Του Συμεών Κωνσταντίνου,
Μπορεί κάποιος καταναλωτής, που έπεσε θύμα απάτης από μια εταιρεία, να ζητήσει τη δικαίωσή του απευθείας από κάποιον από τους δεκάδες μετόχους αυτής της εταιρείας, η οποία ενδεχομένως να βρίσκεται στην άλλη άκρη της γης; Απλούστερα, είναι δυνατόν ένας μέσος καταναλωτής να μπορεί να ζητήσει «τα χρήματά του πίσω» απευθείας από κάποιον μέτοχο μιας π.χ. μεγάλης κατασκευαστικής ανώνυμης εταιρείας επειδή δεν του έχτισε τον όροφο που συμφώνησαν;
Στο άκουσμα «εταιρεία» η πρώτη σκέψη φαντάζει να είναι η φράση «Ανώνυμη Εταιρεία». Η συγκεκριμένη εταιρική μορφή έχει επικρατήσει στην αγορά, αλλά και στη συνείδηση των περισσότερων πολιτών-καταναλωτών. Λίγοι γνωρίζουν, ωστόσο, πως οι εταιρείες δεν οργανώνονται όλες με τον ίδιο τρόπο, αλλά ακολουθούν τον τύπο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ιδρυτών. Ένας από αυτούς τους τύπους εταιρείας είναι και η Ομόρρυθμη Εταιρεία (αγγλική ορολογία: General Partnership), της οποίας η ρύθμιση περιλαμβάνεται στο έβδομο μέρος του νόμου 4072/2012.
Η Ομόρρυθμη Εταιρεία (στο εξής Ο.Ε.) είναι ένας τύπος που προτιμάται τόσο για νομικούς όσο και για οικονομικούς λόγους. Ενδεικτικά:
1) δεν απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο για την ίδρυσή της,
2) όλοι οι εταίροι είναι συνυπεύθυνοι για τα χρέη της εταιρείας,
3) αντιμετωπίζεται με χαμηλό συντελεστή φορολόγησης,
4) λόγω της αλληλέγγυας ευθύνης των εταίρων η πιστοληπτική της ικανότητα είναι υψηλή.
Τα νομικά προαπαιτούμενα για τη σύστασή της δεν είναι άλλα από την ιδρυτική της σύμβαση και την εγγραφή της στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο, προκειμένου να αποκτήσει νομική προσωπικότητα και άρα να μπορεί να φέρει δικαιώματα και υποχρεώσεις (αρ. 251 παρ.2 ν.4072/2012 ).
Βέβαια, μεγάλο ενδιαφέρον εντοπίζεται στο οικονομικό σκέλος του όλου προβληματισμού και πιο συγκεκριμένα στα κέρδη και τον τρόπο διαμοιρασμού τους. Με ποιον τρόπο θα λάβει το κέρδος ο κάθε εταίρος; Θα ήταν δίκαιο στο πλαίσιο της συνεργασίας των εταίρων να γίνεται ο διαμοιρασμός κατά ίσα μέρη ή ο κάθε μέτοχος να λαμβάνει κέρδος ανάλογα με το ποσοστό της συμμετοχής του; Ο νόμος δίνει τη σολομώντεια λύση: οι εταίροι μετέχουν στα κέρδη κατά το ποσοστό συμμετοχής τους, εκτός εάν έχουν συμφωνήσει κάτι άλλο. Στην ίδια λογική, οι ζημίες που προκύπτουν καλύπτονται από τους εταίρους με τον ίδιο τρόπο (αρ .255 ν.4072/2012). Στο συγκεκριμένο σημείο, πρέπει να αναφερθεί μια περίπτωση που ο νόμος δείχνει κάποια εύνοια στην κάλυψη των ζημιών. Ενώ απαγορεύει την απαλλαγή από τα κέρδη και τις ζημίες, επιτρέπει την απαλλαγή μόνο από τις ζημίες, εφόσον ο εταίρος συνεισφέρει μόνο την εργασία του (αρ. 764 παρ.2 ΑΚ).
