Του Μανώλη Ανδριγιαννάκη,
Στη νέα πραγματικότητα μετά την 4η Μαΐου, κυρίαρχο ρόλο θα έχει η υποχρεωτική χρήση μάσκας σε συγκεκριμένους εσωτερικούς χώρους και αυστηρή σύσταση χρήσης της στους υπόλοιπους, προκειμένου να αποφευχθεί η εκ νέου εξάπλωση του κορωνοϊού, δεδομένου ότι τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας σταδιακά αίρονται και η οικονομία, όπως και η κοινωνία στο σύνολό της, αρχίζει να επιστρέφει σε μια ιδιότυπη κανονικότητα. Το ζήτημα όμως, που ανακύπτει, αφορά τις τιμές που θα έχουν οι μάσκες στην αγορά, καθώς πλέον θα αποτελεί αναγκαίο αγαθό για όλο τον πληθυσμό το επόμενο διάστημα.
Παρόμοια συζήτηση είχε αναπτυχθεί άλλωστε και στην αρχή της κρίσης με τα αντισηπτικά, τις τιμές των οποίων η κυβέρνηση κατάφερε σταδιακά να σταθεροποιήσει σε πολύ καλά επίπεδα με όπλο την αύξηση της προσφοράς και τους περιορισμούς στην ποσότητα που μπορούσε να αγοράσει κάποιος καταναλωτής. Τώρα καλείται εκ νέου να εξασφαλίσει τη δυνατότητα όλων των Ελλήνων να έχουν εύκολη πρόσβαση στην αγορά προστατευτικών μασκών και σε χαμηλές τιμές. Άλλωστε, είναι το ίδιο το κράτος που επέβαλε αυτή την υποχρέωση – σύσταση στους πολίτες και θα επιβάλει και πρόστιμο ύψους 150€, ανάλογο των προηγούμενων άσκοπων μετακινήσεων, σε όσους δεν συμμορφώνονται με τις ειδικές ρυθμίσεις που βρίσκονται σε ισχύ.
Σε αυτό το πολύπλοκο ερώτημα, πολλές απαντήσεις έχουν ακουστεί τις τελευταίες μέρες. Προτάθηκε μέχρι και η δωρεάν παροχή μασκών σε σούπερ μάρκετ και αντίστοιχους κλειστούς χώρους. Υπήρξαν, επίσης, ισχυρές φωνές από την αντιπολίτευση για την ανάγκη μιας παρεμβατικής πολιτικής στην αγορά, όπως η επιβολή ανώτατης τιμής διατίμησης, ωστόσο είναι ανάγκη να δούμε πώς θα λειτουργούσε στην πράξη μια τέτοια πολιτική και προς ποια κατεύθυνση τελικά θα έπρεπε να κινηθεί η κυβέρνηση.
Συγκεκριμένα, με την επιβολή χαμηλής τιμής διατίμησης και εφόσον δεν έχει εξασφαλιστεί, δεδομένης της υψηλής ζήτησης, η αναγκαία ποσότητα μασκών στην αγορά, το αποτέλεσμα θα ήταν η ταχύτατη μείωση των αποθεμάτων στην αγορά. Συνεπώς, θα αυξάνονταν δραματικά οι πιθανότητες τα σχετικά σημεία πώλησης να ξεμείνουν από μάσκες και πολλοί που θα ήθελαν ή θα έπρεπε να βρουν μία δεν θα μπορούσαν. Την ίδια στιγμή, θα βλέπαμε περιπτώσεις σχηματισμού παράνομης, «μαύρης» αγοράς, όπου θα πωλούνταν μάσκες κρυφά σε υψηλότερες τιμές από την ανώτατη, που έχει θεσπιστεί, για να καλυφθεί η ζήτηση. Τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται σταθερά, όποτε εφαρμόζονται τέτοιες πολιτικές. Οποιοσδήποτε, πρωτοετής ακόμα, φοιτητής οικονομικών δύναται να το γνωρίζει αυτό. Πρακτικά, η διατίμηση δεν θα μειώσει, ούτε θα συγκρατήσει τις τιμές. Αντίθετα, θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές στη «μαύρη» αγορά. Μια τέτοια επιλογή μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για την οικονομία και τους καταναλωτές και καλό θα ήταν να μην εκστομίζεται αφειδώς.
