Συνέντευξη στον Νικόλαο Ερμή,
Η τελευταία συνέντευξη του αφιερώματος για τον Στράτο έγινε με τον γνωστό στιχουργό Σπύρο Γιατρά, που καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80 υπήρξε στενός συνεργάτης του αξέχαστου Στράτου Διονυσίου.
Ο γνωστός στιχουργός, οπτικός στο επάγγελμα, μίλησε στο OffLine Post για το πώς γνωρίστηκε με τον Στράτο, την κοινή τους δισκογραφική πορεία, ενώ αναφέρθηκε και στα κλασικά τραγούδια «Της γυναίκας η καρδιά» και «Καλύτερα μαζί σου και τρελός», που αποδείχθηκαν δύο από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στη δισκογραφία του λαϊκού βάρδου.
- Πότε ήταν η πρώτη σας γνωριμία με τον Στράτο Διονυσίου και πώς προέκυψε η συνεργασία σας;
Σε ένα τραπέζι στη «Μίνως». Στη μία πλευρά ήταν ο κύριος Μάτσας, δίπλα του καθόταν ο μεγάλος παραγωγός Αχιλλέας Θεοφίλου, στην άλλη γωνία ο Αλέκος ο Χρυσοβέργης, αριστερά καθόταν ο Στράτος και στην άλλη μεριά εγώ. Η πρώτη μας συνεργασία ήταν αυτή, όταν δηλαδή του γράψαμε τέσσερα τραγούδια για τον δίσκο «Όλα είναι δανεικά», που έλαβε μάλιστα τον τίτλο από το ομώνυμό μας τραγούδι. Όλη αυτή η υπόθεση με τον Στράτο Διονυσίου είχε προϊστορία, βέβαια. Όταν είχε έρθει πια στη «Μίνως», είχε ξεκινήσει μια καινούργια καριέρα. Τα τελευταία τραγούδια που είχε κάνει στη Columbia, είχαν κατά κάποιο τρόπο σιγήσει, δεν είχε εξασθενήσει η φήμη του ωστόσο, αλλά μια αλλαγή τότε θα τον ωφελούσε. Διότι πιστεύω ότι ο Στράτος υπήρξε το κάστρο του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Και πιστεύω ότι τραγουδιστής της αξίας του βάρδου Στράτου Διονυσίου, πολύ δύσκολα θα ξαναβγεί. Νομίζω ότι ήταν ένας από τους μεγαλύτερους βάρδους στο στερέωμα του λαϊκού τραγουδιού.
- Αμέσως, με την πρώτη σας συνεργασία, δόθηκε στον κύκλο τραγουδιών «Όλα είναι δανεικά» (Minos-1981) ο τίτλος από το δικό σας τραγούδι. Πώς αισθανθήκατε όταν επελέγη το τραγούδι σας για να τιτλοφορήσει τον δίσκο;
Καταρχάς ήταν ένας πακτωλός χρημάτων από αυτά τα τραγούδια, καθώς εκείνη την εποχή είχε τρομερή απήχηση σαν λαϊκός τραγουδιστής. Και επίσης η «Μίνως», του πατριάρχη της ελληνικής δισκογραφίας κ. Μάκη Μάτσα, δέσποζε σε ένα ποσοστό οκτώ στους δέκα δίσκους. Οικονομικά ήταν κάτι πολύ μεγαλειώδες και την ίδια στιγμή το όνομά μας διαδόθηκε σε όλη την Ελλάδα.
