Της Αγγελικής Καλούδη,
Επί σειρά δεκαετιών ο πρωτογενής τομέας ήταν η κύρια πηγή βιοπορισμού στην Ελλάδα. Οι παλαιότερες γενιές ξέρουν να αφηγούνται ιστορίες για τη ζωή στην επαρχία, τη δουλειά κάτω από τον ήλιο και πάνω από το χώμα. Με τη βιομηχανική επανάσταση, την απελευθέρωση των μηχανών και την έκρηξη της τεχνολογίας εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή, συνθλίβοντας τον κάματο του ήλιου και του χώματος. Η «δυναστεία» των μηχανών, η αυτοματοποίηση της εργασίας και η έκρηξη των νέων τεχνολογιών συνετέλεσαν στην παρακμή της επαρχίας, στην ερήμωση των χωριών της Ελλάδας και επακολούθως στη μείωση της εγχώριας παραγωγής προϊόντων. Κατά τα ανωτέρω αντιλαμβάνεται κανείς ότι το τέλμα στο οποίο βρέθηκε η ελληνική περιφέρεια από την αστική λαίλαπα δεν είναι πρόσφατο. Οι αλλεπάλληλες οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις οδήγησαν σε εξαθλίωση των κατοίκων της επαρχίας, αλλά και του βιοτικού τους επιπέδου με ελάχιστες εξαιρέσεις μεγαλοπαραγωγών να επιβιώνουν, καθώς οι περισσότεροι είδαν το βίο τους να μαραζώνει από την αδιαφορία των κυβερνήσεων, των ωχαδελφισμό των συμπολιτών τους και τη μεγαλομανία, που δημιουργεί το «σύνδρομο της πόλης».
Προσφάτως, ενόψει των γενικότερων αναταραχών και της διαφαινόμενης κρίσης που προέκυψε από την έξαρση της πανδημίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έστρεψε το βλέμμα στους αγρότες, τους γεωργούς και τους αλιείς, ανακοινώνοντας μια σειρά μέτρων προς ανακούφιση του πρωτογενούς τομέα. Τα μέτρα αυτά, που κατά πολλούς θεωρούνται μη στοχευμένα κι ανεπαρκή, αφορούν οικονομικές ελαφρύνσεις από τη μειωμένη εξαγωγή προϊόντων μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την έλλειψη πελατών με το κλείσιμο ξενοδοχείων και εστιατορίων διασυνοριακά λόγω της πανδημίας. Ζήτημα παραμένει ωστόσο, τι θα συμβεί με την απώλεια του εποχικού εργατικού δυναμικού και τη μειωμένη υλικοτεχνική υποδομή στους αλιείς. Η πολιτική αυτή κρίθηκε ότι θα πρέπει να αποσκοπεί σε πιο ουσιαστικές δράσεις, όπως η ιδιωτική αποθεματοποίηση και η ενεργοποίηση των αποθεματικών κρίσεων με ταυτόχρονη εκμετάλλευση κονδυλίων. Συμμορφούμενη με την ευρωπαϊκή τακτική, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την αξιοποίηση τετρακοσίων εκατομμυρίων ευρώ σε αντιστάθμισμα της απώλειας εισοδήματος των γεωργών, κτηνοτρόφων, αλιέων και μελισσοκόμων από την υγειονομική και οικονομική κρίση της πανδημίας.
Είναι, όμως, αυτά τα μέτρα ικανά να θωρακίσουν τον πρωτογενή τομέα στην Ελλάδα, που ασφυκτιά ανεξάρτητα από την ύπαρξη πανδημίας; Μπορούν πρόσκαιρες οικονομικές ενισχύσεις να δώσουν ανάσα στην οικονομία, αλλά και τη ζωή στην ελληνική ύπαιθρο, που ψυχορραγεί επί χρόνια; Στόχος της ελληνικής πολιτικής είναι να απαλύνει περιστασιακά τον πόνο των αγροτών ή να ενθαρρύνει την αποκέντρωση, την επιστροφή στην ύπαιθρο που ερήμωσε και κατ’ επέκταση την αύξηση της τοπικής παραγωγής, αφού η σκληρή βιομηχανία της Ελλάδας είναι ο τουρισμός, η γεωργία κι η κτηνοτροφία; Διότι ο αναβρασμός των πόλεων είναι ήδη διάχυτος και το κύμα των παλιννοστούντων στην επαρχία αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Στην πρωτεύουσα η ανεργία καλπάζει, οι τιμές ενοικίασης ή αγοράς κατοικίας είναι απαγορευτικές για έναν επαρχιώτη, που έρχεται να κάνει την «τύχη» του, ενώ το άνοιγμα μιας επιχείρησης αποτελεί μια ριψοκίνδυνη και κοστοβόρα επένδυση.
Έτσι, πολλοί επιλέγουν την ατραπό της επιστροφής στις «ρίζες», με τα θετικά και τα αρνητικά της ζωής στην επαρχία. Εκεί η διαβίωση είναι λιγότερο ακριβή, οι αποστάσεις πολύ μικρότερες, ενώ οι νέες μορφές εκμετάλλευσης, πέραν των γεωργικών και κτηνοτροφικών εργασιών ξεπροβάλλουν, όπως ο εναλλακτικός τουρισμός ή η αξιοποίηση των νέων επιχειρηματικών ιδεών που δεν έχουν ακόμα μεταδοθεί στην ελληνική ύπαιθρο και συνήθως βρίσκουν θερμή ανταπόκριση.
Η συνεχόμενη και σφοδρή οικονομική κρίση, που επανέρχεται μετά την πανδημία, είναι μια σύγχρονη «έχιδνα». Έρχεται στη θέση της αστυφιλίας των προηγούμενων ετών, για να εκκολάψει ξανά το αυγό του φιδιού, που μαραζώνει την επαρχία και τον αγροτικό τομέα. Θέλουμε να σιωπήσουν οι φωνές απόγνωσης των αγροτών, δίνοντάς τους κάποιο δέλεαρ ή θέλουμε να αναγεννηθεί η ελληνική γη; Είναι αλήθεια ή πρόσκαιρη πλάνη η παλιννόστηση στην ύπαιθρο; Μήπως αυτή η νηνεμία ως προς την αγάπη για την πόλη προεικάζει την καταιγίδα μιας νέας αστικής εποχής και το οριστικό φινάλε της αγροτιάς;
