Της Μαρίας Μπουλιέρη,
Ας ξεκινήσουμε με μια σύντομη (υπόσχομαι) ιστορική αναδρομή. Στις 7 Απριλίου 1999 προτάθηκε για πρώτη φορά η ιδέα για τη θεσμοθέτηση μιας παγκόσμιας ημέρας διανοητικής ιδιοκτησίας, η οποία τελικά εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 1999 από τη Γενική Συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ).
Και γιατί επιλέχθηκε η 26η του Απρίλη; Γιατί ήταν η ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη για την Ίδρυση του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO Convention). Στόχος της καθιέρωσης της παγκόσμιας αυτής ημέρας ήταν και είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση για θέματα σχετικά με την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας και η προώθησή της διεθνώς, καθώς και η ενθάρρυνση της δημιουργικής δραστηριότητας και της καινοτομίας. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διοργάνωση διαφόρων δραστηριοτήτων, διαλέξεων, διαγωνισμών και άλλων διαδραστικών δράσεων που φέτος, προς αποφυγή της εξάπλωσης του κορωνοϊού, θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακά.
Όπως βλέπουμε, η φωτογραφία για το «Μετρό της Διανοητικής Ιδιοκτησίας», περιλαμβάνει τέσσερις βασικές «γραμμές»: τα εμπορικά σήματα, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τις ευρεσιτεχνίες και τα βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα. Αν κοιτάξουμε γύρω μας, θα παρατηρήσουμε ότι η διανοητική ιδιοκτησία υπάρχει παντού. Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός βιβλίου· στο κάτω μέρος του εξωφύλλου, συνήθως, θα διακρίνουμε το εμπορικό σήμα (trademark) του εκδοτικού οίκου και στις πρώτες σελίδες, συνήθως δίπλα στην ημερομηνία έκδοσης, θα παρατηρήσουμε το σύμβολο © που αντικατοπτρίζει την προστασία του αποκλειστικού δικαιώματος (copyright) που έχει ο συγγραφέας στο έργο του.
Κάθε χρόνο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας ορίζει μια συγκεκριμένη θεματική για τη μέρα αυτή και τη συνοδεύει με ένα μικρό σύνθημα. Για το 2020 επιλέχθηκε η θεματική του πώς τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας μπορούν να βοηθήσουν στη μετάβαση σε μια βιώσιμη και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου άνθρακα οικονομία με το σύνθημα “Innovation for a Green Future”, δηλαδή καινοτομία για ένα πράσινο μέλλον.
Όσο η περιβαλλοντική κρίση εντείνεται και οι άνθρωποι, οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν λύσεις να την περιορίσουν, η προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας αποτελεί ένα εργαλείο με μεγάλη σημασία στον αγώνα αυτό, το οποίο δεν πρέπει να ξεχνάμε. Πιο κάτω, θα δούμε πώς η προστασία μιας εφεύρεσης (πατέντα) μπορεί να συμβάλει δραστικά στη μείωση της ρύπανσης του πλανήτη. Όμως πρώτα, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στην προσφορά των άλλων δικαιωμάτων.
Ένα εμπορικό σήμα μπορεί να δομηθεί και να χρησιμοποιηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να βοηθήσει στην εμπορευσιμότητα προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον και να τα κάνει αναγνωρίσιμα. Πρακτικά, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την προσθήκη της λέξης Eco- ή Green- στο όνομα του προϊόντος, η οποία ενημερώνει τον καταναλωτή για τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του προϊόντος, όπως για παράδειγμα, τα απορρυπαντικά ECOS που παράγονται από φυτικές πρώτες ύλες.
Σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ας πάρουμε το παράδειγμα της ακτιβίστριας Greta Thunberg, η οποία προστάτευσε τα ηθικά και περιουσιακά της δικαιώματα ως δημιουργός του βιβλίου της «Η ζωή μας είναι στα χέρια σας», τα έσοδα από τις πωλήσεις του οποίου θα διαθέσει σε ιδρύματα για την προστασία του περιβάλλοντος.
Τέλος, το βιομηχανικό σχέδιο, που προστατεύει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εξωτερικά ορατής εικόνας ενός βιομηχανικού ή βιοτεχνικού προϊόντος, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση και διάδοση «πράσινων» τεχνολογιών. Ενδιαφέρον παράδειγμα είναι αυτό της Evoware, μιας νεοφυούς επιχείρησης από την Ινδονησία που σχεδιάζει βρώσιμα και βιοδιασπώμενα περιτυλίγματα φαγητού, ποτήρια και άλλα προϊόντα φτιαγμένα από φύκια, συμμετέχοντας ενεργά στον αγώνα για τη μείωση του πλαστικού.
