Του Τάσου Μοσχονά,
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει παγκόσμια αναταραχή, αλλά μία χώρα έχει χτυπηθεί περισσότερο, αν επιλέξουμε να κρίνουμε βάσει αριθμών. Στις ΗΠΑ, τη στιγμή που γράφεται το άρθρο αυτό, ο αριθμός των κρουσμάτων έχει ξεπεράσει τα 950.000, ενώ οι νεκροί τους 55.000. Εν μέσω αυτής της πρωτοφανούς κρίσης που απειλεί την ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη με τεράστια ύφεση, η κυβέρνηση Trump φάσκει και αντιφάσκει, λαμβάνοντας μεν μέτρα πρόληψης ανακοινώνοντας δε την επιθυμία του Προέδρου να σταματήσουν σύντομα τα προστατευτικά μέτρα, συνοδευόμενη από σχεδόν αντιεπιστημονικές δηλώσεις του για φάρμακα και κατάποση αντισηπτικών που θα καταπολεμήσουν τον ιό, αντιμετωπίζοντας ισχυρή κριτική από πολλούς φορείς.
Για καλή τύχη των Αμερικανών πολιτών, η Fed, ελληνιστί Ομοσπονδιακή Τράπεζα, η κεντρική ημιανεξάρτητη τράπεζα των ΗΠΑ, έχει δείξει μέχρι στιγμής υπεύθυνη στάση, λαμβάνοντας άμεσα μέτρα, που στόχο έχουν να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση που έχει προκληθεί από την πανδημία στο παρόν, αλλά και να μειώσουν τις δυσμενείς συνέπειες που δύνανται να επέλθουν στο εγγύς μέλλον. Τα μέτρα αυτά είναι τόσο ισχυρά που έχουν από πολλούς παρομοιαστεί με αυτά που λήφθηκαν για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης του 2008, που απειλούσε με ανάλογες δυσμενείς συνέπειες την αμερικανική οικονομία.
Το αρχικό σχέδιο της Fed στοχεύει στην άμεση παροχή ρευστότητας, που τόσο την έχει ανάγκη η αγορά στην παρούσα φάση. Στις 9 Απριλίου ανακοινώθηκε το σχέδιο που περιλαμβάνει το ποσό ρεκόρ των 2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που διοχετεύονται προς εταιρίες και τοπικές αρχές που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία. Η τακτική αυτή, της ενίσχυσης ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις, είχε λάβει χώρα και στην κρίση του 2008. Δριμεία κριτική, όμως, είχε ασκηθεί τότε, όπως και τώρα, καθώς από το πρόγραμμα αυτό ωφελούνται όλων των ειδών οι επιχειρήσεις, ακόμα και αυτές που μπορεί να έχουν προβληματική οικονομική διαχείριση και να έχουν, συνεπώς, βρεθεί σε δυσμενή θέση με δική τους ευθύνη. Η Fed, ωστόσο, πλέον, έχει ελάχιστους ενδοιασμούς για την παρούσα τακτική, η οποία δικαιολογείται ακόμα περισσότερο από το 2008 λόγω της πρωτοφανούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης, οπότε λείπει το ηθικό δίλημμα.
Μέσα σε αυτό το ποσό περιλαμβάνεται ένα κεφάλαιο δανεισμού ύψους 600 δισ. δολαρίων. Τα δάνεια θα είναι διάρκειας 4 ετών κυρίως, σε μεσαίες επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 10.000 υπαλλήλους ή είχαν κύκλο εργασιών έως 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το έτος 2019. Με τον τρόπο αυτό ενισχύονται οι μεσαίες επιχειρήσεις, ακρογωνιαίος λίθος της αμερικανικής οικονομίας, μόνον όμως οι «οικονομικά υγιείς» από αυτές θα έχουν πρόσβαση στο δανεισμό. Για ένα χρόνο, μάλιστα, δε θα πληρώνονται τόκοι και κεφάλαια. Τα δάνεια θα δίδονται μέσω των εμπορικών τραπεζών οι οποίες θα κρατούν ένα ποσοστό 5% και θα επιστρέφουν το υπόλοιπο στη Fed. Το πρόγραμμα αυτό λειτουργεί συμπληρωματικά με τα μέτρα ρευστότητας ύψους 250 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ψηφίστηκαν από το Αμερικανικό Κογκρέσο.
Τέλος, κεφάλαιο ύψους 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα παρέχεται απευθείας με βραχυπρόθεσμους τίτλους σε μορφή δανεισμού στις πολιτείες και στις τοπικές αρχές των περιφερειών που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία. Σε αυτή την περίπτωση εγείρεται ακόμα το ηθικό δίλημμα της επιλογής που θα κληθεί να κάνει η τράπεζα σχετικά με το ποιες πολιτείες και περιφέρειες θα επωφεληθούν από αυτό το πακέτο και ποιες θα εξαιρεθούν.
