Της Μαρίας Μαλανδράκη,
Προκειμένου κάποια πράγματα να είναι ξεκάθαρα απ’ την αρχή, να αναφέρω πως το παρακάτω κείμενο συντάσσεται ως ένα κείμενο γνώμης από μία προπτυχιακή φοιτήτρια κοινωνιολογίας, αναφορικά με την αναγκαιότητας της παραμονής του μαθήματος της κοινωνιολογίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα με την παραμονή του ως εξεταζόμενου μαθήματος των πανελληνίων. Το κείμενο αποτελεί περισσότερο μια κριτική στην ευρύτερη στάση της ελληνικής εκπαίδευσης απέναντι στις ανθρωπιστικές επιστήμες και λιγότερο έως καθόλου μια «πολιτικά χρωματισμένη» κριτική απέναντι στην υπάρχουσα κυβέρνηση.
Τις τελευταίες μέρες λοιπόν με την απόφαση κατάργησης του μαθήματος της κοινωνιολογίας ως εξεταστέου μάθηματος των πανελληνίων το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δείχνει για ακόμη μία φορά, εμμέσως πλην σαφώς, τις πραγματικές του προθέσεις αναφορικά με την ανάπτυξη του σκέπτεσθαι των μαθητών – των μελλοντικών πολιτών αυτού του κράτους. Πριν προλάβει να ολοκληρωθεί ο πρώτος κύκλος πανελληνίων εξετάσεων με εξεταστέο μάθημα την κοινωνιολογία, αποφασίζεται η άμεση κατάργηση του και η επαναφορά των λατινικών.
Με επιχειρήματα όπως «τα παιδιά μας θα γίνουν αριστερά», «οι περισσότεροι όροι της νομικής είναι στα λατινικά» και «η βάση των περισσότερων γλωσσών είναι τα λατινικά» το υπουργείο παιδείας αποσύρει το μάθημα από τις πανελλήνιες. Με επιχειρήματα που ρίχνουν φως σε μια πολύ συγκεκριμένη θεωρητική προσέγγιση της επιστήμης αυτής – από τις χιλιάδες που αναπτύσσονται στους κόλπους της, μεταξύ των οποίων υπάρχουν και συντηρητικές προσεγγίσεις· με επιχειρήματα που παραβλέπουν πως σε όλες τις σχολές υπάρχει τουλάχιστον ένα μάθημα κοινωνιολογίας και πως δεν έχουν όλα τα παιδιά όνειρο να γίνουν δικηγόροι, που η σχολή της νομικής στην τελική έχει και ειδικό μάθημα λατινικών, και με ένα επιχείρημα τόσο σαθρό και άσχετο που μετά βίας το ονομάζεις και επιχείρημα, η κοινωνιολογία βρίσκεται για μια ακόμη φορά στο στόχαστρο.
Προς τι όμως όλη αυτή η στοχοποίηση και -τελικά- η προπαγάνδα ενάντια του συγκεκριμένου μαθήματος; Ενάντια σε ένα μάθημα που σε τελική ανάλυση ανταποκρίνεται περισσότερο από όλα στον διεπιστημονικό χαρακτήρα που έχουν υιοθετήσει όλες οι επιστήμες τα τελευταία χρόνια τόσο οι θεωρητικές όσο και οι θετικές; Ενάντια σε μάθημα που προσεγγίζει την κοινωνία, την οργάνωσή της, τα προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν εντός της, τα άτομα, τον τρόπο σκέψης τους και το πώς αυτός ο τρόπος σκέψης διαμορφώνει και ταυτόχρονα διαμορφώνεται από όλες τις διαστάσεις της κοινωνίας (πολιτικές, οικονομικές, πολιτισμικές κ.α.); Ενάντια σε ένα μάθημα εντός του οποίου συναντώνται οι επιστήμες της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της πολιτικής, της οικονομίας, της ανθρωπολογίας και τόσες ακόμα; Και τελικά γιατί η στοχοποίηση ενός μαθήματος που ο ίδιος διεπιστημονικός χαρακτήρας του καταπολεμά κάθε μορφή προκατάληψης, «παρωπιδικής» σκέψης και ρατσισμού ανταποκρινόμενο στο πνεύμα του ανθρωπισμού και της παγκοσμιοποίησης ;
Η έντονη πολεμική που έχει αναπτυχθεί εναντίον του συγκεκριμένου μαθήματος, σε συνδυασμό με την εμμονική τάση της ελληνικής εκπαίδευσης να περιορίζει τη σκέψη των εφήβων στην παπαγαλία μέχρι και στο μάθημα της έκθεσης, καθώς και η εξέταση σε αρχαία κείμενα που δίνουν μοναδική έμφαση στην υπακοή στο νόμο του κράτους και όχι στην γόνιμη κριτική απέναντι του, η οποία χωρίς αμφιβολία αποτελεί την σημαντικότερη ιδιότητα του πολίτη, δεν μας αφήνει παρά να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως η ελληνική εκπαίδευση κάνει ό,τι περνάει απ’ το χέρι της για τον περιορισμό της ελευθερίας της σκέψης των παιδιών και κατ’ επέκταση των πολιτών.
Πολίτες που δεν διαθέτουν συνδυαστική σκέψη, ενδιαφέρον και δυνατότητα για την διατύπωση της δικής τους προσωπικής γνώμης η οποία θεμελιώνεται στην επιστημονική γνώση και όχι στο ατομικό συμφέρον ή στην παραπληροφόρηση, είναι μονάχα καρικατούρες πολιτών, άτομα που δεν μπορούν να ασκήσουν ορθά και να προστατεύσουν τα δικαιώματα τους, άτομα που βάζουν το εγώ πάνω απ’ το εμείς, άτομα που εάν δεν αποτελούν εύκολα θύματα του λαϊκισμού και του ενστερνισμού ακραίων πολιτικών ιδεολογιών, χαρακτηρίζονται από την παντελή αδιαφορία τους απέναντι στην πολιτική και ό,τι αυτή συνεπάγεται.
