Της Μαριάννας Πέιου,
Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη εποχή, σύνηθες και επίκαιρο φαινόμενο αποτελεί η ύπαρξη ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο ως μία ολοφάνερη πραγματικότητα. Η ευχέρεια διάδοσης της πληροφορίας, το εύρος διάδοσης σε πολλές περιπτώσεις αλλά και η αυτούσια ανωνυμία σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση για ιδιοτελείς σκοπούς, κάνουν αυτήν την πραγματικότητα ακόμα πιο πολύπλοκη. Επιπλέον, βάσει νομοθεσίας, τα κριτήρια χαρακτηρισμού έκφρασης ως ρητορικής μίσους είναι μεν υποκειμενικά αλλά ταυτόχρονα απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή και ακρίβεια για να μην καταπατούν τις αρχές ελευθερίας της έκφρασης, με απώτερο σκοπό να διατηρήσουν τη φύση του διαδικτύου ως ένα ελεύθερου και δημοκρατικού μέσου. Ακόμη, οι συμπεριφορές των ατόμων στην καθημερινή ζωή και οι διαφορετικές εντάσεις που προκαλούν τη ρητορική μίσους στο διαδίκτυο είναι βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία και συνήθως είναι οι ίδιες που οδηγούν στην ύπαρξη μίσους και διχόνοιας και εκτός διαδικτύου. Άρα, αντιμετωπίζοντας το μίσος στο διαδίκτυο, παλεύουμε μάλιστα και ως κοινωνία να μειώσουμε τα περιστατικά μίσους και στον πραγματικό κόσμο της κάθε ανθρώπινης κοινωνίας.
Γενικά, ο βίαιος λόγος έχει διευκολυνθεί από τη διαδικτυακή επικοινωνία. Η αμεσότητα με την οποία επικοινωνούμε μέσω των κοινωνικών δικτύων, ευνοεί αυτήν τη δαιδαλώδη κατάσταση. Πάω πίσω στο 2010. Για παράδειγμα, το Facebook, το YouTube ήταν όλα πολύ καινούργια στη ζωή μας. Ξαφνικά ήρθαμε αντιμέτωποι με νέα μέσα, εντελώς ακαθόριστα και με ποικίλες λειτουργίες. Η κριτική, ακόμη και η ακραία κριτική, είναι θεμιτή. Όταν όμως ξεκινούν οι ακρότητες και οι ελεεινές κατηγορίες, προσβάλλοντας και θίγοντας πολλάκις και κακεντρεχώς ακράδαντα σοβαρά ζητήματα σε σχέση με το ίδιο το άτομο, τότε η επικρατούσα κατάσταση κρίνεται ιδιαίτερα περίπλοκη. Πέρα από αυτά, η ανωνυμία και τα ψευδή δεδομένα στον χώρο του διαδικτύου δημιουργούν μια γενική αίσθηση ατιμωρησίας για τους υποστηρικτές της ρητορικής μίσους. Πρέπει, λοιπόν, ο λεγόμενος «μύθος της ατιμωρησίας του διαδικτύου» να αντιμετωπιστεί άρδην, με απώτερο σκοπό να απομυθοποιηθεί απόλυτα.
Ευτυχώς, όμως, γίνονται μερικές ουσιώδεις και αξιόλογες προσπάθειες να εξαλειφθεί σταδιακά το προαναφερθέν φαινόμενο, με κεντρικό άξονα την ενημέρωση του κόσμου. Ειδικότερα, η καμπάνια «No Hate Speech Movement» του Συμβουλίου της Ευρώπης αποτέλεσε μια εξέχουσα πρωτοβουλία καταπολέμησης της ρητορικής του μίσους, του ρατσισμού και των διακρίσεων στο διαδίκτυο. Κατάφερε να περιοριστούν τα κρούσματα ρητορικής μίσους, το bullying στο διαδίκτυο, ο ρατσισμός και οι διακρίσεις, κυρίως στη διαδικτυακή έκφρασή τους, προωθώντας την ισότητα, την αξιοπρέπεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα. Τέθηκε σε ισχύ το 2012 και εξελίσσεται πλέον παράλληλα με διαφορετικές εθνικές καμπάνιες, που απαρτίζονται από εταίρους, υποστηρικτές και ακτιβιστές σε 40 χώρες. Αξιοσημείωτη παραμένει, μάλιστα, η θερμή υποστήριξη του κινήματος εκ μέρους της χώρας μας, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων να την προωθήσει ευρέως.
Εν κατακλείδι, μια σωστή αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους δεν περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης, αλλά αντιλαμβάνεται και επιχειρεί να αντιμετωπίσει τη ζημιά που προκαλεί ή που θα μπορέσει να προκαλέσει στο άμεσο ή μακρινό μέλλον. Κατά πόσο χρήζει, όμως, αφεύκτως αντιμετώπισης η ρητορική μίσους στο διαδίκτυο από εμάς τους ίδιους ανεξαρτήτως της ύπαρξης διεθνών εκστρατειών ή ιδιωτικών πρωτοβουλιών; Μήπως ήρθε η ώρα για προσωπικό αναστοχασμό του κάθε ανθρώπου απέναντι σε αυτό το ζήτημα; Δεν έχουμε να κάνουμε με μηχανιστικά αλλά με ανθρώπινα συστήματα. Χρειάζεται κριτική σκέψη και άνθρωποι που νοιάζονται.
Φοιτά στην Β’ Λυκείου του Ελληνικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης. Έχει συμμετάσχει επιτυχώς σε ποικίλα Ευρωπαϊκά Προγράμματα, Μοντέλα Ηνωμένων Εθνών, όπως στο Harvard M.U.N στην Βοστόνη των ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 2020. Επίσης, έχει συγγράψει διηγήματα και ποιήματα με αρκετές βραβεύσεις. Τέλος, για 2η συνεχόμενη χρονιά ανήκει στην ομάδα Μαθητές-Πρέσβεις του ΕΚ (Junior Ambassadors) και έχει συμμετάσχει στο Parlamentarium του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στις Βρυξέλλες το 2018.
