μέχρι πρότινος και η ίδια η Γερμανία, η οποία τώρα παρουσιάζεται να έχει κάνει στροφή 180 μοιρών. Μάλιστα, όπως σημείωσε και η ίδια η Άνγκελα Μέρκελ, η πρόταση αυτή όντως αποτελεί μια αδιαμφισβήτητα σημαντική αλλαγή στη γερμανική σκέψη, όμως τη χαρακτήρισε επίσης και μια «εφάπαξ προσπάθεια» διαφύλαξης της ευρωπαϊκής ιδέας. Πρόσθεσε, επίσης, ότι «λόγω της ασυνήθιστης και πρωτόγνωρης φύσης της κρίσης, επιλέγουμε ένα ασυνήθιστο μονοπάτι». Η κίνηση αυτή της Καγκελαρίου μπορεί να ενέχει πολιτικούς κινδύνους για την ίδια, καθώς η απόφασή της ενδέχεται να ενισχύσει το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική Γερμανία» που ιδρύθηκε σε μια ευρωσκεπτικιστική πλατφόρμα, όμως ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους και συνεπειών, η κίνηση αυτή είναι μάλλον ο μόνος τρόπος να σωθεί όχι μόνο η βαθιά διχασμένη νομισματική ένωση αλλά και η υστεροφημία της Καγκελαρίου αναφορικά με την ευρωπαϊκή ενότητα. Απόλυτα συμπορευόμενη και σύμφωνη με αυτήν την πρωτοβουλία εμφανίστηκε και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα βον ντερ Λάιεν, η οποία χαρακτήρισε την πρόταση εποικοδομητική για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά και εμμένοντας στην αρχική της στάση, η Ολλανδία στέκεται κάθετα αντίθετη σε αυτήν την πρωτοβουλία εκφράζοντας ανησυχίες ότι οποιαδήποτε κίνηση θα μπορούσε να θεσμοθετήσει τον καταμερισμό του χρέους και τις άνευ όρων επιχορηγήσεις που ενέχει «ηθικούς κινδύνους στη διάσωση των οικονομιών που δεν είχαν προετοιμαστεί κατάλληλα και δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές δυσκολίες», όπως σημειώθηκε.
Μπορεί η πρόταση αυτή να είναι όντως αναζωογονητική, βοηθητική και σωτήρια για μερικές χώρες. Μπορεί, όντως, να λειτουργεί ως το βήμα προς τη δημιουργία μιας Ευρώπης ενωμένης και αλληλέγγυας. Όμως, τίποτα από αυτά δε θα επιτευχθεί αν δε συμφωνήσουν και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Τα εμπόδια πολλά, οι διαφωνίες αρκετές και οι frugal four δε φαίνονται -τουλάχιστον μέχρι στιγμής- να αλλάζουν στάση. Will they seal the deal? Οψόμεθα…