Όσο για την προτροπή δωρεάν προσφοράς μασκών, αυτή δεν καθίσταται αναγκαία σε αυτή την περίπτωση, αφού δεν έχει καταστεί υποχρεωτική η χρήση μάσκας σε όλους τους κλειστούς χώρους, αλλά πρόκειται μόνο για αυστηρή σύσταση. Συνεπώς, η χρήση μάσκας, ως προστατευτικό μέσο, τίθεται στην διακριτική ευχέρεια του πολίτη. Είναι αλήθεια πως το κόστος απόκτησης μασκών για καθημερινή χρήση σε μια οικογένεια μπορεί να καταλήξει να είναι ιδιαίτερα υψηλό, ωστόσο αποτελεί δική της επιλογή, ενώ και η ύπαρξη υφασμάτινων μασκών πολλαπλών χρήσεων δίνει τη δυνατότητα ελάττωσης κατά πολύ αυτού του κόστους. Στην φάση αυτή, ας αφήσουμε την αγορά να λειτουργήσει και στην πορεία μπορούμε να αξιολογήσουμε και να τροποποιήσουμε οτιδήποτε κρίνεται σκόπιμο.
Αυτό που μπορεί και πρέπει να γίνει στην πράξη, όπως και στην περίπτωση της υπερβάλλουσας ζήτησης αντισηπτικών, είναι να δοθεί έμφαση στην παραγωγή μεγαλύτερων ποσοτήτων μασκών εγχώρια, προκειμένου να αυξηθεί η προσφορά, να έρθει η αγορά σε ισορροπία και ταυτόχρονα να συγκρατηθεί και η άνοδος των τιμών. Ήδη παρατηρήσαμε εγχώριες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που μπήκαν στην παραγωγή αυτών των προϊόντων, διασφαλίζοντας τα αποθέματα της αγοράς. Στην περίπτωση αυτή, μάλιστα, μας διευκολύνει και η ύπαρξη των υφασμάτινων μασκών πολλαπλών χρήσεων, που μπορούν να πλυθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν. Ευλόγως, περιορίζεται η ανάγκη για συνεχή αγορά μασκών μιας χρήσης από κάθε πολίτη και μετριάζεται η διαρκής ζήτηση.
Αν είχαμε ως μοναδικό μέσο προστασίας τις χειρουργικές μάσκες μιας χρήσης η κατάσταση θα ήταν πιο δύσκολη, αφού θα απαιτούνταν τεράστιες ποσότητες εβδομαδιαίως. Προφανώς η χειρουργική μάσκα είναι ελαφρώς αποτελεσματικότερη, όπως μας πληροφορούν οι ειδικοί, ωστόσο οι ίδιοι συνιστούν εξίσου και την υφασμάτινη. Η έμφαση στις υφασμάτινες μάσκες, λοιπόν, αποτελεί μια λύση, για να παραμείνει η αγορά σχετικά σταθερή και να μην υπάρξει πρόβλημα στην διαθεσιμότητα των μασκών παντός τύπου στην αγορά.
Τα δείγματα κατά την πρώτη εβδομάδα της νέας κατάστασης είναι ελπιδοφόρα. Η αγορά δείχνει να ανταποκρίνεται με σχετική άνεση στην αυξημένη ζήτηση, διατηρώντας ικανοποιητικότατη επάρκεια. Οι τιμές, λόγω της αυξημένης προσφοράς και των αποθεμάτων, μάλιστα βαίνουν μειούμενες, ενώ συνολικά η αγορά δείχνει να λειτουργεί. Αν και ίσως είναι ακόμα νωρίς να κριθεί πλήρως η αποτελεσματικότητά της, η εικόνα αυτή τη στιγμή είναι θετική. Επάρκεια αποθεμάτων και ανταγωνιστικές τιμές όπως ήταν και το ζητούμενο. Η εμπιστοσύνη στην αγορά για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ορθή και προς όφελος της κοινωνίας και η κυβέρνηση πιστώνεται στο ακέραιο ότι «έκλεισε τα αυτιά» στις φωνές του επικίνδυνου παρεμβατισμού.
