Του Δημήτριου Αναστασιάδη,
Η πανδημία του κορωνοϊού, σίγουρα έχει προσφέρει μία νέα δυναμική στις πολιτικές εξελίξεις παγκοσμίως. Στην περιφέρειά μας, οι επιπτώσεις του κορωνοϊού παρήγαν ποικίλα αποτελέσματα, τόσο θετικά όσο και αρνητικά για την Τουρκία. Η εμφάνιση του κορωνοϊού βρήκε την γείτονα χώρα μέσα πολεμικές συρράξεις και οικονομική και πολιτική κρίση σε μία περίοδο, στην οποία διατηρεί τεταμένες διπλωματικές σχέσεις με πολλά ισχυρά κράτη. Μέσα σε αυτήν την χαώδη κατάσταση, η Τουρκία καλείται να εργαλειοποιήσει την κρίση του κορωνοϊού προς το δικό της όφελος. Η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ιστορικό ναδίρ χωρίς σημάδια ανάκαμψης, ενώ, μάλιστα, σύμφωνα με δηλώσεις της Federal Reserve, οι προσπάθειες στήριξης της λίρας οδηγούν στην, με γοργούς ρυθμούς, εξάντληση των συναλλαγματικών αποθεμάτων. Ονομαστικά, η τουρκική λίρα υποχώρησε στις 7,25 έναντι του δολαρίου, σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό. Την ίδια στιγμή, λόγω της εξαιρετικά επικίνδυνης κατάστασης και για τον ίδιο τον Ερντογάν, ο τελευταίος προσπαθεί να κατευνάσει τις ανησυχίες σχετικά με την υγειονομική και οικονομική κρίση κατηγορώντας ξένες δυνάμεις για την σημερινή κατάσταση της Τουρκίας.
Αναφορικά, το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu κατηγορεί χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Μεγάλη Βρετανία για την οικονομική κρίση, παρουσιάζοντας μία «διεθνή συνωμοσία» κατά της Τουρκίας κάνοντας λόγο συγκεκριμένα για «χρηματοπιστωτικά ιδρύματα με έδρα το Λονδίνο που συνεχίζουν τις επιθέσεις κατά της τουρκικής λίρας προσπαθώντας γρήγορα να αγοράσουν μεγάλες ποσότητες συναλλάγματος με λίρες που δεν διέθεταν». Την ίδια στιγμή, οι επιπτώσεις του κορωνοϊού έχουν αρχίζει να φαίνονται, έχοντας προκαλέσει τον θάνατο 3.000 Τούρκων πολιτών και δρώντας πολλαπλασιαστικά στα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία. Η λήψη μέτρων προστασίας από τον κορωνοϊό καθυστερημένα και το συνακόλουθο χάος που προκλήθηκε με την ταυτόχρονη υποβολή παραίτησης του υπουργού Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, ήταν ένα ακόμα πλήγμα για τον Τούρκο Πρόεδρο.
Μολαταύτα, παρά τις προαναφερθείσες δυσκολίες είναι επιτακτική ανάγκη για τα σχέδια του Ερντογάν η Τουρκία να συνεχίσει να διατηρεί κάποιο βαθμό ενεργητικότητας στα μέτωπα που έχει ανοίξει. Έτσι, παρατηρούμε την άρνηση της Τουρκίας να πάρει μέρος σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με την Ελλάδα, συνεχίζοντας τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και κατηγορώντας, διεθνώς, την Ελλάδα για παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης, με σκοπό δείξει ότι διατηρεί τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο. Ταυτόχρονα, ασκεί πίεση στο NATO ώστε να διακοπεί η δράση του στόλου “SNMG-2”, ρόλος του οποίου είναι η επιτήρηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στη Μεσόγειο. Μάλιστα, συνεχίζει να παραβιάζει το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, στέλνοντας drones και ενισχύσεις υποθάλποντας την κυβέρνηση του Φαγιέζ Αλ Σάραζ.
