Του Πέτρου-Ορέστη Κατσούλα,
Η ψυχή του ιταλικού σινεμά, μία βαθιά εξερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής, ένας αντικατοπτρισμός της γυναικείας ύπαρξης σε έναν κόσμο σκληρό, αμείλικτο, όπου ο προσωπικός αγώνας είναι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει σε μία διέξοδο. Ο Giuseppe Tornatore αποτελεί σημείο αναφοράς για τον ιταλικό κινηματογράφο, εισάγοντας μία ιδιότυπη ρεαλιστική προσέγγιση, η οποία συνδυάζεται με μία υπέροχη ποιητική μελωδία που αναδύεται από τις ταινίες του. Γεννημένος στη Σικελία το 1956, μετρά πάνω από 30 χρόνια συνεχούς παρουσίας στην μεγάλη οθόνη, έχοντας στο ενεργητικό του ήδη ένα Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, μία Χρυσή Σφαίρα και αρκετές βραβεύσεις από την European Film Academy.
Η πρώτη του κινηματογραφική εμπειρία ήταν στην τηλεόραση μέσω της δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ για τις εθνοτικές μειονότητες της Σικελίας. Η έναρξη ωστόσο της ουσιαστικής του επαφής με τον κινηματογράφο ήρθε με την ταινία Il camorrista το 1986, ενώ δύο έτη αργότερα θα έρθει στη μεγάλη οθόνη το αριστούργημα του Σινεμά ο Παράδεισος, μία ταινία που αποτέλεσε την ελεγεία του Σινεμά ως ενός υπερβατικού κόσμου που αντιπροσωπεύει τη νοσταλγία για ένα μακρινό παρελθόν, την προσμονή ενός καλύτερου αύριο, την αναγκαιότητα να χαράζεις ένα νέο μέλλον. Το Cinema Paradiso χαρακτηρίστηκε ως η ωδή για την έβδομη τέχνη, μεταφέροντας στην οθόνη την ιταλική ψυχή, την αθωότητα της παιδικής ηλικίας, τον χαμένο κόσμο των ονείρων.
Με τη διεθνή φήμη του να καθιερώνεται, απέναντι στην οποία θα προσπαθεί πάντα να διατηρήσει μια προσεκτική απόσταση, ο Giuseppe Tornatore προσπαθεί να περιγράψει την Ιταλία με όλη του την ειλικρίνεια. Στο Stanno tutti bene (1990), παρουσιάζει έναν συνταξιούχο να διασχίζει τη Σικελία για να επανενώσει τα πέντε διάσπαρτα παιδιά του. Πρόκειται για μία ταινία στηριγμένη στην ανθρωπογεωγραφία, δοσμένη με έναν λυρικό τρόπο. Λίγα χρόνια αργότερα, χωρίς να εγκαταλείπει τον ρεαλισμό, στο l’ Uomo delle stelle (1995) θα υιοθετήσει ένα σουρεαλιστικό πλαίσιο δράσης, παρουσιάζοντας έναν ιδιοφυή καλλιτέχνη να διασχίζει τη χώρα, ο οποίος κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι μπορεί να τους μετατρέψει σε αστέρια. Στην ταινία του Una pura formalità (1994) θα κάνει μία στροφή στο θρίλερ, πειραματιζόμενος με τη σκοτεινή πλευρά του κινηματογράφου και επιστρατεύοντας δύο κορυφαίους εκπροσώπους της έβδομης τέχνης, τον Gérard Depardieu και τον Roman Polanski.
Με τις ταινίες Μαλένα και Η άγνωστη θα επανασυνδεθεί με την αγάπη του για τον κοινωνικό ρεαλισμό, προβαίνοντας σε μία αποκαλυπτική ηθογραφία της ιταλικής κοινότητας και των σχέσεων που δημιουργούνται μεταξύ των κατοίκων της. Στις ταινίες αυτές η γυναικεία ομορφιά θα αποδοθεί ως κατάρα, ως βορά σε έναν κόσμο γεμάτο πάθη. Ο ανθρώπινος πόνος, η απογοήτευση και η ανάγκη για διέξοδο θα ολοκληρώσουν αυτό το παζλ της κατάδυσης του Τορνατόρε στα μύχια της κοινωνικής ζωής. Μεταξύ της χήρας πολέμου που τραβά τα βλέμματα των αδηφάγων ανδρών και των γεμάτο φθόνο γυναικών στο χωριό (Malena) και της πόρνης από την Ανατολική Ευρώπη που αναζητά απεγνωσμένα να βρει την κόρη της, που την έδωσε για υιοθεσία ο ίδιος της ο προαγωγός (Η άγνωστη), ο Giuseppe Tornatore εξερευνά διφορούμενους χαρακτήρες, αποδίδοντας μερικές από τις πιο τρυφερές σκηνές της καριέρας του.
