Του Αργύρη Ηλιάδη,
Στο πλαίσιο της πολιτικής «Πρώτα η Αμερική» ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τράμπ, εξέφρασε την πρόθεση του για αλλαγή τακτικής όσον αφορά την κατασκευή των μαχητικών αεροσκαφών F-35. Μάλιστα, προτίθεται να διακόψει την συνεργασία του με την Τουρκία, από την οποία προμηθεύεται μεγάλο μέρος των εξαρτημάτων, καθώς και να προωθήσει την βιομηχανική παραγωγή των Η.Π.Α. Κύρια αιτία, οι αμφισβητούμενες σχέσεις Τουρκίας – Η.Π.Α. αλλά και οι ανασφάλειες του Τράμπ για την κατάληξη των αεροσκαφών σε περίπτωση που αυξηθούν οι εντάσεις ανάμεσα στις συνεργαζόμενες χώρες. Έτσι λοιπόν, η Τουρκία παρά τη δεινή οικονομική της κατάσταση καλείται να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο πλήγμα για την τουρκική στρατιωτική βιομηχανία. Οι φήμες περί προσφυγή της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αλλά και η αδυναμία διεξαγωγής της αεροναυτικής άσκησης “Mavi Matan” ενισχύονται και μαρτυρούν ότι η Τουρκία θα διαγράψει πτωτική οικονομική πορεία στα επόμενα χρόνια.
Σε πρόσφατη ομιλία του στο Fox News, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι η Τουρκία συνεχίζει την παραγωγή εξαρτημάτων του προηγμένου μαχητικού, παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή της επρόκειτο να ολοκληρωθεί μέχρι τον Μάρτιο του 2020. Ίσως, η επίμονη τακτική της Τουρκίας να παράγει μέρη του μαχητικού, στοχεύει στη απορρόφηση αυτών από την αμερικανική αγορά από την στιγμή που η ίδια δεν είναι έτοιμη για τέτοιου είδους παραγωγή. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να διατηρήσει τις σχέσεις μεταξύ των χωρών, αλλά και να πετύχει μια οικονομική κινητικότητα. Άλλωστε, την προηγούμενη εβδομάδα ο διευθυντής της τουρκικής στρατιωτικής βιομηχανίας, Ισμαήλ Ντεμίρ, δήλωσε στους Reuters ότι η Τουρκία εξακολουθεί να παράγει και να παραδίδει τμήματα του αεροσκάφους, παρά το γεγονός ότι έχει ανασταλεί η συμμετοχή της στο πρόγραμμα από το 2019. «Κατασκευάζουμε F-35 -πολύ σημαντικό, το σπουδαιότερο μαχητικό αεροσκάφος στον κόσμο- όπου η βασική άτρακτος κατασκευάζεται στην Τουρκία και στην συνέχεια αποστέλλεται εδώ», είπε ο Τράμπ και συνέχισε τον λόγο του, εξηγώντας την αιτία διακοπής της συνεργασίας. «Το πρόβλημα είναι, αν έχουμε πρόβλημα με μια χώρα, δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε το αεροσκάφος. Λαμβάνουμε τμήματα από παντού. Είναι τρελό. Θα έπρεπε να κατασκευάζουμε τα πάντα στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Στη συνέχεια της ομιλίας του, αφού αναφέρθηκε στο παράλογο σενάριο για παραλαβή τμημάτων από παντού, ανέπτυξε ένα εύλογο ερώτημα: «Τι θα συμβεί; Αν δεν έχουμε (πλέον) καλή σχέση», αναφερόμενος στις σχέσεις με την Τουρκική Δημοκρατία. Ας μην ξεχνάμε, ότι πέρυσι η Ουάσιγκτον απαγόρευσε στην Τουρκία να αγοράσει το F-35, από την στιγμή που προέβη στη σύναψη συμφωνίας με τη Ρωσία και άρχισε να παραλαμβάνει το αντιαεροπορικό σύστημα εδάφους-αέρος S-400. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ άρχισαν να περιορίζουν σταδιακά την παραγωγή τμημάτων του αεροσκάφους στην Τουρκία, όπου κατασκευάζονται συνολικά χίλια μέρη. Παρόλα αυτά, η διακοπή της συνεργασίας με εννέα (9) χώρες οι οποίες συμβάλουν στην δημιουργία του αεροσκάφους δεν είναι εύκολη. Τα κράτη έχουν επενδύσει σε εργοστασιακές εγκαταστάσεις, απασχολούν χιλιάδες κόσμο, άρα πολλοί θα μείνουν άνεργοι και εξαρχής το μοντέλο σχεδιάστηκε για να είναι διεθνές. Στην αρχή της χρονιάς, σε ανακοίνωση Τύπου ο πρόεδρος και ιδρυτής της τουρκο-αμερικανικής οργάνωσης Τουρκική Συμμαχία, Γιαλτζίν Αγιασλί, προσπάθησε να απαριθμήσει τα βασικά αίτια που προκάλεσαν την επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Ο λόγος του στηρίχθηκε σε τρία βασικά επιχειρήματα: α) η αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400, β) η κράτηση επί 18 μηνών (το 2018) του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον και γ) η σύλληψη τριών Τούρκων υπαλλήλων της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Τουρκία.
Οι λόγοι αυτοί σε συνδυασμό με περαιτέρω διαφωνίες, έχουν προκαλέσει την σταδιακή ρήξη των δύο χωρών, με αποτέλεσμα να διαλύονται συνεργασίες. Τέλος, αν οι δύο χώρες δεν ανακαλέσουν και δεν καθίσουν στο ίδιο τραπέζι των συζητήσεων δεν θα υπάρξει απόφαση για εκ νέου συνεργασία. Οι δύο πολιτικοί αρχηγοί φαίνεται να μην οπισθοχωρούν στις αρχικές τους θέσεις, καθιστώντας τη ρήξη μονόδρομο. Ο ηττημένος, όσον αφορά την διακοπή των συνεργασιών για τα F-35, δεν είναι εύκολο ακόμα να οριστεί. Η Αμερική ναι μεν θα αναπτύξει την στρατιωτική της βιομηχανία και θα γίνει ακόμα πιο ανεξάρτητη, αλλά θα χάσει τις καλές/φιλικές σχέσεις της με εννιά χώρες. Αυτό σημαίνει, πως κρούεται ο κώδωνας του κινδύνου για πόλωση μεταξύ χωρών και για διπλωματικά και οικονομικά επεισόδια.
