Του Αναστάση Μπάρλα,
Η διεξαγωγή των επιχειρήσεων: Δεύτερη Περίοδος
Η 2η περίοδος του ελληνοϊταλικού πολέμου αφορά κυρίως την αντεπίθεση των ελληνικών δυνάμεων για ανακατάληψη ελληνικού εδάφους αλλά και περισσότερων περιοχών προς τα σύνορα με την Αλβανία, κυρίως το χρονικό διάστημα από τις 14 Νοεμβρίου μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου. Η συγκεκριμένη περίοδος χαρακτηρίζεται από επιθέσεις σε τρεις διαφορετικούς τομείς, τον βόρειο, τον νότιο και τον κεντρικό. Ο βόρειος τομέας στόχευε στην κατάληψη της Κορυτσάς, που επιτεύχθηκε στις 22 Νοεμβρίου ύστερα από μάχες 8 ημερών. Στις αρχές Δεκεμβρίου ο ελληνικός στρατός είχε καταφέρει να ασφαλίσει την περιοχή από οποιαδήποτε επίθεση.
Στον δεύτερο τομέα (νότιος), το 1ο Σώμα Στρατού εξαπέλυσε επίθεση με κατεύθυνση τους Αγίους Σαράντα και το Αργυρόκαστρο. Στις 6 Δεκεμβρίου κατόρθωσε να καταλάβει τους πρώτους και δύο μέρες αργότερα το Αργυρόκαστρο. Στις 22 του μήνα το 1ο Σώμα κατέλαβε και την Χιμάρα. Τέλος στον κεντρικό τομέα οι μεραρχίες μας πέτυχαν την εκδίωξη των ιταλικών δυνάμεων από ελληνικό έδαφος. Σε αυτόν τον τομέα οι ελληνικές δυνάμεις δεν κατόρθωσαν να πετύχουν τεράστια επιτεύγματα καθώς απέτυχαν να καταλάβουν τον κόμβο της Κλεισούρας.
Τρίτη Περίοδος
Ο χειμώνας εκείνης της χρονιάς ήταν βαρύς και χειροτέρευε καθώς οδεύαμε προς τον Ιανουάριο του 1941. Η ανώτατη στρατιωτική διοίκηση, λόγω των καιρικών συνθηκών, αναγκάστηκε να αναστείλει τις επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας. Σε αυτό το διάστημα στόχος παρέμεινε η διατήρηση των ήδη κεκτημένων περιοχών και διαδραματίστηκαν ελάχιστες επιθέσεις από την ελληνική πλευρά. Στις 13 Ιανουαρίου τελικά οι ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν τον Κόμβο της Κλεισούρας και κατάφεραν να τον διατηρήσουν υπό ελληνική κατοχή μέχρι και την επέμβαση των Γερμανών τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς.
Οι συνεχείς αποτυχίες των ιταλικών στρατευμάτων ανησύχησαν τον Μουσολίνι, ο οποίος, έχοντας ως στόχο να «δείξει» στους Γερμανούς και συγκεκριμένα στον Χίτλερ κάποιο σημαντικό επίτευγμα προκειμένου ο τελευταίος να τον υπολογίζει ως αξιόλογο σύμμαχο, εξαπέλυσε την λεγόμενη «Εαρινή Επίθεση». Η παρουσία των ιταλικών μεραρχιών ήταν ισχυρότατη και θεωρητικά θα οδηγούσε στην διάρρηξη της ελληνικής παράταξης. Τα πράγματα όμως δεν είχαν θετική πορεία για τους Ιταλούς και τον Μουσολίνι. Η επίθεση ξεκίνησε το Μάρτιο του 1941 και ακολούθησαν αιματηρές μάχες με σφοδρότητα μέχρι και τις 15 Μαρτίου. Από αυτή τη μέρα και έπειτα οι ιταλικές επιθέσεις άρχισαν να ατονούν, ώσπου η εξαπόλυση αυτής της επίθεσης εκφυλίστηκε τελείως στις 25 Μαρτίου του 1941.
Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος χαρακτηρίζεται από γενναίες μάχες και από τις δύο πλευρές. Οι Ιταλοί μάχονταν γενναία, δεν μπόρεσαν όμως να «ρίξουν» την σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων και έτσι αναγκάστηκαν να παραιτηθούν κι από αυτή τη προσπάθεια. Ο Μουσολίνι, που παρακολουθούσε στενά την ιταλική εισβολή, γύρισε στη Ρώμη ντροπιασμένος από την αποτυχία του στρατού του. Πράγματι οι ιταλικές δυνάμεις δεν κατόρθωσαν να κάνουν ούτε ένα βήμα. Η εξέλιξη του «απλού περίπατου», όπως την είχε στο μυαλό του, κατέληξε σε πανωλεθρία. Ήταν η σειρά των Γερμανών να επέμβουν προκειμένου να σώσουν την κατάσταση.
Το έπος του ’40 έβαλε ένα προσωρινό τέλος στα όνειρα του Μουσολίνι, παρ’ όλα αυτά όμως έληξε άδοξα με την επέμβαση των Γερμανών τον Απρίλιο του 1941. Η γερμανική εισβολή έγινε με την πρόφαση της μη ουδετερότητας της Ελλάδας και σχεδόν άμεσα η γερμανική αεροπορία βομβάρδισε ανηλεώς τον Πειραιά και την Αθήνα επιφέροντας μεγάλης έκτασης καταστροφές και τον θάνατο πολλών αμάχων. Μέχρι τα τέλη Μαΐου η Ελλάδα βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή για τα επόμενα 3 χρόνια, μέχρι και τον Οκτώβριο του 1944. Τέλος, θεωρώ πως αξίζει να κάνω μία σύντομη αναφορά στις απώλειες των δύο πλευρών για να κατανοήσουμε το αληθινό μέγεθος της σημασίας του ελληνοϊταλικού πολέμου:
Από την πλευρά των Ελλήνων υπήρχαν 11.890 νεκροί, 36.000 τραυματίες, 25.000 παγόπληκτοι (βλ. γάγγραινα), 1.300 αγνοούμενοι και 2.500 αιχμάλωτοι. Σύνολο περίπου 76.000 άνδρες εκτός μάχης.
Από την πλευρά των Ιταλών, δεδομένης και της υπεράριθμης δύναμης τους, υπήρχαν 13.700 νεκροί, 50.800 τραυματίες, 12.300 παγόπληκτοι και 25.000 αγνοούμενοι (υπήρχαν και 27.000 αιχμάλωτοι οι οποίοι μετά την κατάρρευση του μετώπου αφέθηκαν ελεύθεροι). Σύνολο 102.000 περίπου άνδρες εκτός μάχης.
Πράγματι το έτος 1940 αποτελεί ένα έπος της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας.
Βιβλιογραφία
- Παπαρρηγόπουλος, Κ. (2010), Ιστορία του Ελληνικού έθνους, τμ. 25, σελ. 72-74, Αθήνα
- Clogg, R. (2013), Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770-2013, σελ. 166-169, εκδ. Κάτοπτρο