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ο.Ε. εντοπίζεται στο μηχανισμό ευθύνης έναντι των τρίτων, δημιουργώντας το ερώτημα: είναι προτιμότερο να μετέχεις σε μια Ο.Ε. ή να έχεις απέναντι σου μια Ο.Ε.; Έστω ότι ένας συναλλασσόμενος Α, θέλοντας να βάψει το σπίτι του συμφωνεί με την “ΒΑΦΕΣ Ο.Ε.” να αναλάβει η τελευταία εξ ολοκλήρου το βάψιμο. Στην υποθετική περίπτωση που η Ο.Ε. δεν εκπληρώσει την υποχρέωσή της, τότε ο Α έχει το δικαίωμα να απαιτήσει να βαφεί το σπίτι του, όχι μόνο από την εταιρεία αλλά και από οποιονδήποτε εταίρο (αρ. 249 και 258 ν.4072/2012). Η συγκεκριμένη λύση ενδεχομένως φαίνεται αυτονόητη, όμως αποτελεί τομή στο δίκαιο των εμπορικών εταιρειών, αν σκεφτεί κανείς πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τις γνωστές σε όλους Ανώνυμες Εταιρείες.
Πρέπει, επίσης, να τονιστεί πως οι εταίροι της Ο.Ε. θέτουν σε κίνδυνο και την ατομική τους περιουσία. Κάποιος τρίτος, δηλαδή, στον οποίο χρωστάει χρήματα η εταιρεία μπορεί να απευθυνθεί και να «κυνηγήσει» την εκπλήρωση του χρέους από κάποιον εταίρο.
Έτσι καθίσταται αυτονόητο πως η πτώχευση της εταιρείας επιφέρει και τη συμπτώχευση των εταίρων.
Προς απάντηση στο προλογικό ερώτημα, προφανώς ο καταναλωτής δεν έχει την πολυτέλεια να διεκδικήσει τη δικαίωσή του από κάθε μέτοχο κι αυτό, λόγω της νομικής οργάνωσης της κατασκευαστικής εταιρείας (ανώνυμη). Σε κάθε περίπτωση, ο καταναλωτής έχει δυνατότητες να βρει το δίκιο του. Όμως, εάν είχε απέναντι του μια Ο.Ε. αντί μιας Α.Ε., θα είχε την επιπρόσθετη δυνατότητα να στραφεί όχι μόνο κατά του νομικού προσώπου της εταιρείας, αλλά και κατά όποιου μετόχου ήθελε.
Έχοντας πάρει μια μικρή ιδέα για την ευθύνη των εταίρων, στην επόμενη αγορά σου αξίζει από περιέργεια να κοιτάξεις την απόδειξη (αφού τη ζητήσεις) και να δεις αν βρίσκονται στο πάνω μέρος τα γράμματα “Ο.Ε.” ή “Α.Ε.”.
Ενδεικτικές Πηγές
- Ρόκας Νικόλας, «Εμπορικές Εταιρίες», εκδόσεις Σάκκουλα, εκδ. 9, Αθήνα 2019.
- Παναγιώτου Παναγιώτης, «Το νέο δίκαιο της Ομόρρυθμης και Ετερόρρυθμης εταιρίας», εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 2013.
- Τράπεζα Νομικών πληροφοριών «Νόμος».
- Τράπεζα Νομικών πληροφοριών «Ισοκράτης».
Γεννήθηκε στην Αθήνα όπου και κατοικεί τα τελευταία χρόνια. Είναι απόφοιτος της Νομικής σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάζεται ως ασκούμενος δικηγόρος και οι τομείς ενδιαφέροντός του είναι το Αστικό και Εμπορικό Δίκαιο. Στον ελεύθερο του χρόνο ασχολείται με τη γυμναστική και του αρέσουν τα ταξίδια.