Μιλώντας, όμως, για τη συνεισφορά της καινοτομίας στη δημιουργία ενός πράσινου μέλλοντος, το μυαλό μας πάει σίγουρα στην τεχνολογική ανάπτυξη και την πατέντα, ή αλλιώς ευρεσιτεχνία. Αυτή είναι το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης που απολαμβάνει ο εφευρέτης μιας νέας καινοτόμου μεθόδου, ουσίας ή μηχανισμού που δίνει λύση σε κάποιο υφιστάμενο τεχνικό πρόβλημα. Ιδιαίτερη πρακτική σημασία από οικολογικής πλευράς παρουσιάζουν οι εφευρέσεις στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων, της ανακύκλωσης και των νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Αν αναλογιστεί, λοιπόν, κανείς ότι για την έρευνα και την υλοποίηση τέτοιου είδους έργων, τα κεφάλαια που απαιτούνται είναι συνήθως τεράστια, γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο σημαντική είναι η προστασία του συγκεκριμένου δικαιώματος του εφευρέτη. Ποιος θα ήθελε να επενδύσει μια περιουσία στην ανάπτυξη μιας τεχνολογίας, η οποία μόλις κυκλοφορήσει θα μπορεί να την εκμεταλλευτεί οποιοσδήποτε; Επίσης, μην ξεχνάμε ότι η περιγραφή της πατέντας, με τη δημοσίευσή της είναι διαθέσιμη σε ανοιχτή βάση δεδομένων, η οποία αποτελεί πηγή ενημέρωσης και έμπνευσης για την ανάπτυξη ανάλογων καινοτομιών.
Οικολογικό χαρτί υγείας
Κάθε χρόνο (προ Covid-19) 17 δισεκατομμύρια χαρτονένιοι κύλινδροι από τις συσκευασίες χαρτιού υγείας κατέληγαν στα σκουπίδια, αριθμός ικανός να γεμίσει 2 φορές το Empire State Βuilding! Τι έγινε γι’ αυτό; Η εταιρεία Scott’s Natural σε συνεργασία με άλλες, ανακάλυψαν μια μέθοδο συσκευασίας του χαρτιού υγείας χωρίς κύλινδρο στο κέντρο, την οποία και πατένταραν.
Αιολικό πάρκο Horns Rev 3
Το Horns Rev 3 αποτελεί το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Σκανδιναβικής χερσονήσου και βρίσκεται στη Βόρεια Θάλασσα, στις ακτές της Δανίας. Η φιλοδοξία της εταιρείας Vattenfall, στην οποία ανήκει το καινοτόμο πάρκο, είναι η επόμενη γενιά να είναι ικανή να ζήσει ελεύθερη από τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Για την ώρα το πάρκο μπορεί να καλύψει τις ανάγκες σε ενέργεια 425.000 νοικοκυριών στη Δανία.
Φωτοβολταϊκό πάρκο “Noor”
Κάτω από τα ηλιόλουστα βουνά του Άτλαντα, στην πόλη Ουαρζαζάτ στο Μαρόκο εκτείνεται το φωτοβολταϊκό πάρκο “Noor”, που στα αραβικά σημαίνει φως, με έκταση 1.400.000 m2. To Noor παρουσίασε πολλές καινοτομίες στην κατασκευή των πάνελ, στον τρόπο συλλογής, αποθήκευσης και μετατροπής της ενέργειας και σε πολλές άλλες τεχνικές λεπτομέρειες, που ένας μηχανικός θα σας εξηγήσει σίγουρα, καλύτερα από μένα.
«Κάθε μέρα που μια σημαντική πράσινη τεχνολογική καινοτομία δεν εμφανίζεται στην αγορά, είναι μια μέρα χαμένη που βλάπτουμε τον πλανήτη μας και που δε δημιουργούμε πράσινες επιχειρήσεις και πράσινες εργασίες» είπε ο David Kappos, δικηγόρος που είχε διατελέσει μέλος του Υπουργείου Εμπορίου στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας των ΗΠΑ. Αν και η θεσμοθέτηση μιας παγκόσμιας ημέρας για τη διανοητική ιδιοκτησία έχει κατηγορηθεί έντονα ότι αποτελεί μορφή προπαγάνδας και έχει κατακριθεί από τους υπέρμαχους της απελευθέρωσης των πνευματικών δημιουργημάτων και των εφευρέσεων από κάθε είδους ιδιοκτησία, είναι αναμφίβολα μεγάλη η σημασία της εν λόγω προστασίας σε όλους τους τομείς της ζωής μας, πόσο μάλλον στη μετάβαση σε μια κοινωνία όσο το δυνατόν περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον.
Πηγές
- https://www.wipo.int/ip-outreach/en/ipday/2020/green_future.html
- https://en.wikipedia.org/wiki/World_Intellectual_Property_Day
- https://www.weforum.org/agenda/2018/05/morocco-is-building-a-solar-farm-as-big-as-paris-in-the-sahara-desert/
- https://www.newplasticseconomy.org/innovation-prize/winners/evoware
- https://www.cnbc.com/2019/08/23/scandinavias-biggest-offshore-wind-farm-is-officially-open.html
- https://www.ipeg.com/patenting-green-technology-what-you-need-to-know/
- https://usatoday30.usatoday.com/money/industries/environment/2010-10-27-1Atube27_ST_N.htm
Γεννήθηκε το 1997 στην Αθήνα, όπου και ζει μόνιμα. Είναι ασκούμενη δικηγόρος και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο πρόγραμμα «International & European Legal Studies: Private Law and Business Transactions» της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Τρέφει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το εμπορικό δίκαιο και ιδιαίτερα το δίκαιο της βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Σε προπτυχιακό επίπεδο, στα πλαίσια του προγράμματος ERASMUS+, φοίτησε επιπλέον στο Πανεπιστήμιο της Λιμόζ στη Γαλλία. Εκεί, ακαδημαϊκά εστίασε στο δίκαιο του περιβάλλοντος και πήρε μέρος σε πολλές εθελοντικές δράσεις. Αγαπά τη γιόγκα, τα ακροβατικά και πάντα απολαμβάνει τη θέα της θάλασσας.
