Της Αναστασίας Χατζηιωαννίδου,
Έπειτα από την προβλεπόμενη δημόσια διαβούλευση, αντιπαραθέσεις σε υψηλούς τόνους στα βουλευτικά έδρανα και αντιδράσεις εκ μέρους περιβαλλοντικών φορέων, δημοσιεύτηκε τελικά σε ΦΕΚ ο νόμος 4685/2020 με τίτλο «Εκσυγχρονισμός της περιβαλλοντικής νομοθεσίας – Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου και λοιπές διατάξεις». Το νέο θεσμικό πλαίσιο εκπονήθηκε έπειτα από πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με βασικό άξονα την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης και την ενθάρρυνση της στροφής σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με τα 136 άρθρα του να άπτονται πλειάδας ζητημάτων περιβαλλοντικής υφής, από την εκκρεμότητα της εκπόνησης δασικών χαρτών μέχρι τη διαχείριση των αποβλήτων και τους περιορισμούς στη χρήση πλαστικής σακούλας, ο νέος νόμος προκάλεσε οξύτατη αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης και επικρίθηκε ίσως περισσότερο από κάθε κατατεθέν νομοσχέδιο από το σχηματισμό της τρέχουσας κυβέρνησης τον περασμένο Ιούλιο.
Εντούτοις εντύπωση προκαλεί πως η κριτική αντιπολίτευσης και περιβαλλοντικών φορέων δίνει κατά κύριο λόγο έμφαση –κατά τρόπο παράξενο για ένα τόσο εκτενές νομοσχέδιο– στο θέμα των περιοχών Natura. Αξίζει να επισημανθεί ότι πρόκειται για ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας που, με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποχρεώνει τα κράτη να καταρτίζουν λίστες με τις περιοχές της επικράτειάς τους που χαρακτηρίζονται από σημαντική βιοποικιλότητα και να τις υποβάλλουν προς έγκριση στην Επιτροπή, μαζί με το διαχειριστικό τους πλάνο, ώστε «να συνδυάζουν αρμονικά τη διατήρηση της άγριας πανίδας και χλωρίδας με τις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες και να είναι ενταγμένα σε στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης». Η δριμεία κριτική που ασκήθηκε στο αρμόδιο Υπουργείο εστιάζει στο άρθρο 44 του νέου νομικού πλαισίου, σχετικά με τις χρήσεις που θα επιτρέπονται στις προστατευόμενες ζώνες και ειδικά στο ζήτημα των εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των εξορυκτικών δραστηριοτήτων. Όσο εξοργιστικό κι αν ακούγεται αυτό ως ιδέα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος δεν έχει ανακαλύψει ξαφνικά την πυρίτιδα: ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως αντίστοιχες δραστηριότητες ήταν απολύτως νόμιμες και με το προϋφιστάμενο νομικό πλαίσιο, ενώ έχουν επανειλημμένα κριθεί σύμφωνες τόσο με το ελληνικό σύνταγμα όσο και με την ενωσιακή έννομη τάξη. Καθώς λοιπόν η προϊσχύουσα νομοθεσία δεν απαγόρευε ρητά τις ανωτέρω δραστηριότητες –σε αντίθεση με την παραφιλολογία που κυκλοφορεί στο καθ’ ημάς διαδίκτυο– οι εξορύξεις αλλά και οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περιορίζονται σε συγκεκριμένες ζώνες οικοτόπων, υπό την προϋπόθεση φυσικά της αδειοδότητησης από τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές.
Τούτων λεχθέντων, φαίνεται πως οι πρόσφατες διαμαρτυρίες που σημειώθηκαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, τελικά έγιναν θα έλεγε κανείς, «περί όνου σκιάς». Όταν πρόκειται για νομοσχέδια τέτοιας ρυθμιστικής έκτασης όσο του ψηφισθέντος πλέον 4685/2020, η πιθανότητα να μην έχουν εμφιλοχωρήσει διατάξεις που χρήζουν περαιτέρω επεξεργασίας είναι σχεδόν μηδενική. Για του λόγου το αληθές, ενδεικτική των προαναφερθέντων είναι και η βελτίωση στην οποία προέβη το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχετικά με το θέμα των ιδιωτών αξιολογητών, σύμφωνα με την οποία αυτός δεν θα επιλέγεται από τον αιτούντα αλλά από το αρμόδιο υπουργείο με κλήρωση. Σε αυτό το τοπίο, και καθώς μάλλον έχουμε να δούμε πλήθος τροποποιητικών διατάξεων το προσεχές διάστημα, απορία προκαλεί η επιμονή αντιπολιτευτικών κύκλων να εστιάζουν την κριτική τους σε ένα θέμα εν πολλοίς λυμένο τόσο από την ελληνική όσο και από την ενωσιακή έννομη τάξη, ενόσω το ζήτημα των περιβαλλοντικών μεταρρυθμίσεων παραμένει εξαιρετικά περίπλοκο, εξ ορισμού πολυπαραγοντικό και πιο επίκαιρο από ποτέ. Λαμβανομένης υπόψη της ευρύτερης υγειονομικής συγκυρίας και του βαθμού επικινδυνότητας που συνεπάγονται οι συναθροίσεις στον καιρό της πανδημίας, είναι αμφίβολο αν τελικά το όφελος τέτοιου είδους διαμαρτυριών είναι μεγαλύτερο του ρίσκου που αναλαμβάνουμε ως κοινωνία.
