Της Σοφίας Γεωργούλη,
Λίγες μόνο εβδομάδες υποχρεωτικού εγκλεισμού στα σπίτια ήταν εκείνες που έπληξαν και διατάραξαν βαθιά τον ανθρώπινο ψυχισμό, τη διάθεση και ως έναν βαθμό την κοσμοθεωρία μας. Μια κατάσταση που μπήκε αιφνίδια στη ζωή των ανθρώπων όλου του πλανήτη, λόγω της έξαρσης του ιού Covid-19, έγινε μια θλιβερή και επιζήμια εμπειρία, την οποία όλοι επιθυμούν να ξεχάσουν σαν μια κακή ανάμνηση. Ωστόσο, σχεδόν κανείς ποτέ δεν αναλογίστηκε πόσο πιο θλιβερή, σκληρή και ανελέητη μπορεί να καταστεί αυτή η δοκιμασία, αν δεν έχει μια παροδική διάρκεια, αλλά αντίθετα αποτελεί μια ισόβια πραγματικότητα. Ασφαλώς αυτός ο τρόπος ζωής δεν αφορά μέρος ανθρώπινων όντων, αλλά πλήθος ζώων, τα οποία είναι υποχρεωμένα, ή διατυπώνοντάς το καλύτερα, τα οποία ο άνθρωπος υποχρεώνει να περνούν τη ζωή τους κλεισμένα σε ελεγχόμενους χώρους. Γιατί, όμως, αυτό να είναι λιγότερο άδικο, άνομο και κατακριτέο από τον ανθρώπινο εγκλεισμό;
Τα ζώα, προορισμένα από τη φύση τους να ζουν στο περιβάλλον ελεύθερα, γίνονται υποχείριο της ανθρώπινης επιθυμίας, της ασυνειδησίας και του συμφέροντος. Οι ζωολογικοί κήποι που υπάρχουν σήμερα παγκοσμίως, αγγίζουν τους 10.000, με εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως. Άγρια ζώα, σπάνια είδη θηλαστικών, ερπετών και υδρόβιων όντων αποσπώνται από τα φυσικά τους περιβάλλοντα, από τα κατάλληλα δεδομένα διαβίωσής τους σε επίπεδο γεωγραφικής κατανομής και θερμοκρασίας, για να τοποθετηθούν στις ανθρώπινες «βιτρίνες» σαν αξιοθέατα. Πολλά από αυτά δεν έχουν ποτέ τη δυνατότητα να ζήσουν ελεύθερα στο περιβάλλον, καθώς γεννιούνται και πεθαίνουν σε μικρές και ελεγχόμενες εκτάσεις, σε κλουβιά, σε κάγκελα και σε ενυδρεία.
Μια ανασκόπηση στην ίδια την ιστορία του ανθρώπου, μαρτυρά την άρρηκτη σχέση του με τα ζώα. Είτε ως σύμμαχοι και συνοδοιπόροι σε καραβάνια με καμήλες μέσα στην έρημο, είτε ως δυνάστες σε ιπποδρομίες και θεάματα με τίγρεις στην αρχαία Ρώμη, οι άνθρωποι πάντοτε είχαν την τάση χειραγώγησης των ζώων, χωρίς βέβαια μόνο ανιδιοτελή κίνητρα. Στη σημερινή εποχή, στον βωμό της επιστημονικής έρευνας και της διατήρησης των ειδών, στον βωμό του θεάματος και συνάμα του κέρδους, για ακόμη μια φορά, πολλά ζώα βιώνουν συνθήκες αιχμαλωσίας.
Ο θαυμασμός, η περιέργεια, η διασκέδαση, καθώς και η ευαισθητοποίηση απέναντι στα ζώα, είναι οι βασικοί λόγοι που ωθούν επισκέπτες στους ζωολογικούς κήπους, χωρίς ασφαλώς να δικαιολογούν τον ισόβιο εγκλεισμό τους σε αυτούς. Σε αυτό το συμπέρασμα, συναινεί πλήθος ερευνών, που μαρτυρούν πως η καλλιέργεια της ευαισθητοποίησης και της επιμορφωτικής προσφοράς στο κοινό των επισκεπτών είναι ελάχιστη, ενώ η πλειοψηφία ενδιαφέρεται για συγκεκριμένα είδη ζώων, αγνοώντας εντελώς τα υπόλοιπα. Η ανάλογη επιμόρφωση, όσον αφορά το ζωικό βασίλειο, μπορεί να υλοποιηθεί μέσω διαλέξεων, μέσω της προβολής ταινιών, βίντεο και ντοκιμαντέρ που απεικονίζουν το εκάστοτε ζώο στο φυσικό του περιβάλλον. Ως εκ τούτου, οι κινήσεις, οι αντιδράσεις και η φυσιογνωμία τους θα είναι πιο ρεαλιστικές και συνάμα πιο ουσιώδεις.
Επιπλέον, μεμονωμένα μεν, αλλά οπωσδήποτε εξακριβωμένα περιστατικά κακοποίησης, υποσιτισμού και ευθανασίας ζώων, έρχονται να μας επιβεβαιώσουν πως ο εγκλεισμός τους και η καθολική εξάρτησή τους από τον παράγοντα άνθρωπο είναι εντελώς άδικη και απορριπτέα. Ασφαλώς, τα επιχειρήματα περί της προστασίας και διαιώνισης των ειδών που κινδυνεύουν, δικαιολογούν και δικαιώνουν τις απόπειρες φιλοζωικών οργανώσεων και μεμονωμένων ανθρώπων προς τον σκοπό τους, ωστόσο δεν πρέπει να θεωρούνται ως άλλοθι για την ισόβια φυλάκιση οποιουδήποτε ανυπεράσπιστου ζώου.
Εν κατακλείδι, η συνέχεια της ύπαρξης ή μη ζωολογικών κήπων και πάρκων είναι ένα ζήτημα διφορούμενο, για το οποίο απαιτείται η σύμπραξη κοινωνίας και επιστήμης, με κοινό στόχο την καλύτερη δυνατή διαβίωση των ζώων. Αν εμείς δεν αντέξαμε τον εγκλεισμό για λίγες μόνο εβδομάδες, ας σκεφτούμε πόσο απάνθρωπο είναι αυτό αν αποτελεί μια σταθερή κατάσταση. Πόσο άδικο είναι να αποφασίζουν άλλοι για εσένα, καθώς δεν έχεις «φωνή» να εκφράσεις και να διεκδικήσεις όσα επιθυμείς;
Γεννήθηκε το Μάιο του 1991 στη Χίο, όπου διαμένει και σήμερα. Είναι απόφοιτη του τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Αγαπά την αέναη μάθηση και επιδιώκει την ενασχόληση με τομείς συναφείς με τις σπουδές της, όπως η παρακολούθηση σεμιναρίων και διαλέξεων αναφορικά με την ελληνική λογοτεχνία και ποίηση. Αφιερώνει τον ελεύθερο της χρόνο στον αθλητισμό, την ανάγνωση και το ελεύθερο σχέδιο.