Για την Τουρκία ο κορωνοϊός ίσως να αποδειχθεί περισσότερο ως ευλογία, παρά κατάρα. Αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο, το οποίο η τουρκική πολιτική ηγεσία μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αποφύγει το αδιέξοδο προς το οποίο ραγδαία καλπάζει. Τρέχον πρόβλημα για την Τουρκία, αποτελεί η αποφυγή της οικονομικής καταστροφής. Για την επίλυση αυτού ο δανεισμός είναι μονόδρομος. Δεδομένου ότι η Κίνα είναι έξω απ’ το παιχνίδι και ο δανεισμός από την Ρωσία πιθανότατα να είναι ένα τελειωτικό χτύπημα στις τούρκο-αμερικανικές σχέσεις, η Τουρκία έχει την επιλογή να στραφεί είτε προς την Αμερική, είτε προς την Ευρώπη, είτε προς το ΔΝΤ. Ήδη, έχει στείλει δύο φορτία ιατρικής βοήθειας στις ΗΠΑ με μάσκες, αντισηπτικά και προστατευτικές στολές. Παράλληλα, έχει χρησιμοποιήσει τον κορωνοϊό, ώστε να δώσει την εντύπωση πως η συμφωνία με την Ρωσία για τους S-400 έχει παγώσει. Εύλογα, προσπαθεί να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις των δύο κρατών, πιθανώς με σκοπό την οικονομική ενίσχυση. Παρόλα αυτά, Τούρκοι αναλυτές προβλέπουν πως ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ δεν θα δανείσει χρήματα στην Τουρκία, καθώς βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, στην οποία ήδη αντιμετωπίζει προβλήματα δημοτικότητας.
Όσον αφορά την Ελλάδα, η Αθήνα πρέπει να προσεγγίσει το ζήτημα με μεγάλη προσοχή. Κάθε φορά που η θέση της Τουρκίας υποτιμάται, αυτή τείνει να κάνει απρόβλεπτες κινήσεις. Αυτό που γνωρίζουμε για την Τουρκία του Ερντογάν συμπεριφορικά, είναι ότι επιμένει στους στόχους της και δεν διστάζει να κλιμακώνει όποτε κρίνει απαραίτητο. Ο Ερντογάν παρουσιάζει την Τουρκία, ως ένα κράτος με ιδιαίτερα δικαιώματα, που μπορεί να ανήκει ή να μην ανήκει στην Δύση και στο NATO ευκαιριακά. Παρόλα αυτά, είναι λάθος να θεωρείται προτιμητέα η πτώση Ερντογάν από την εξουσία, καθώς ο ίδιος είναι λιγότερο επικίνδυνος από άλλους πιθανούς Τούρκους ηγέτες. Σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση που διοργάνωσε το Οικονομικό Φόρουμ Δελφών μεταξύ της Ντόρας Μπακογιάννη, του Ευάγγελου Βενιζέλου και του Ευάγγελου Αποστολάκη, πρώην Υπουργού Αμύνης (2019) και αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης (2015-2019), ο τελευταίος υποστήριξε πως είναι επιτακτική ανάγκη να αυξηθούν οι στρατιωτικές δαπάνες της χώρας. Ζούμε σε μία περίοδο γεωτεκτονικών αλλαγών στην διεθνή πολιτική σκηνή, στην οποία η Ελλάδα αργά ή γρήγορα, σε νομικό, πολιτικό-διπλωματικό ή στρατιωτικό επίπεδο θα κληθεί να διασφαλίσει την εθνική ασφάλεια της ελληνικής επικράτειας.
Η Ελλάδα δεν είναι αδύναμη μπροστά στην Τουρκία. Μεγάλο της όπλο είναι το διεθνές δίκαιο, το οποίο δύναται να χρησιμοποιήσει κατά της Τουρκίας. Πρέπει, όμως, για να έχει τη δυνατότητα να παίξει στη διεθνή σκακιέρα ως μεγάλος παίχτης στην περιφέρειά της, να είναι παράλληλα σεβαστή στρατιωτική δύναμη. Η δεινότητα ενός πολιτικού φαίνεται στην ικανότητά του να χρησιμοποιεί κάθε συγκυρία προς όφελός του, στο μεγαλύτερο δυνατό επίπεδο. Έτσι, πρέπει η Ελλάδα να αδράξει την ευκαιρία που παρουσιάζει η αδυναμία της Τουρκίας και να την χρησιμοποιήσει για να ισχυροποιήσει την θέση της απέναντι της.
