Του Αθανάσιου Μαντζώλα,
Ένας μέσος μαθητής της Γ’ Λυκείου εμπειρικά γνωρίζει το όνομα «Παπανούτσος». Γνωρίζει τον Ευ. Παπανούτσο όχι (κυρίως) ως πολιτικό, ως υπουργό, αλλά ως δάσκαλο και συγγραφέα. Το έργο και η τριβή του στην παιδεία ήταν τέτοια, ώστε μέχρι σήμερα να περιλαμβάνονται κείμενά του στα μαθητικά εγχειρίδια, στα κριτήρια αξιολόγησης, στις πανελλαδικές εξετάσεις. Αποτέλεσμα αυτής της τριβής, ήταν η μεταρρύθμιση που πραγματοποίησε ως Υπουργός στο χώρο της παιδείας.
Σήμερα, ποια είναι η τριβή των επικεφαλής του κατ’ ευφημισμόν και πολλαπλώς κατά διαστήματα μετονομαζόμενου, Υπουργείου Παιδείας; Ποια είναι η πείρα και το συγγραφικό τους έργο; Ποιο είναι το στίγμα τους στο στίβο της εκπαίδευσης και του πνευματικού βίου της χώρας; Σε τι διαφέρει η Κεραμέως και η Ζαχαράκη από τον Φίλη, τον Γαβρόγλου, την Γιαννάκου, τον Αρσένη, τον Βερυβάκη; Πρόκειται, πιστεύω, για τις ίδιες μετριότητες, τις ίδιες ιδεοληπτικές παρεμβάσεις στην παιδεία, τα ίδια «προοδευτικά» νομοθετήματα. Πρόοδος ωστόσο, καμιά!
Δεν χρειάζονται οι έρευνες του Ο.Ο.Σ.Α. για να καταδείξουν ότι στην παιδεία είμαστε ουραγοί. Μπορεί ο μαυροπίνακας να έγινε διαδραστικός και η κιμωλία μαρκαδόρος αφής, όμως το μαθησιακό επίπεδο των νέων βαίνει συνεχώς χαμηλότερο. Χονδροειδή λάθη στη γλώσσα, άγνοια στοιχειωδών μαθηματικών, παντελής άγνοια της ιστορίας. Αυτή είναι η εικόνα μιας τάξης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μορφωτικό επίπεδο ανάλογο παικτών reality.
Και αν εφαρμοστεί το νομοσχέδιο για την απευθείας μετάδοση μαθημάτων μέσω διαδικτύου – σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, τότε θα γίνει reality η ίδια η τάξη. Στο σχολείο μέχρι πρότινος απαγορεύονταν η χρήση κινητού τηλεφώνου, για μια αναμνηστική φωτογραφία απαιτούνταν ενυπόγραφη άδεια κηδεμόνα…Τί απέγινε, άραγε, εκείνο το θαυμάσιο νομικό πλέγμα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων;
Η δικαιολογητική βάση του νομοσχεδίου, ότι δηλαδή η απευθείας μετάδοση του μαθήματος μέσω διαδικτύου εξυπηρετεί τους μαθητές που δε μπορούν να βρεθούν στην τάξη για λόγους υγείας, ίσως δικαιολογεί, δεν πείθει όμως. Υπάρχουν πολλοί τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος. Ο πιο απλός είναι η ψηφιοποίηση (βιντεοσκόπηση) των μαθημάτων του δημοτικού, του γυμνασίου και του λυκείου, ούτως ώστε ο μαθητής που δεν μπορεί να πάει σχολείο, να έχει τη δυνατότητα να μπαίνει στο διαδίκτυο και να παρακολουθεί τα μαθήματα, που χάνει, από εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς του Υπουργείου σε αυτού του είδους (σύγχρονο, εξ αποστάσεως) το μάθημα. Είναι πιο εύκολο, πιο οικονομικό, πιο λειτουργικό και αν μη τι άλλο δείχνει ένα minimum σεβασμό στο μάθημα, στην αξιοπρέπεια των παιδιών και φυσικά των εκπαιδευτικών. Το μάθημα αφορά την βαθιά πνευματική και ψυχική επικοινωνία του δασκάλου με τον μαθητή. Δεν είναι δυνατόν η τάξη να λειτουργεί με όρους reality show.
Το κύριο επιχείρημα «τί έχετε να κρύψετε;» κατά των εκπαιδευτικών που αντιδρούν, προοιωνίζει την μόνιμη χρήση κάμερας στο μάθημα. Φυσικά και πρέπει να αξιολογούνται οι δάσκαλοι (είναι πάγιο αίτημα της κοινωνίας η αξιολόγηση απάσης της δημοσιοϋπαλληλίας), αλλά το ερώτημα που τίθεται είναι από ποιόν; Δημιουργούνται, λοιπόν -εύλογα νομίζω- υπόνοιες ότι η κρίση αποτελεί «ευκαιρία». Αποτελεί «ευκαιρία» αναθεώρησης των ατομικών ελευθεριών, των προσωπικών δεδομένων, της ιδιωτικότητας. Αποτελεί «ευκαιρία» για να εξοικειώνονται οι νέοι σε μια νέα κανονικότητα.
Με αφορμή έτερο νομοσχέδιο η κα. Κεραμέως δήλωσε επανειλημμένα σε συνέντευξή της ότι «χρειάζονται περισσότερα εφόδια οι νέοι μας, αξίζουν καλύτερα», «θέλουμε νέους με περισσότερα εφόδια». Μεταφράζω τα «εφόδια» ως χρησιμοθηρία. Αγνοεί, ενδεχομένως, πως σήμερα οι νέοι υπολείπονται στοιχειωδών γραμματικών γνώσεων, όποια δε πληροφορία χρειάζονται την έχουν στην τσέπη τους. Δεν υπάρχει παιδί την σύγχρονη εποχή που να μην ξέρει να χρησιμοποιεί το διαδίκτυο, ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Έχει όποια πληροφορία χρειάζεται με ένα «κλικ». Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα και φοιτητές Α.Ε.Ι. που δεν ξέρουν να χειρίζονται τον λόγο τους. Ο λόγος είναι προέκταση της σκέψης. Είναι βλακώδες η παιδεία τον 21ο αιώνα να έχει ως κεντρικό στόχο την κατάκτηση «εφοδίων». Η παιδεία -που διαφοροποιείται από την εκπαίδευση, την καλλιέργεια δεξιοτήτων- είναι εσωτερική καλλιέργεια. Τα παιδιά αποκτούν πραγματική τριβή με την ουσιαστική μάθηση, μαθαίνουν να σκέφτονται, να ελευθερώνονται οι ορίζοντες της σκέψης και των ενδιαφερόντων τους.
Ακούγεται ίσως, τετριμμένο, αλλά το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται σοβαρές μεταρρυθμίσεις. Χρειάζονται ριζικές αλλαγές. Φυσικά, τέτοιες αλλαγές δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν από κομματικά κλωτσοσκούφια. Χρειάζονται προσωπικότητες καταξιωμένες στον επιστημονικό και επαγγελματικό βίο. Τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος δεν λύνονται με μάγια, πολλώ δε μάλλον δεν λύνονται από εκπαιδευόμενους μάγους.
Γεννήθηκε το 1999 στην Βέροια Ημαθίας. Αποφοίτησε το 2017 από το Γενικό Λύκειο Μελίκης και έκτοτε φοιτά στην Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
