Της Κατερίνας Δεσλή,
Τα προβλήματα διερεύνησης σχετίζονται πρώτα απ’ όλα με τη φύση της ΕΕ, το αν είναι δηλαδή υβρίδιο ενός διεθνούς οργανισμού ή ένα σύνολο αναδυόμενων πολιτειών. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ δε δημιουργήθηκαν για μια βραχυπρόθεσμη διαχείριση κρίσεων, αλλά για μακροπρόθεσμη πρόληψη συγκρούσεων. Σήμερα, ωστόσο, η «ασφάλεια της ΕΕ» αφορά την προστασία ενός συνόλου βασικών αξιών που σχετίζονται με την ευημερία των πολιτών της ΕΕ, τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων της. Επιπλέον, το εύρος της ασφάλειας της ΕΕ εκτείνεται τώρα από τη διεθνή ειρήνη και σταθερότητα έως την ασφάλεια των τροφίμων και την προστασία των καταναλωτών. Στο πλαίσιο του έθνους κράτους, μια κρίση ορίζεται συνήθως ως επείγουσα απειλή για βασικές κοινωνικές αξίες που απαιτεί την άμεση δράση των πολιτικών παραγόντων. Οι ευρωπαϊκές κρίσεις θα μπορούσαν ίσως να οριστούν καλύτερα από απειλές στις βασικές αξίες της ΕΕ, όπως το ελεύθερο εμπόριο, τα θεμελιώδη δικαιώματα και άλλα. Ωστόσο, ο ορισμός της κρίσης της ΕΕ δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε μια προ-εμπειρική υπόθεση αξιών. Για να κατανοήσουμε τι είναι μια κρίση της ΕΕ, πρέπει επίσης να διερευνήσουμε πώς και γιατί ένα γεγονός θεωρείται κρίση της ΕΕ από τους ενδιαφερόμενους παράγοντες. Πρέπει να προσθέσουμε «υποκειμενικά» γεγονότα.
Η κατανόησή μας για την «κρίση της ΕΕ» πρέπει να κρυσταλλωθεί στη διαδικασία της εμπειρικής έρευνας. Ο ερευνητής θα πρέπει να προσπαθήσει να τοποθετηθεί στη θέση του θέματος τη στιγμή που λαμβάνει χώρα η πράξη. Ένας καλός ορισμός απαιτεί πλήρη κατανόηση της φύσης των απειλών. Θα ήταν λάθος να πιστεύουμε ότι μπορούμε να συνθέσουμε έναν εξαντλητικό κατάλογο πιθανών απειλών. Η απειλή είναι, τελικά, το αποτέλεσμα αντιλήψεων, πρακτικών και αξιών. Ένα πρώτο υποσύνολο ερωτήσεων που πρέπει να θέσουμε αφορά την έννοια της κρίσης της ΕΕ. Για ποιες απειλές βασικών αξιών μιλάμε; Σε ποια ασφάλεια αναφερόμαστε; Πρέπει να λάβουμε υπόψη τόσο την εσωτερική όσο και την εξωτερική ασφάλεια; Μπορούν οι ευρωπαϊκές κρίσεις να εντοπιστούν τόσο εντός όσο και εκτός της Ένωσης; Ποιος πρέπει να αντιληφθεί μια κατάσταση ως επείγουσα απειλή; Είναι κρίση, για την ΕΕ ή στην ΕΕ; Σε τι αναφερόμαστε στην πραγματικότητα, όταν κάνουμε λόγο για την Ένωση: θεσμοί της ΕΕ όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, διακυβερνητική συνεργασία και συντονισμός από τα κράτη μέλη ή κάποιο είδος πολύ-επίπεδου συστήματος διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων υπερεθνικών φορέων της ΕΕ, κρατών μελών της ΕΕ και ίσως και μη κρατικών φορέων;
Ένα δεύτερο υποσύνολο ερωτήσεων σχετίζεται με πραγματικές καταστάσεις κρίσης. Τι είδους «γεγονότα» θεωρήθηκαν στο παρελθόν ως «κρίσεις της ΕΕ»; Αυτές οι καταστάσεις χαρακτηρίστηκαν στην πραγματικότητα ευρωπαϊκές κρίσεις; Ποιες είναι οι βασικές αρχές που διακυβεύονται; Με ποιο τρόπο η κρίση δημιουργεί απειλή; Αυξήθηκε ο αριθμός αυτών των καταστάσεων κρίσης τα τελευταία χρόνια; Με άλλα λόγια, υπάρχουν περισσότερες κρίσεις στην ΕΕ από πριν; Εάν ο αριθμός των κρίσεων της ΕΕ έχει αυξηθεί, γιατί συμβαίνει αυτό; Έχει ανατεθεί στην ΕΕ περισσότερη εξουσία από τα κράτη μέλη, όταν πρόκειται για διαχείριση κρίσεων ή παρατηρούμε επιπτώσεις από μια ευρύτερη διαδικασία ολοκλήρωσης/εξευρωπαϊσμού της ΕΕ; Τα ερωτήματα που θέσαμε παραπάνω σχετικά με την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ δεν είναι μόνο επιστημονικού ενδιαφέροντος. Είναι επίσης, σημαντικά για τους επαγγελματίες στον τομέα διαχείριση κρίσεων. Πώς πρέπει η ερευνητική κοινότητα να μελετήσει την ευρωπαϊκή διαχείριση κρίσεων και να δημιουργήσει επιστημονικές γνώσεις με τρόπο που μπορεί επίσης, να βοηθήσει στην αποσαφήνιση του ζητήματος για τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής;
Διακρίνουμε πολλές κατευθύνσεις για μελλοντική έρευνα και πρακτική. Όπως σε όλες τις μελέτες της ΕΕ, είναι απαραίτητη μια πολύπλευρη τομεακή προσέγγιση. Η κατανόηση της διαχείρισης κρίσεων στην ΕΕ απαιτεί τη συγκέντρωση αναφορών και βιβλιογραφικών πηγών, συμπεριλαμβανομένου του επιστημονικού έργου σχετικά με την ολοκλήρωση και τη συνεργασία της ΕΕ, μελέτες ασφάλειας της ΕΕ, καθώς και έρευνα για την κρίση και διαχείριση καταστροφών. Τέλος, προτείνουμε να υιοθετήσουμε μια κοινωνιολογική και οργανωτική προσέγγιση για τη διερεύνηση της διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ, δηλαδή εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ οργανώνεται εξαιτίας των κρίσεων αντί να εξετάζει μόνο τι μπορεί ή πρέπει να κάνει ή ποια είναι τα πολιτικά κίνητρα πίσω από τις προσπάθειες της ΕΕ στον τομέα της διαχείρισης κρίσεων. Ίσως, τροφή για σκέψη είναι αυτό που χρειάζονται οι νέες γενιές.
Μόλις 23ων ετών, απόφοιτη του τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Διεθνή Δημόσια Διοίκηση και πιστοποίηση στην Ευρωπαϊκή Διαχείριση του Μεταναστευτικού. Εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα στην θέση του Project Manager ενώ έχει εμπειρία στην επιμέλεια, διόρθωση και μετάφραση κειμένων στην Ελληνική Πρεσβεία του Βερολίνου και άλλες ερευνητικές μονάδες. Ασχολείται με την έρευνα και τις καινοτομίες στο Δημόσιο Τομέα, ενώ δείχνει ζήλο για την διεθνή και εγχώρια σκηνή.
