Του Βασίλη Δόγκα,
Πρωτόγνωρη πτώση των τιμών του πετρελαίου παρατηρήθηκε την περασμένη εβδομάδα και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι και σε… αρνητικά επίπεδα! Μία αναμενόμενη ερώτηση είναι: «αυτό σημαίνει δωρεάν πετρέλαιο – διαμοιρασμός;» Απάντηση: «περίπου ναι, αλλά μόνο για τους μεσάζοντες», αφού ορισμένες φορές οι τιμές μπορούν να γίνουν αρνητικές στις ανελαστικές αγορές. Οι πωλητές πληρώνουν τους αγοραστές για να προμηθευτούν πετρέλαιο. Για παράδειγμα, το φυσικό αέριο που βγαίνει από το έδαφος και θεωρείται «υποπροϊόν» της παραγωγής πετρελαίου, μερικές φορές, έχει αρνητικό κόστος, επειδή θεωρείται «υπόλειμμα». Οι παραγωγοί δηλαδή έρχονται στη δυσάρεστη θέση να πληρώνουν τους πελάτες τους για να χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα που παρέχουν, επειδή είναι φθηνότερο από το να κλείσουν προσωρινά τους σταθμούς παραγωγής τους.
Η εξήγηση είναι ότι, άσχετα με τις τιμές που υπήρχαν και συνέχιζαν να διαμορφώνονται εν όψει καραντίνας, η ζήτησή του μειώθηκε δραματικά εξαιτίας της ελάττωσης των μετακινήσεων τόσο με Ι.Χ., όσο και με δημόσια ΜΜΜ. Με λίγα λόγια, ομιλούμε για ανελαστική ζήτηση πετρελαίου, το οποίο σε όρους οικονομικών σημαίνει ότι οι βραχυχρόνιες μεταβολές των τιμών του δεν επηρεάζουν τη ζήτησή του. Δεδομένης της χρήσης του είναι εντελώς φυσιολογικό, αφού όση άνοδος κι αν παρατηρηθεί στα επίπεδα τιμών του, οι καταναλωτές θα συνεχίσουμε να ζητάμε – σχεδόν με μικρές παρεκκλίσεις – τις ίδιες ποσότητες.
Η διακοπή λειτουργίας μιας μονάδας παραγωγής πετρελαίου είναι δαπανηρή, επομένως ορισμένοι παραγωγοί είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν προσωρινά να αντλούν αργό πετρέλαιο, ακόμη κι αν αυτό συνεπάγεται ζημίες στη λειτουργία τους. Οι αποθηκευτικοί χώροι είναι συνήθως αυτοί που σταθεροποιούν τις ανελαστικές αγορές. Εάν η προσφορά είναι μεγαλύτερη της ζήτησης, η πλεονάζουσα ποσότητα αργού (η ποσότητα που παράγεται, αλλά δε πωλείται και αναγκαστικά μένει στα χέρια των παραγωγών) μεταφέρεται σε δεξαμενές. Παρ’ όλα αυτά, η υπερπαραγωγή πετρελαίου έχει διαρκέσει τόσο πολύ, ώστε η εύρεση νέου χώρου για αποθήκευση είναι αδύνατη.
Η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία και άλλες χώρες παράγουν ποσότητες πετρελαίου μεγαλύτερες από αυτές που μπορεί να καταναλώσει η αγορά, ελπίζοντας ότι οι «ανταγωνιστές» τους θα υποχωρήσουν πρώτοι. Η προσπάθεια του προέδρου Trump να μεσολαβήσει, ώστε να κλείσει η συμφωνία για τη μείωση της παραγωγής αργού, απέτυχε να ανακόψει την πτώση της τιμής. Την προηγούμενη Δευτέρα, το συμβόλαιο West Texas Intermediate (WTI) παράδοσης Μαΐου, το οποίο αποτελεί με λίγα λόγια έναν από τους «δείκτες» της αγοράς πετρελαίου, υποχώρησε κατά περισσότερο από 55 δολάρια, στα -37,63 δολάρια το βαρέλι στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης. Μάλιστα, ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που το συμβόλαιο βρέθηκε σε υπό το μηδέν επίπεδα. Η τιμή ήταν πιο κάτω κι από τα χαμηλά του Μαρτίου του 1986 και του Δεκεμβρίου του 1998. Η τελευταία φορά που το πετρέλαιο ήταν κατά μέσο όρο κάτω από τα 10 δολάρια το βαρέλι ήταν το 1974!
Οι κερδοσκόποι προσπαθούν να ξεφορτωθούν τα συμβόλαιά τους πριν από τη λήξη τους, με αποτέλεσμα να «βάζουν κι εκείνοι το χέρι τους» στην καθοδική πορεία των τιμών. Αν κατέχουν ακόμη το συμβόλαιο, όταν σταματήσουν οι συναλλαγές θα χρειαστεί να παραλάβουν το εμπόρευμα στη φυσική του μορφή (επενδυτές και μεγαλοεπιχειρηματίες εξέρχονται της Wall Street φορτωμένοι με δεξαμενές και βαρέλια, γεμάτα με μαύρο χρυσό). Οι κερδοσκόποι λένε ότι η απότομη πτώση των τιμών είναι ένα προσωρινό φαινόμενο που επηρέασε κυρίως το WTI παράδοσης Μαΐου του εμπορικού ανταλλακτηρίου Νέας Υόρκης (Nymex). Σημειώνουν ότι τα πιο μακροπρόθεσμα συμβόλαια διαπραγματεύονται σε υψηλότερες τιμές: στα 21 δολάρια το συμβόλαιο του Ιουνίου, στα 27 δολάρια του Ιουλίου και στα 30 δολάρια του Αυγούστου. Το πρόβλημα αυτής της άποψης είναι ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση στο γεγονός ότι οι τιμές για τους επόμενους μήνες θα παραμείνουν τόσο υψηλές.
Εάν η παραγωγή δεν μειωθεί σημαντικά ή αν η ζήτηση δεν αυξηθεί, θα υπάρξουν έντονες πτωτικές πιέσεις. Κανείς δεν πρόκειται να αγοράσει πετρέλαιο, εάν δεν μπορεί να το χρησιμοποιήσει άμεσα, δεδομένου ότι δεν έχει χώρο να το αποθηκεύσει, άσχετα με το πόσο χαμηλή είναι η τιμή του. Ο OPEC και οι σύμμαχοί του ξεκίνησαν να μειώνουν την παραγωγή του, την 1η του Μαΐου μετά τη συμφωνία του Απριλίου, η οποία προέβλεπε περικοπή της τάξης των 9,7 εκατομμυρίων βαρελιών/μέρα, μέσα στο Μάιο και τον Ιούνιο. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν βρει έναν βηματισμό και ο Edward Moya, αναλυτής αγοράς της Oanda, σημειώνει: «οι προσπάθειες περικοπής της παραγωγής εντατικοποιούνται και υπάρχουν αργά σημάδια ότι μέρη της οικονομίας ανοίγουν ξανά σε Ευρώπη και ΗΠΑ».