Στα κύρια αυτά μέτρα παροχής ρευστότητας έρχονται να προστεθούν συμπληρωματικά μέτρα, εξίσου σημαντικά, που αναδεικνύουν τη σημασία παρέμβασης σε άλλους τομείς της αγοράς. Πρώτον, όπως συχνά συμβαίνει σε εποχές κρίσεων, η Fed όπως και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μείωσε το επιτόκιο δανεισμού σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, σχεδόν μηδενικά, ευνοώντας την κίνηση της αγοράς και την αύξηση του πληθωρισμού.
Δεύτερον, λειτουργώντας ως «επενδυτής της τελευταίας στιγμής», διευρύνει έναν ήδη υπάρχοντα μηχανισμό για την αγορά μακροπρόθεσμων χρεών και ομολογιακών υποχρεώσεων υψηλού ρίσκου από επιχειρήσεις. Αγοράζοντας και αποπληρώνοντας τα ομόλογα απευθείας από αυτές, η Fed παρέχει ένα καινούριο κεφάλαιο έκτακτης ανάγκης για τις επιχειρήσεις και φροντίζει για τη βιωσιμότητά τους στο εγγύς μέλλον, ώστε να πληρώνονται οι μισθοί των εργαζομένων κανονικά και να υπάρχει το απαραίτητο κεφάλαιο που θα επιτρέψει τη συνεχή λειτουργία τους, παρά τη μείωση των εσόδων λόγω της πανδημίας. Αγοράζοντας, παράλληλα, τμήμα των χρεών μικρών επιχειρήσεων και πολιτειών, διασφαλίζει πως δε θα ατονήσει το τραπεζικό σύστημα, παρέχοντας κίνητρα στις τράπεζες για να συνεχίζουν τις δανειοδοτήσεις.
Κανείς θα έλεγε πως αυτά τα μέτρα είναι αρκετά τολμηρά, αλλά κατά τον Πρόεδρο της Fed, Jerome Powell, αυτός είναι ο σκοπός της Ομοσπονδιακής Τράπεζας: να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από τις εξελίξεις. Η ηθική καταλληλόλητα των μέτρων, αλλά και πιθανοί κίνδυνοι δεν πρέπει να αποτελούν κατά τον ίδιο, όπως το 2008, θέμα συζήτησης, καθώς το σημαντικότερο είναι να μην ξεμείνει η οικονομία από «πυρομαχικά».
Και η αλήθεια είναι πως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορεί πάντα, όσο κακή και να είναι η κατάσταση να δανείζει χωρίς όριο χρημάτων, διασφαλίζοντας πως δε θα επέλθουν τα χειρότερα στην ισχυρότερη οικονομία του κόσμου. Όλα αυτά μέσα σε ένα γενικευμένο κλίμα αβεβαιότητας, όπου η ίδια δέχεται κριτική από τον Πρόεδρο Trump πως «δεν μπορεί να αντέξει το βάρος του παγκόσμιου ανταγωνισμού», ενώ αναλυτές εκτιμούν πως η κρίση που θα προκληθεί από την πανδημία θα καταστήσει τις ΗΠΑ πιο αδύναμες και την Κίνα το νέο οικονομικό «ηγέτη» στον παγκόσμιο χάρτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How The Fed Fights Coronavirus, NPR, https://www.npr.org/2020/04/24/844809186/how-the-fed-fights-coronavirus
- How the Fed is trying to rescue the economy from the coronavirus with an emergency stash of cash, Bankrate, https://www.bankrate.com/banking/federal-reserve/fed-trying-to-rescue-economy-from-coronavirus/
- Χωρίς ηθικό δίλημμα οι κινήσεις της Fed, Η Καθημερινή, https://www.kathimerini.gr/1073799/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/xwris-h8iko-dilhmma-oi-kinhseis-ths-fed
- Fed: Νέα «ένεση» 2,3 τρισ. στην αμερικανική οικονομία, Η Καθημερινή, https://www.kathimerini.gr/1073155/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/fed-nea-enesh-23-tris-sthn-amerikanikh-oikonomia
- The Fed is on ‘wartime’ footing and still may be asked to do more, CNBC, https://www.cnbc.com/2020/04/11/coronavirus-update-the-fed-is-on-wartime-footing-and-still-may-be-asked-to-do-more.html
Γεννήθηκε το 1997 και έχει μεγαλώσει στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακός φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για θέματα εξωτερικής πολιτικής και Διεθνούς Περιβαλλοντικού και Ποινικού Δικαίου. Παρακολουθεί ημερίδες και σχετικές με το αντικείμενό των σπουδών του ομιλίες, ενώ στον ελεύθερό του χρόνο ασχολείται με το πιάνο, τις τέχνες κάθε είδους και την ανάγνωση βιβλίων και περιοδικών ποικίλης ύλης.