- Καθώς οι πωλήσεις των δίσκων ήταν ιδιαίτερα σημαντικές και αυξάνουσες, η εταιρεία όλο και περισσότερο σας εμπιστεύονταν σε τραγούδια του. Ποια η συμμετοχή σας στους δίσκους του Στράτου;
Εμείς είχαμε τρεις τίτλους στη δισκογραφία του Στράτου. Το «Όλα είναι δανεικά», το «Της Γυναίκας η Καρδιά» και το «Νομίζεις». Αυτά τα άλμπουμ της «Μίνως» και του Διονυσίου επωλήθησαν κατά χιλιάδες στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Αφρική, την Αμερική και την Αυστραλία· παντού, γιατί ο Στράτος ήταν είδωλο! Ήταν, επίσης, ένας τραγουδιστής που δεν άλλαξε ποτέ το μοτίβο του και που δεν έκανε ποτέ λάθος, ούτε μία νότα! Ήταν αλάνθαστος και μεγαλοπρεπέστατος. Σοβαρός συνεργάτης και πραγματικά μία μεγάλη απώλεια για τον χώρο. Με τον Διονυσίου είχαμε γράψει πολλά τραγούδια, εκτός του μεγάλου δίσκου. Κάναμε κι άλλα, εκείνη την εποχή γράψαμε ορισμένα τα οποία είναι διαχρονικά επίκαιρα και πάντοτε είχαμε εμείς τον πρώτο λόγο όταν γράφαμε ένα τραγούδι.
- …Και ήρθε μετά «Της Γυναίκας η Καρδιά» (Minos-1983). Αυτός ο ύμνος – αποθέωση για τη γυναίκα που ηχογραφήθηκε τότε, αλλά που παραμένει μια κλασική επιτυχία για σήμερα και για πάντα. Θυμάστε την αντίδραση του Στράτου όταν του δώσατε τους στίχους; Μπορείτε να μας πείτε την ιστορία του τραγουδιού;
Ο Στράτος ως συνήθως έπαιρνε τα τραγούδια, έμπαινε μέσα στο αυτοκίνητο και γύριζε πέντε – έξι ώρες μόνος του, τα μελετούσε και όταν γύρναγε πίσω στο στούντιο, έλεγε τα τραγούδια μία κι έξω. Έλεγε τα τραγούδια κατ’ ευθείαν, δίχως να κάνει ούτε ένα λάθος. Βεβαίως, αυτό το τραγούδι «Της Γυναίκας η Καρδιά» ήταν ένα σήμα κατατεθέν της μεγάλης πορείας του, ίσως ένα από τα μεγαλύτερα τραγούδια του. Πήγαινες ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο σημείο της χώρας και άκουγες Στράτο Διονυσίου! Θυμάμαι, είχαμε πάει στη Θεσσαλονίκη σε ένα μαγαζί να φάμε κάτι και τα αυτοκίνητα έπαιζαν Στράτο, τα σουβλατζίδικα Στράτο, τα εμπορικά μαγαζιά Στράτο, όλοι Στράτο!
Ο Διονυσίου, όταν μπήκε στο στούντιο, την ώρα που το τραγουδούσε έγινε κόκκινος σαν παντζάρι. Εμείς φοβηθήκαμε. Όταν έφτασε στο ρεφρέν ειδικά, έγινε… δε μπορείς να καταλάβεις τι έγινε! Κοιτιόμασταν όλοι μεταξύ μας, εκείνος βγήκε έξω και ήταν αναψοκοκκινισμένος. Τότε καταλάβαμε ότι ήταν ένα τραγούδι σταθμός, ένα τραγούδι «εθνικός ύμνος». Ήταν ένα τραγούδι που το κάνανε, να σου πω, πιο πολύ μεγάλο σουξέ οι γυναίκες, γιατί πραγματικά ήταν μια ιστορία που άγγιζε τον άνθρωπο, τον κάθε άνθρωπο, διότι άπτεται της πραγματικότητας. Βεβαίως, του ‘λεγα για πλάκα και γέλαγε εκείνος: «άμα δε σε νοιάζει Στράτο πού πας, δε θα χαθείς ποτέ».
