Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Το Κόσοβο είναι περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με πρωτεύουσα την Πρίστινα. Έχει ανακηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία του από το κράτος της Σερβίας στις 17 Φεβρουαρίου του 2008, την οποία και έχουν αναγνωρίσει 108 κράτη. Στο παρόν άρθρο, έμφαση θα δοθεί στον ρόλο των Βρυξελλών στη διαπραγματευτική διαδικασία των δύο αντιμαχόμενων μερών και πιο συγκεκριμένα, στην πρώτη Συμφωνία των Βρυξελλών, που συνιστούσε ένα σημαντικό βήμα εξομάλυνσης των σχέσεών τους έως και σήμερα.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους η περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου εμφανίζει μια ιδιομορφία είναι κυρίως γιατί η εν διαρκεία ύπαρξη της Σ.Ο.Δ.Γ (Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας), το Κόσοβο, αποτελούσε ουσιαστικά μια αυτόνομη περιοχή. Συνεπώς, δεν κατείχε το νόμιμο δικαίωμα να αιτηθεί την απόσχισή της. Το καθεστώς αυτονομίας, όμως, καταργήθηκε στα χρόνια του Μιλόσεβιτς, γεγονός που άνοιξε σταδιακά τον δρόμο μαζί με μια σειρά γεγονότων για τη διεκδίκηση της πλήρους αυτονομίας από τη Σερβία.
Πριν και τη θέσπιση της επίσημης συμφωνίας των Βρυξελλών του 2013, οι Αλβανοί κάτοικοι του Κοσόβου αντιμετώπιζαν πολύ θετικά τους ανοιχτούς διαύλους διαλόγου μεταξύ Σερβίας και ΕΕ, πιστεύοντας ότι η Ένωση θα έπειθε τη Σερβία σε μια πιο υποχωρητική στάση, κάτι το οποίο φυσικά δε συνέβη.
Έτσι, στις 19 Απριλίου του 2013, οι πρωθυπουργοί Σερβίας και Κοσόβου Ίβιτσα Ντάτσιτς και Χασίμ Θάτσι αντίστοιχα, υπέγραψαν τη γνωστή ως «Συμφωνία των Βρυξελλών» που αφορά την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου. Η συμφωνία αυτή περιελάμβανε 15 σημεία και έδινε περαιτέρω ώθηση για μια δίπλευρη ευρωπαϊκή ένταξη. Ακόμη, κάποια από τα σημεία κατ’ ουσίαν αφορούσαν τη δημιουργία Ένωσης/Κοινότητας Σερβικών Δήμων που έχουν την πλειοψηφία. Ωστόσο, πολλά από τα σημεία της συμφωνίας παρουσίαζαν ασάφειες, τα οποία έρχονταν να καλύψουν με μονόπλευρη ερμηνεία τα συμφέροντα των δύο πλευρών.
Παρά τις όποιες διαφωνίες, η εικοστή πρώτη Ιανουαρίου θεωρείται η ημερομηνία καταλύτης για την ευρωπαϊκή ένταξη της Σερβίας. Παράλληλα, σημαντικής σημασίας είναι και η λεγόμενη Πλατφόρμα που προτάσσεται, η οποία ανέφερε ότι οι επερχόμενες λύσεις – ανεξαιρέτως περιεχομένου και σκοπού – έπρεπε να είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα και συγκεκριμένα να μην αντιτίθενται στο ψήφισμα 1244. Ακόμη, αποτελούσε σημαντικό προάγγελο για την κατάργηση των παράλληλων υπαρκτών δομών, αλλά και να δημιουργηθούν αρχές και θεσμοί στο Κόσοβο, που θα καθίστατο εφικτό με την ανάληψη εκτεταμένων αρμοδιοτήτων από τους Δήμους των Σέρβων και την ανωτέρω αναφερθείσα Ένωσή τους.
Μία ακόμη ημερομηνία που αποτελεί σημείο καμπής για την ΕΕ και την ευρύτερη περιοχή του Κοσόβου, είναι η 28η Οκτωβρίου του 2013, με την υπογραφή της πολυπόθητης Συμφωνίας Σταθερότητας και Σύνδεσης. Παρ’ όλη την ώθηση που φάνηκε να δίνεται για σταδιακή διευθέτηση σημαντικών θεμελιακών προβλημάτων του ζητήματος, οι διαδικασίες κινούνταν αργά ή έβρισκαν εμπόδια από εξωτερικούς εταίρους που προσπάθησαν να αναμειχθούν στον διάλογο, όπως η Αμερική.
Ο ρόλος του διεθνούς παράγοντα στις εν εξελίξει διαδικασίες διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, όπως στην περίπτωση του ΟΗΕ όπου η Ρωσία άσκησε veto για την ένταξη του στον οργανισμό, λαμβάνοντας μια πιο φιλοσερβική θέση. Το ζήτημα του Κοσόβου ενσαρκώνει μια ιστορία χρόνιων συγκρούσεων και παγιωμένων αντιλήψεων· γι’ αυτό και η διπλωματική λύση στο κρίσιμο πεδίο για την αποτύπωση μιας συμβιβαστικής λύσης έχει καταστεί εξαιρετικά αναγκαία.
Βιβλιογραφία
- Cemaliye Beysoylu (2018), Implementing Brussels Agreements: the EU’s facilitating strategy and contrasting local perceptions of peace in Kosovo, Southeast European and Black Sea Studies, vol.18, issue 12, pp. 205-212
- Francesco Martino (2014), Kosovo: Beyond the “Brussels Agreement”, Institute for International Politics, vol.254, pp.3-6
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
