Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Η παγκοσμίως γνωστή τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 αποτέλεσε την αφορμή για μια νέα σελίδα στην ιστορία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ με τον Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας. Η επίθεση αυτή στόχευε στη συντριβή τεσσάρων επιβατικών αεροσκαφών σε κομβικά για τις ΗΠΑ σημεία, εκ των οποίων τα δύο προκάλεσαν τη μεγαλύτερη καταστροφή με τη σύγκρουσή τους στους δίδυμους πύργους του World Trade Centre της Νέας Υόρκης. Με τον φόρο αίματος να φτάνει τους 3000 νεκρούς, η Αμερική άλλαξε ριζικά, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και στους τομείς της οικονομίας, της πολιτικής και των διεθνών σχέσεων. Ποια ήταν, όμως, η αντίδραση της κυβέρνησης Bush σε αυτήν τη μελανή σελίδα της αμερικανικής ιστορίας και ποιος ο πολιτικός απόηχος που άφησε;
Ο George W. Bush είχε αναλάβει την προεδρία των ΗΠΑ για μόλις εννέα μήνες, όταν η τρομοκρατία χτύπησε την πόρτα. Την ημέρα των επιθέσεων εκείνος βρισκόταν επίσκεψη σε ένα δημοτικό σχολείο της Florida, ενώ ο τότε υπουργός εξωτερικών, Colin Powell, σε ένα συνέδριο στο Peru. Και οι δύο βρίσκονταν σε πτήσεις κατά τη διάρκεια των καταρρίψεων αλλά και κατά των προσπαθειών διάσωσης επιζώντων. Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Πρόεδρος Bush έβγαλε διάγγελμα από το Οβάλ Γραφείο με το οποίο εξέφραζε τη λύπη και τη συμπόνοια του στις οικογένειες των χαμένων, καλούσε το έθνος να παραμείνει ενωμένο αλλά κήρυττε έμμεσα και τον πόλεμο στους υπαίτιους αυτής της πολύνεκρης καταστροφής και σε όσους είναι συνεργοί τους, έναν πόλεμο που αργότερα ονομάστηκε “Global War on Terrorism”. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Δε θα κάνουμε καμία διάκριση ανάμεσα στους τρομοκράτες που πραγματοποίησαν αυτές τις επιθέσεις και σε αυτούς που τους υποθάλπουν».
Φυσικά, η απειλή της τρομοκρατικής οργάνωσης Al Qaeda, υπεύθυνης για τα συμβάντα της 11ης Σεπτεμβρίου, ήταν γνωστή ήδη από τον καιρό προεδρίας του Bill Clinton και αποτελούσε καίριο γνώμονα στη χάραξη πολιτικής της αμερικανικής κυβέρνησης. Από την ημέρα εκείνη και έπειτα, η συνιστώσα της τρομοκρατίας τέθηκε, όπως είναι λογικό, ως προτεραιότητα των αρχών. Γνωρίζοντας ότι ο Osama bin Laden είχε καταφύγει στους Taliban του Αφγανιστάν, ο Υπουργός Εξωτερικών Powell πρότεινε, με σκοπό την αποφυγή ενός πολέμου ει δυνατόν, τη θέσπιση ενός ultimatum στους Taliban˙ αν δεν παρέδιδαν τον Osama bin Laden εντός τριών ημερών, οι ΗΠΑ θα κινούνταν στρατιωτικά εναντίον του Αφγανιστάν, πράγμα που συνέβη. Η αμερικανική κυβέρνηση, λοιπόν, δεν άργησε ούτε δίστασε να λάβει την κατάσταση στα χέρια της, χωρίς να προβεί κατευθείαν στην επιλογή της χρήσης βίας, αλλά παράλληλα με ξεκάθαρη τη θέση τους υπέρ των αντίποινων. Η στάση της αυτή επικροτήθηκε από τον αμερικανικό λαό, ο οποίος άμεσα ανέβασε το ποσοστό επιδοκιμασίας του για τις πράξεις του Αμερικανού προέδρου στο 90 τοις εκατό.
Επιπροσθέτως, όσον αφορά το εσωτερικό της χώρας, το Κογκρέσο έλαβε δράση ανάλογη της εξουσίας του, με το πέρασμα νόμου για ένα πρόγραμμα βοήθειας ύψους 40 εκατομμυρίων την ίδια χρονιά και το 2002 το νομοσχέδιο “Patriot Act”, το οποίο διευρύνει κατά πολύ τα δικαιώματα της κυβέρνησης και των διοικητικών αρχών στον τομέα της παρακολούθησης των Αμερικανών πολιτών, αιτιολογούμενο στη βάση του πολέμου κατά της Τρομοκρατίας.
Ακόμα, η πολιτική ηγεσία της πολιτείας της Νέας Υόρκης -η οποία δέχτηκε και το μεγαλύτερο πλήγμα- επέδειξε μια εξαιρετικά ψύχραιμη στάση και έγκαιρη αντίδραση στην προσπάθεια διάσωσης όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών που βρίσκονταν στον χώρο. Τόσο ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Rudy Giuliani, όσο και ο κυβερνήτης George Pataki έπραξαν άμεσα, με την ορθή διαχείριση της κρίσης και άμεση προσωπική παρέμβαση του πρώτου, όσο και με την ενεργοποίηση του πολιτειακού Κέντρου Επιχειρήσεων Εκτάκτου Ανάγκης και τη δημιουργία μιας νέας αρχής Δημόσιας Ασφάλειας, η οποία έσπευσε να ελέγξει τις υποδομές σε ολόκληρη την πολιτεία για τυχόν βλάβες και προβλήματα, από την πλευρά του τελευταίου. Χαρακτηριστική ήταν και η συμβολή του λαού στις προσπάθειες αυτές κάτω από ένα κλίμα εθνικής ενότητας, θρήνου αλλά και οργής που σιγόβραζε.