Το τραγούδι, λοιπόν, το εμπνεύστηκα έξω από το μαγαζί μου. Έβλεπα έναν άνθρωπο που «τσαλαβουτούσε», ήταν έτοιμος να πέσει κάτω. Βγήκα έξω και του λέω «τι έγινε;». Τον είδα έτσι βρεγμένο, μούσκεμα… ρωτάω πάλι «τι έγινε;», απαντάει «γυναίκα είναι». Ήταν δακρυσμένος και έκλαιγε. Τον είδα που έφυγε και έγραψα «σκυφτέ διαβάτη της βροχής και ταξιδιώτη της ζωής η προδοσία μιας γυναίκας σε βαραίνει, μην πίνεις άλλο και μεθάς και τη ζωή σου μη χαλάς…». Το πήγα στον Χρυσοβέργη, αυτόν τον μεγάλο συνθέτη, και το έγραψε.
- Και φτάνουμε τώρα στο 1989, όταν γράφετε τον κατά τη γνώμη μου ερωτικότερο δίσκο του Στράτου, τον κύκλο τραγουδιών που έλαβε την ονομασία «Νομίζεις» (Minos-1989). Ήταν η τελευταία ολοκληρωμένη δουλειά του και εκείνη που αποτέλεσε το αποκορύφωμα της καριέρας του. Σχεδόν όλα τα τραγούδια ακούστηκαν, ενώ τέσσερα έχουν μείνει κλασικά. Θα ήθελα πολύ να μάθω την ιστορία του δίσκου και τις δυσκολίες που είχατε όταν επιλέγατε τα τραγούδια, γιατί ξέρουμε πως ο Στράτος έκανε πολλή μελέτη και επίπονη δουλειά για να έχει το γνωστό επιτυχημένο αποτέλεσμα.
Ο δίσκος αυτός είχε δώδεκα τραγούδια δικά μας, που και τα δώδεκα έγιναν σουξέ! Ακούστηκαν σε κάθε νυχτερινό κέντρο της χώρας. Σαν παρουσία ήμασταν πάντα στο ίδιο μήκος κύματος. Γράψαμε τραγούδια επίκαιρα, που απέδιδαν και στην εταιρεία και στον καλλιτέχνη. Εγώ ξέρω την ιστορία των τραγουδιστών που μου ανήκουν και τους ανήκω, και αυτοί είναι ο Πάριος, ο Καρράς, ο Διονυσίου, ο Σφακιανάκης, ο Πλούταρχος, ο Αδαμαντίδης, δηλαδή οι τραγουδιστές που είχαν ιστορία μεγάλη. Και δεν είναι τυχαίο που ανέβαιναν γρήγορα. Αλλά το μεγάλο θέμα με τον Διονυσίου ήταν άλλο εκείνη την εποχή. Δεν ήταν αυτός ο τελευταίος δίσκος. Ήταν ο προτελευταίος. Ο τελευταίος ήταν με τον Μουσαφίρη. Ήμασταν λοιπόν στο ζενίθ τότε. Όποιος έκανε δουλειά με εμάς, πήγαινε καλά και εμείς φυσικά πηγαίναμε καλά με εκείνον. Εν τω μεταξύ δεν κάναμε φασαρία, δεν παρουσιαζόμασταν ιδιαίτερα ούτε στα ραδιόφωνα, ούτε στις τηλεοράσεις. Ήμασταν άνθρωποι χαμηλών τόνων. Δε θέλαμε τη διαφήμιση, έφταναν μονάχα τα τραγούδια μας. Και η πορεία που κάναμε ήταν μυθική. Τα τραγούδια μας είχαν μία αμεσότητα στο κοινό, εκφρασμένα με απλά λόγια, τοποθετημένα σωστά και με εμπνευσμένη μουσική. Γι’ αυτό και τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα. Παντού και πάντα!