Η κοινωνία φαντάζει αδυσώπητη και μάλλον ανίκητη. Το άτομο καταλήγει να προσαρμόζεται με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο σε αυτές τις κοινωνικές επιταγές. Η επιστροφή της Μαλένα στο μικρό ιταλικό χωριό με τον σύντροφο της είναι ακόμη ένα πλήγμα για την ηρωίδα, αφού για να ενταχθεί στην κοινωνία, αναγκάζεται να συμβιβαστεί με την ομάδα των γυναικών που τη μισούν, θυσιάζοντας μέρος της προσωπικότητας της. Ο Τορνατόρε στην ταινία αυτή ξεγυμνώνει τα πάθη της ανθρώπινης φύσης. Ο φθόνος συνιστά ουσιαστικό κομμάτι της φύσης αυτής. Όλες οι συκοφαντίες, τα θυμωμένα μάτια, όλα τα κουτσομπολιά έχουν σκοπό να καταστρέψουν αυτό που φαντάζει απειλητικό. Ο φθόνος δεν είναι παρά μίσος για το άτομο, που πυροδοτεί μία αλληλουχία πράξεων, μέχρι το σημείο να εκραγεί σε όλη την καταστροφική μανία του.
Η πατρίδα του, η Σικελία, είναι παρούσα και ασκεί σημαντική επιρροή σε πολλές από τις ταινίες του. Υπερήφανος για τις ρίζες του, ζωγραφίζει ένα πορτρέτο μικρών ιταλικών πόλεων και καταφέρνει να δώσει μια ψυχή στους κατοίκους του, αναδεικνύοντας μια ενδιαφέρουσα ψυχολογική διάσταση μέσω χαρακτήρων που έχουν συχνά διφορούμενη δυαδικότητα. Είναι η ίδια γοητεία για τις μικρές ιταλικές πόλεις που χρησιμεύει ως πλαίσιο για την ταινία του Baaria (2010), μια περιοχή κοντά στο Παλέρμο, την οποία επιλέγει ως θέατρο της οικογενειακής του ιστορίας για τρεις γενιές.
Στο τέλειο χτύπημα (la migliore offerta) θα σκηνοθετήσει μία πρωτότυπη ιστορία δομημένη ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα, οδηγώντας το θεατή σε ένα λυρικό ταξίδι που θα καταλήξει σε μία απρόσμενη τροπή. Ο μοναχικός και δύστροπος Βέρτζλι Όλντμαν θα ερωτευθεί μία μυστήρια ύπαρξη, την Κλαιρ, βρίσκοντας σε αυτήν την αντανάκλαση του εαυτού του. Η ατμόσφαιρα μυστηρίου που ενισχύεται από την συλλογή πορτραίτων με ανθρώπινες φιγούρες του ήρωα δημιουργεί ένα ψυχεδελικό αίσθημα στο θεατή, δίνοντας ταυτόχρονα μία χιτσκοκική αισθητική.
Η μουσική του Ennio Morricone με την οποία ενδύει τις ταινίες του εναρμονίζεται με τον περιβάλλοντα χώρο και δημιουργεί μια μουσική πληρότητα στις διαδραματιζόμενες σκηνές, όπως αναδεικνύονται από το φακό του Ιταλού σκηνοθέτη. Ο Τορνατόρε δεν κατάφερε απλώς να αναδείξει με έναν μοναδικό τρόπο τον ιταλικό κινηματογράφο, αλλά έδωσε μία πανδαισία χρωμάτων, χαρακτήρων, συναισθημάτων σε ένα σύνολο ετερόκλητων ταινιών που ταλαντεύονται ανάμεσα στον ρεαλισμό και τον αισθητικό εξπρεσιονισμό.
Είναι υποψήφιος διδάκτωρ συγκριτικού, δημοσίου και ευρωπαϊκού δικαίου (Πανεπιστήμιο Paris II Panthéon-Assas). Πτυχιούχος της Νομικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο Δημόσιο Δίκαιο του Πανεπιστημίου Paris II Panthéon-Assas, με ισχυρή βάση στο ευρωπαϊκό δίκαιο, το δημόσιο δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φέρει δικηγορική εμπειρία σε αντικείμενα δημοσίου δικαίου αλλά και πολιτικής και διοικητικής δικονομίας, από άσκηση στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους. Κατά το παρελθόν είχε ενεργή συμμετοχή στην ELSA ως πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, συμμετοχή σε προσομοιώσεις οργανισμών και πρακτική άσκηση στο Υπουργείο Εξωτερικών.
