Της Δήμητρας Χαρέλη,
Η σύγχρονη εποχή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί δικαίως ως προνομιούχα, αφού στην κατηγορία «επικοινωνία» έχει σημειωθεί θεαματική εξέλιξη. Σήμερα, μέσω της αναβαθμισμένης τεχνολογίας και της ανθρώπινης εφευρετικότητας τα μέσα επικοινωνίας έχουν εξελιχθεί σημαντικά, αγγίζοντας το πιο αναπτυγμένο της στάδιο. Άλλωστε, ένα από τα πολυτιμότερα όπλα του ανθρώπου, σε όποιο κομμάτι της εξέλιξης του και αν κοιτάξει κανείς, είναι η επικοινωνία. Μέσω αυτής εξυπηρετείται αρχικά η ενημέρωση με την μετάδοση σημαντικών πληροφοριών. Πάνω σε αυτή στηρίζονται όλες οι ανθρώπινες-διαπροσωπικές σχέσεις, αναπτύσσονται και παράλληλα εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς. Με την επικοινωνία επίσης επιτυγχάνεται και η έκφραση των συναισθημάτων σε ένα σύνολο ανθρώπων είτε αυτό είναι η οικογένεια, είτε η παρέα, είτε η εργασία. Ανάμεσα στις τόσες χιλιάδες γλώσσες που έχουν αναπτυχθεί βρίσκεται και η νοηματική. Ένας αλλιώτικος κώδικας επικοινωνίας που, αν καταφέρεις να τον αποκρυπτογραφήσεις, θα ανακαλύψεις τρομερές εικόνες αλλά και ήχους που δεν μπορεί να συλλάβει η φαντασία σου.
Η νοηματική γλώσσα αποτελεί τη φυσική γλώσσα όλων των κωφών και βαρήκοων ανθρώπων. Πρόκειται για τον κώδικα που έχει καθιερωθεί για την επικοινωνία τόσο μεταξύ τους όσο και με το συγγενικό τους περιβάλλον. Η μοναδική γλώσσα που δεν στηρίζεται στον γραπτό και τον προφορικό λόγο αλλά στην έκφραση του προσώπου, στον συμβολισμό λέξεων με χειρομορφές και φράσεων με κινήσεις των χεριών διαθέτοντας πλήρη συντακτική δομή. Στην αντίληψη του κόσμου κυριαρχεί η λανθασμένη εντύπωση για την ύπαρξη διεθνούς νοηματικής γλώσσας, ενώ ουσιαστικά κάθε χώρα έχει αναπτύξει την δική της με διαφορετικά νοήματα και δικό της ξεχωριστό αλφάβητο. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα κοινά στοιχεία για την συνεννόηση των κωφών σε διαφορετικά κράτη, καθώς έχει δημιουργηθεί ο κώδικας των Διεθνών Νοημάτων (International Sign). Μάλιστα, σύμφωνα με καταγραφές που πραγματοποιήθηκαν, αριθμήθηκαν 137 νοηματικές γλώσσες στον κόσμο συνολικά.
Αρχικές μορφές νοηματικής γλώσσας εμφανίστηκαν στην Ευρώπη τον 18ο αιώνα και το πρώτο σχολείο Κωφών εντοπίζεται στο Παρίσι το 1755. Ουσιαστικά, για πρώτη φορά αντικρούεται η μέχρι τότε επικρατούσα άποψη για την γλώσσα των κωφών και καθιερώνεται η επιτακτική ανάγκη της εκπαίδευσης τους. Με το πέρασμα του χρόνου, δημιουργήθηκαν σε όλη την Ευρώπη αντίστοιχα σχολεία ενώ και η Αμερική ξεκίνησε τη διάδοση της νοηματικής γλώσσας. Και κάπως έτσι, αυτή η προσπάθεια ταξίδεψε μέχρι την Αθήνα. Εκεί, ιδρύεται το πρώτο ελληνικό σχολείο κωφών το 1923. Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια (2017) για να μπορέσει να αναγνωριστεί επίσημα η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ) με την ψήφιση του νόμου 2817/2000. Χρόνιοι και επίμονοι αγώνες δικαιώνονται και ξεκινά με αυτόν τον τρόπο η επίσημη προώθηση της, αλλά και η δικαίωση χιλιάδων ανθρώπων που επικοινωνούν αλλά και εκφράζονται μέσω αυτής.
Ένα ακόμα ευαίσθητο κομμάτι για αυτή την κατηγορία ανθρώπων εκτός από την επικοινωνία είναι και η ενημέρωση τους. Το πρώτο τηλεοπτικό κανάλι με διερμηνεία όπως και υπότιτλους σε μεγάλο τμήμα του τηλεοπτικού προγράμματος ήταν το Πρίσμα, που ανήκε στο ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό της ΕΡΤ. Σήμερα, βοηθητική χαρακτηρίστηκε η προσθήκη υποτίτλων σε διάφορα προγράμματα της ελληνικής τηλεόρασης, με σκοπό να γίνουν ευκόλως προσβάσιμα στα άτομα με προβλήματα ακοής, διευκολύνοντας τόσο την ενημέρωση τους όσο και τη ψυχαγωγία τους.
Για ένα φύσει κοινωνικό ον όπως είναι ο άνθρωπος δεν υπήρξε ποτέ δυσκολία ούτε στο να επινοήσει κάποιον κώδικα επικοινωνίας ούτε στο να τον διαδώσει όσο δύσκολες και αν ήταν οι συνθήκες. Συνολικά σήμερα υπάρχουν 7.000 διαφορετικές γλώσσες παγκοσμίως. Ανάμεσα τους και η νοηματική, η οποία έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια να διεκδικεί σημαντικά τη θέση που της αξίζει, ώστε όλοι αυτοί οι αγώνες που έχουν γίνει να μην μείνουν απλώς γραμμένοι στην ψήφιση ενός νόμου.