Για να επιλεγούν τα δώδεκα του δίσκου, δε χρειάστηκε να δώσουμε κάτι επιπλέον. Το γνωρίζουν καλά και ο κύριος Μάτσας και ο Αχιλλέας Θεοφίλου. Όταν εμείς πηγαίναμε δώδεκα τραγούδια, τόσα μας κρατούσαν. Κι αυτό διότι είχαμε τη δύναμη να κρίνουμε εάν τα τραγούδια αυτά είχαν δυνατότητες. Όποιο πηγαίναμε, το μελετούσαμε πολύ καλά και ήμασταν έτοιμοι να τα δώσουμε όλα. Τώρα, από τα δώδεκα εκείνα το αγαπημένο μου, εάν μπορώ ας πούμε να διαλέξω ένα από τα «παιδιά» μου, ήταν το Καλύτερα μαζί σου και τρελός. Η εικόνα που βγάζει το τραγούδι το ξεχώρισε μέσα μου.
- Ο δίσκος «Νομίζεις» έγινε πλατινένιος και ακολούθησε η απονομή που ίσως ήταν και η τελευταία απονομή της ζωής του. Έχετε αποτυπώσει στο μυαλό σας στιγμιότυπα εκείνης της γιορτινής βραδιάς;
Ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Ο δίσκος πουλούσε κατ’ εξακολούθηση. Γινόταν χαμός, με πολλές παραγγελίες. Η «Μίνως» ήταν στα πάνω της, είχε όλο τον κόσμο. Ήρθαν και καινούργιοι συνεργάτες. Γιορτινή ατμόσφαιρα επικρατούσε στο «Στράτος».
- Από το διάστημα που ηχογραφούσατε τον τελευταίο σας δίσκο έως τον πρόωρο θάνατο του λαϊκού βάρδου (Μάιος του 1990), ο Στράτος ασχολούνταν με την αυτοβιογραφία του και παράλληλα έδινε συνεντεύξεις στους λαϊκούς βάρδους της ΕΡΑ, ενώ τότε ηχογράφησε στον αέρα του στούντιο το τραγούδι σας «Αν δεν είχα και εσένα». Υπήρχε κάποια σκέψη να επανεκτελέσει τραγούδια σας;
Όχι δεν το είχαμε συζητήσει, γιατί το «Αν δεν είχα και εσένα» είχε μια παράξενη ιστορία. Δεν ήταν εξ αρχής έτσι ο στίχος. Εγώ το πήγα στον Μάτσα και είχε διαφορετικούς στίχους «από την αγάπη της μάνας μου / πιστεύω και ζω / αλλιώς χαμένος θα ήμουνα σαν ένας ναυαγός / που τον τρώνε τα ψάρια, τα ανθρωπόψαρα / βοήθα παναγία μου και μη χειρότερα». Αυτό μόνο μου έμεινε / την αγάπη της μάνας μου έχω και με οδηγεί / σε έναν πλανήτη έρημο / σε μια καμένη Γη. Μου είπε ο Μάτσας πρέπει να αλλάξει ο στίχος, ίσως λόγω και της κόντρας του με τον Καζαντζίδη εκείνη την εποχή. Μόλις ακούστηκε αυτό, ο Μάτσας σηκώθηκε όρθιος. Δεν ήθελε να ακούσει καθόλου, «άλλαξε τον στίχο» μου λέει. Σκέψεις για επανεκτελέσεις με τον Στράτο, δεν υπήρχαν.
- Πώς θα χαρακτηρίζατε τον Στράτο ως άνθρωπο και ως ερμηνευτή; Θεωρείτε πως βρίσκεται δικαίως στο πάνθεον των τραγουδιστών;
Ήταν πολύ μεγάλος. Έχω ξεχωρίσει τον Στράτο και τον Μητροπάνο στη ζωή μου, όπως και τον Καρρά με τις επιτυχίες των ’90s. Ο Στράτος βρίσκεται εκεί που βρίσκεται δικαίως, ήταν, όπως είπα, το «κάστρο» του λαϊκού τραγουδιού.
Ευχαριστούμε από καρδιάς τον κ. Γιατρά για την ευγενική παραχώρηση της συνέντευξης!