Παρ’ όλα αυτά, αξίζει να αναφερθεί και το γεγονός ότι οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, προειδοποιούσαν την αμερικανική κυβέρνηση -τόσο του Bill Clinton όσο και του George W. Bush στη συνέχεια- να καταπνίξουν όσο το δυνατόν πιο σύντομα το «φαινόμενο» bin Laden, για να αποφύγουν και συμβάντα όπως αυτό της 11ης Σεπτεμβρίου, που στοιχειώνει μέχρι και σήμερα τον αμερικανικό λαό. Πιο συγκεκριμένα, πολλά μέλη και πράκτορες του FBI, όπως ο Ali Soufan, υποστήριξαν πως πολλές ήταν οι χαμένες ευκαιρίες κατάρριψης του Osama bin Laden, τις οποίες όμως δεν εκμεταλλεύτηκαν σωστά -κατά κύριο λόγο- εξαιτίας της λανθασμένης στάσης των ΗΠΑ απέναντί του, η οποία του έδινε το περιθώριο να πράττει ως θέλει. Σημαντικό ρόλο έπαιζε και το γεγονός ότι «πολλοί άνθρωποι δεν ήθελαν να πιστέψουν ότι υπήρχε κάτι που λέγεται τρομοκρατία», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρώην πράκτορας του FBI.
Η απάρνηση της τρομοκρατίας αλλά και της σημασίας της για την αμερικανική πολιτική -τη δεδομένη στιγμή- αποτέλεσε έναν από τους παράγοντες που συνέβαλαν στο να μη χαίρει το ζήτημα της απαραίτητης προσοχής. Όπως δηλώνει η Cynthia Storer, πρώην αναλύτρια του Αντιτρομοκρατικού Κέντρου της CIA, πολλοί δεν πίστευαν πως οι αραβικοί πληθυσμοί θα μπορούσαν να συσπειρωθούν και να συνεργαστούν γύρω από ένα τέτοιο εγχείρημα˙ η ίδια έχοντας, ωστόσο, δουλέψει και ασχοληθεί με το ζήτημα διαφωνούσε. Μάλιστα, ο υπεύθυνος του κλάδου της κατέγραψε στον έλεγχο απόδοσής της ότι περνούσε υπερβολικά πολύ χρόνο ενασχολούμενη με τον bin Laden.
Οι δύο παραπάνω μαρτυρίες εγείρουν το ερώτημα του αν όντως οι πιο υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της αμερικανικής κυβέρνησης αγνόησαν και απαξίωσαν αυτές τις πληροφορίες και αν άραγε θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αυτή η τραγική εξέλιξη του Σεπτεμβρίου του 2001. Είναι γεγονός πως στη συνέχεια ο περισσότερος κόσμος επαίνεσε τον 43ο πρόεδρο των ΗΠΑ για τη διαχείριση της κρίσης και τη θέλησή του να προστατέψει όχι μόνο το έθνος του αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα από το φαινόμενο της τρομοκρατίας, γεγονός που εκλαμβάνεται ως λόγος της επανεκλογής του. Παρ’ όλα αυτά δεν παύει να αποτελεί σοβαρό ερώτημα το ενδεχόμενο αποφυγής όλου αυτού του θρήνου και φυσικά της απώλειας τόσων ανθρωπίνων ζωών. Μήπως οι πολιτικοί στα υψηλότερα στρώματα θα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη τους περισσότερο τα λεγόμενα των ειδικών παρά των policy και image makers; Και, αλήθεια, μήπως το ίδιο ερώτημα ταιριάζει και στην εποχή μας; Μήπως ο Πρόεδρος Bush έχει γίνει πρόεδρος Trump και η τρομοκρατία έχει λάβει τη μορφή μιας πανδημίας;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Powell on 9/11, Khan Academy, https://www.khanacademy.org/partner-content/aspeninstitute/american-diplomatic-toolbox/gen-colin-powell/v/powell-911
- Reaction to 9/11, HISTORY, https://www.history.com/topics/21st-century/reaction-to-9-11
- From the archives: George W. Bush’s Oval Office speech on 9/11, NBC News, https://www.nbcnews.com/now/video/from-the-archives-george-w-bush-s-oval-office-speech-on-9-11-68719685777
- Government Terrorist Trackers Before 9/11: Higher Ups Wouldn’t Listen, HISTORY, https://www.history.com/news/government-terrorist-trackers-before-911-higher-ups-wouldnt-listen
- September 11 attacks, Encyclopædia Britannica, https://www.britannica.com/event/September-11-attacks/The-attacks#ref301276
Γεννημένη στη συμπρωτεύουσα Θεσσαλονίκη το 1999, μετακόμισε στην πρωτεύουσα για σπουδές στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Όνειρο της είναι να αλλάξει κάτι μικρό στον κόσμο δίνοντας το παρόν όπου και όπως μπορεί. Κυνηγάει τα ταξίδια γιατί πιστεύει πως πρέπει να δεις τον κόσμο και μάλιστα με πολλά διαφορετικά μάτια. Λατρεύει την ποίηση, τα βιβλία και έχει πίστη στη δύναμη των λέξεων σε όποια γλώσσα και αν είναι αυτές, εξ ου και η εκμάθηση ξένων γλωσσών ως χόμπι.
