Του Κωνσταντίνου Σούζα,
Έχεις κουραστεί. Το ξέρω. Ξέρω πόσο ψυχοφθόρες είναι οι «Πανελλήνιες». Ξέρω πόσα πράγματα έχεις θυσιάσει και πόσα έχεις στερηθεί τη φετινή χρονιά. Ξέρω πόσες ώρες έχεις περάσει πάνω από ένα βιβλίο, αποστηθίζοντας παραγράφους και λύνοντας ασκήσεις. Ξέρω ότι ανησυχείς για τη διαδικασία της εξέτασης και πως σκέφτεσαι διαρκώς το σενάριο της αποτυχίας. Είναι λογικό. Πόσο μάλιστα έχοντας μεγαλώσει σε μια κοινωνία στην οποία κυριαρχεί η αντίληψη ότι τα παιδιά πρέπει οπωσδήποτε να εισέλθουν στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ώστε να αποκτήσουν με την αποφοίτησή τους ένα καταξιωμένο επάγγελμα, να θεωρούνται επιτυχημένοι άνθρωποι κι έτσι να εξασφαλισθεί το μέλλον τους. Πόση υπερβολή να αντέξει μια πρόταση(;)!
Ας πάρουμε όμως, τα πράγματα από την αρχή. Ο θεσμός των Πανελληνίων Εξετάσεων έχει βαθιά τις ρίζες του στις δομές της ελληνικής κοινωνίας και εκπαίδευσης. Καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1964 με την ονομασία «Εισιτήριες Εξετάσεις» και από τότε έχει υποστεί πολλές τροποποιήσεις. Οι απόψεις σχετικά με αυτόν διίστανται. Μια μερίδα ανθρώπων θεωρεί τις Πανελλαδικές Εξετάσεις ως τον πιο αδιάβλητο και αξιοκρατικό τρόπο κατανομής των μαθητών στα Πανεπιστήμια. Κάποιοι άλλοι προβληματίζονται για το πώς είναι δυνατόν η εισαγωγή κάποιου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να καθορίζεται από την επίδοσή του σε μερικά μόνο γραπτά. Μην αναλώνεσαι σκεπτόμενος πώς θα ήταν η ζωή σου χωρίς τις «Πανελλήνιες». Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Αντιμετώπισέ τις ως δεδομένο και ως μια από τις πολλές προκλήσεις που θα συναντήσεις στη ζωή σου. Απόδειξε στον εαυτό σου ότι μπορείς να τα καταφέρεις!
Η επιλογή μου να γράψω αυτό το άρθρο δεν είναι τυχαία. Πέρυσι τέτοια εποχή είχα κι εγώ το ίδιο άγχος με εσένα. Έσβηνα τις μέρες μια-μια κι έβλεπα την εναρκτήρια ημερομηνία των εξετάσεων να πλησιάζει όλο και περισσότερο. Από τη μια, ένιωθα ότι είχα κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσα κι ανυπομονούσα να πάρω τα θέματα στα χέρια μου και να ξεκινήσω να γράφω και από την άλλη φοβόμουν πως όλο και κάτι δεν θα ξέρω, πως ίσως ο χρόνος είναι ανεπαρκής σε σχέση με την έκταση των θεμάτων και πως μπορεί ο τρόπος σκέψης μου να μην αρέσει στο διορθωτή. Το άγχος των «Πανελληνίων» είναι απολύτως λογικό και ως ένα σημείο απαραίτητο.
Πολλές φορές βλέπουμε το άγχος ως ένα απειλητικό και καταστροφικό συναίσθημα και το ταυτίζουμε με την αποτυχία. Αν όμως καταφέρουμε να αποδεχτούμε αυτό το συναίσθημα ως κάτι φυσιολογικό, ως μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε μία πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει και το δούμε από τη θετική του πλευρά, ως μια κινητήριο δύναμη, μπορούμε όχι μόνο να το διαχειριστούμε αλλά και να επωφεληθούμε από αυτό. Επιστημονικά μάλιστα η λεγόμενη καμπύλη του άγχους μας δείχνει πως τόσο το χαμηλό όσο και το υπερβολικό άγχος βλάπτουν και δεν οδηγούν σε καλή επίδοση, σε αντίθεση με το μετρίου επιπέδου άγχος, το οποίο δείχνει βελτιωμένη ικανότητα συγκέντρωσης. Το παραγωγικό και λειτουργικό άγχος, εξάλλου, κινητοποιεί τον άνθρωπο και τον καθιστά δημιουργικό.
Ως πρωτοετής φοιτητής πλέον και βλέποντας τις Πανελλαδικές Εξετάσεις από άλλη σκοπιά αντιλαμβάνομαι το πόσο υπερεκτιμημένες είναι. Πως οι πολλές ώρες φροντιστηρίων, οι υπερβολικές ώρες διαβάσματος, οι εξαντλητικές επαναλήψεις, η πίεση, το κλάμα και τα ξενύχτια… ίσως ήταν περιττά. Το κεφάλαιο «Πανελλήνιες» θα υπάρχει πάντα μέσα μου. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή θα αισθάνομαι το ίδιο άγχος σα να διαγωνίζομαι εγώ ο ίδιος. Κι ας τις έχω απομυθοποιήσει. Άλλωστε, το ίδιο θα κάνεις κι εσύ. Όλοι τις απομυθοποιούν. Δυστυχώς όμως αφού ξεμπερδέψουν από όλη αυτή την ιστορία.
Επιτυχών δεν είναι μόνο αυτός που θα γράψει 19.000 μόρια, ούτε αυτός που θα περάσει πρώτος στην Ιατρική Αθηνών. Η επιτυχία δεν κρίνεται ούτε από μόρια ούτε από βαθμολογίες. Πίστεψε με ο κόπος σου σε καμία περίπτωση δεν θα πάει χαμένος. Κι αν τα πράγματα δεν πάνε σύμφωνα με τις αρχικές σου προσδοκίες, να θυμάσαι πως στη ζωή πάντα υπάρχουν δεύτερες ευκαιρίες, καθώς και εναλλακτικοί τρόποι για να ακολουθήσεις τα όνειρά σου.
Εύχομαι κάθε επιτυχία στη γενιά του 2002!
