Της Άλκηστης Κατσάλη,
«Το κράτος είμαι εγώ!» διακήρυττε με αλαζονεία ο βασιλιάς της Γαλλίας, Λουδοβίκος ΙΔ’, τον οποίο θα χαρακτήριζε κανείς ως απόλυτο μονάρχη.
Ο Λουδοβίκος ΙΔ’ γεννήθηκε το 1638 στο Σεν Ζερμέν εν Λε και ήταν γιος του Λουδοβίκου ΙΓ’ και της Άννας των Αψβούργων, κόρης του Φιλίππου Γ’ της Ισπανίας. Το βασιλικό ζεύγος έμεινε άτεκνο επί 23 χρόνια.
Το 1643 ανεβαίνει στον θρόνο σε ηλικία μόλις πέντε ετών. Κυβέρνησε τη Γαλλία για 75 ολόκληρα χρόνια – μέχρι το 1715 – και ακόμα και σήμερα κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ της πιο μακροχρόνιας βασιλείας. Όταν πέθανε ο κηδεμόνας του ο καρδινάλιος Μαζαρίνος, αποφάσισε να αναλάβει μόνος του την εξουσία. Αφιέρωνε πολύ χρόνο σε συσκέψεις με υπουργικά συμβούλια, στη μελέτη των κυβερνητικών εγγράφων, ενώ ασχολείτο και με διοικητικά θέματα. Η αλήθεια είναι ότι ο Λουδοβίκος ΙΔ’ ήταν από τους πιο σκληρά εργαζόμενους μονάρχες στην ιστορία της Ευρώπης.
Ως βασιλιάς, ο Λουδοβίκος ΙΔ’ ξυπνούσε κάθε πρωί στις οκτώ και οι πρώτοι που εισέρχονταν στην κρεβατοκάμαρά του ήταν οι πρίγκιπες της βασιλικής οικογένειας μαζί με δύο αρχιθαλαμηπόλους και τον γιατρό. Οι ίδιοι τού έδιναν με επισημότητα και γονατιστοί μια περούκα με μπούκλες πουδραρισμένες λευκές. Άλλωστε, είναι γνωστή η αγάπη του Λουδοβίκου για τις περούκες τις οποίες μάλιστα είχε κάνει μόδα στους κύκλους της αριστοκρατίας εκείνης της εποχής. Από αυτήν τη στιγμή και μετά μπορούσαν να εισέρχονται στο δωμάτιο οι αριστοκράτες και οι δούκες. Μάλιστα, όσο ξυριζόταν ο βασιλιάς κατέκλυζαν το δωμάτιο γραμματείς, αξιωματούχοι, στρατηγοί, κληρικοί κτλ., οι οποίοι στη συνέχεια παρακολουθούσαν τον βασιλιά να ντύνεται. Όλη αυτή η διαδικασία θύμιζε λίγο-πολύ είδος ιεροτελεστίας καθώς γινόταν από συγκεκριμένα άτομα και με συγκεκριμένα βήματα. Ο βασιλιάς αφού έβγαινε από την κρεβατοκάμαρά του κατευθυνόταν προς τη μεγάλη αίθουσα. Όλοι τριγύρω του τον φιλοφρονούσαν και τον θαύμαζαν διαβεβαιώνοντάς τον ότι ήταν πιο όμορφος και από τον θεό του ήλιου Απόλλωνα και πιο δυνατός από τον Ηρακλή. Με λίγα λόγια ήταν ο «Βασιλιάς Ήλιος», όπως έμεινε και γνωστός. Η καθημερινότητα του βασιλιά ήταν γεμάτη και πολυάσχολη. Πολλοί ήταν οι αριστοκράτες που προσπαθούσαν να του μοιάσουν, εμφανισιακά πάντοτε. Η ζωή περιστρεφόταν γύρω από την Αυλή και όλα διαδραματίζονταν στα πιο μεγαλοπρεπή παλάτια που είχαν υπάρξει ποτέ. Γιατί το μεγάλο πάθος του Λουδοβίκου ΙΔ’ ήταν τα παλάτια. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος που το 1682 μετέτρεψε το κυνηγετικό καταφύγιο του πατέρα του σε κέντρο της γαλλικής κυβέρνησης. Πρόκειται για τις Βερσαλλίες που ήταν τόσο μεγάλες όσο σχεδόν μια ολόκληρη πόλη, με τις ατελείωτες αίθουσες όλο χρυσάφι, τους κρυστάλλινους πολυελαίους, τους καθρέφτες, τους πίνακες, τα επιχρυσωμένα έπιπλα. Ήθελε να κάνει τις Βερσαλλίες το κέντρο του αριστοκρατικού κόσμου. Παρόλο που κανένας μονάρχης δεν έζησε σε αυτό από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά, το Παλάτι των Βερσαλλιών – Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO – παραμένει μια ζωντανή μαρτυρία της πλούσιας και άκρως ενδιαφέρουσας, πέντε αιώνων, γαλλικής ιστορίας.
Ο Λουδοβίκος είχε έξυπνους υπουργούς και ανθρώπους ταπεινής καταγωγής, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για την εξασφάλιση πόρων.
Αυτό το πετύχαιναν κυρίως με τον έλεγχο των εμπορικών συναλλαγών με το εξωτερικό αλλά και με την ενίσχυση της εγχώριας βιοτεχνίας. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, τα βάρη έπεφταν στους αγρότες που αποδεκατίστηκαν από δυσβάσταχτους φόρους και εισφορές. Κι ενώ στην Αυλή έτρωγαν τα πιο εκλεκτά εδέσματα με χρυσά και ασημένια πιρούνια, οι αγρότες φυτοζωούσαν με αποφάγια και χόρτα.
Ωστόσο, αυτό που κόστιζε περισσότερο δεν ήταν τόσο η αυλική ζωή όσο οι πολλοί δαπανηροί πόλεμοι που διεξήγαγε ο Λουδοβίκος ΙΔ’, με μοναδικό σκοπό να ενισχύσει την ισχύ του και να αποδυναμώσει τα γειτονικά κράτη. Θεωρούσε τον εαυτό του κυρίαρχο ολόκληρης της Ευρώπης. Τα μισά χρόνια της βασιλείας του τα πέρασε σε εμπόλεμη κατάσταση. Η Γαλλία έγινε η πιο ισχυρή στρατιωτικά χώρα, με πάνω από 300.000 στρατιώτες διαθέσιμους στην υπηρεσία του μεγάλου μονάρχη. Κατά την πρώτη περίοδο της βασιλείας του σημειώθηκαν σημαντικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Για πρώτη φορά τα καθήκοντα του ανώτερου δικαστή τα αναλαμβάνει ο βασιλιάς καθώς και τα ανώτερα διοικητικά. Ο Λουδοβίκος, μάλιστα, δημιούργησε και τον «Λουδοβίκειο Κώδικα» (Code Louis) το 1667, ένα είδος αστικού κώδικα, τον «Εγκληματικό Κώδικα» (Code Criminel) το 1670, το έδικτο σχετικά με το ναυτικό το 1669 και τη συνθήκη εμπορίου το 1673.
Ο Λουδοβίκος ΙΔ’ φημιζόταν για τη γοητεία και τη φιλικότητά του. Ήταν επίσης αρκετά ευγενικός. Τα μεγαλύτερό του προτέρημα ήταν η γνώση των ανθρώπων και η επιτυχής επιλογή προσώπων. Δεν κουραζόταν εύκολα και δούλευε πολλές ώρες την ημέρα. Στις συνεδριάσεις άκουγε με προσοχή όλους όσοι μιλούσαν. Αντιμετώπιζε τον θάνατο με αυτοκυριαρχία και δε φοβόταν εύκολα. Παρ’ όλα αυτά, διακρινόταν επίσης και για τον μεγάλο εγωισμό του και την αίσθηση ότι αυτός ήταν ο καλύτερος και πάσχιζε να έχει μεγάλη φήμη και δόξα. Ο Λουδοβίκος επέλεξε για έμβλημά του τον ήλιο.
Ο ήλιος είναι το άστρο που δίνει ζωή, είναι το σύμβολο της τάξης. Βασίλευε ως ήλιος στη γαλλική βασιλική αυλή, τους ευγενείς και τη Γαλλία. Μάλιστα, σε μια γιορτή των Βερσαλλιών, ο Λουδοβίκος μεταμφιέστηκε σε ήλιο.
Βιβλιογραφία
- E.H Gmbrich (2007), Μικρή Ιστορία του Κόσμου, εκδ. Πατάκη, σσ. 253-259
- Η ιστορία της Ευρώπης, (επιμέλεια Δρ. Τζον Στίβενσον), εκδ. Κωστόπουλος (2005), σσ.247-248
