Του Δημήτριου Αναστασιάδη,
Έντονη ανησυχία προκάλεσε, πριν μερικές εβδομάδες, η προσπάθεια συντονισμένης εισβολής μεταναστών στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο. Τούρκοι στρατιωτικοί και αστυνόμοι πετούσαν μαζί με τους μετανάστες, πέτρες και δακρυγόνα στην ελληνική συνοριοφυλακή, ενώ ταυτόχρονα ο τουρκικός τύπος δημοσιοποιούσε ψευδείς ειδήσεις περιστατικών βίας στο διαδίκτυο, από ελληνικές δυνάμεις σε γυναικόπαιδα που προσπαθούσαν να περάσουν τα σύνορα, για να στρέψουν τη διεθνή κοινή γνώμη εναντίον της Ελλάδας. Η ανησυχία για πρόκληση θερμού επεισοδίου έφτασε στο ζενίθ. Έκτοτε, η κρίση του κορωνοϊού επισκίασε τις ελληνοτουρκικές εξελίξεις, η Τουρκία απέτυχε στο εγχείρημά της στον Έβρο και απέσυρε τους μετανάστες, με την ατμόσφαιρα ωστόσο, να παραμένει μέχρι και σήμερα ηλεκτρισμένη. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο ρυθμός των εξελίξεων στα ελληνοτουρκικά έχει σίγουρα γίνει πιο αργός, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει σταματήσει ο χρόνος. Η κρίση του κορωνοϊού δεν είναι παρά ένα σύντομο διάλειμμα από την φρενίτιδα των τουρκικών πιέσεων. Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει δείξει ότι εγκαταλείπει εύκολα τους στόχους του, ενώ, έχοντας αποδυναμωθεί πολιτικά μέσα στην Τουρκία και έχοντας επενδύσει πολλά στο στοίχημα με την Ελλάδα, το μόνο σίγουρο είναι ότι με το που εξέλθει από την υγειονομική κρίση, θα επιστρέψει δυναμικά στο παιχνίδι. Αξίζει, σε αυτό το σημείο να αιτιολογηθεί μία τέτοια πρόβλεψη.
Αρχικά, η Τουρκία έχει επενδύσει 1 δις δολάρια τα τελευταία χρόνια για την κατασκευή ενός σύγχρονου στόλου γεωτρητικών και ερευνητικών πλοίων με αποκλειστικό σκοπό να αποκτήσει ενεργό ρόλο στο παιχνίδι των υδρογονανθράκων στην Αν. Μεσόγειο. Αυτό αποδεικνύεται και από τη δημοσιοποίηση νέας navtex για γεωτρήσεις στο οικόπεδο 6 και 7 της κυπριακής ΑΟΖ από το Γιαβούζ και από τη δημοσιοποίηση navtex στις 16/4 με την οποία η υδρογραφική υπηρεσία Αττάλειας ανακοίνωσε σεισμικές έρευνες από το Ορούτς Ρέις εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας στις 10 Ιουνίου. Παράλληλα, η συγκυρία του κορωνοϊού και η συνακόλουθη πτώση των τιμών του πετρελαίου κατέστησε οικονομικά ασύμφορη τη συνέχιση των ερευνών στην Αν. Μεσόγειο για τις πετρελαϊκές εταιρίες που ήταν στο παιχνίδι. Αντίθετα, το κόστος για τον κρατικό στόλο της Τουρκίας είναι πολύ χαμηλότερο με αποτέλεσμα να μπορεί ανενόχλητη, αυτόν τον καιρό, να κάνει έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Σε δεύτερο επίπεδο, στο εσωτερικό της Τουρκίας ο Ερντογάν βρίσκεται σε μία εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη πτώση της δημοτικότητάς του τα τελευταία 17 χρόνια, δοκιμάζεται έντονα από την πανδημία του κορωνοϊού, την οικονομική κρίση, η οποία στην Τουρκία ξεκίνησε πριν ακόμα ξεσπάσει ο κορωνοϊός, έχει αντιμετωπίσει πολλαπλές διπλωματικές ήττες στο διεθνές επίπεδο και η πρόσφατη υποβολή παραίτησης του υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, μόνο καλύτερη δεν κάνει την κατάσταση. Όλα τα παραπάνω καθιστούν τον «πληγωμένο δικτάτορα» εξαιρετικά απρόβλεπτο και επικίνδυνο.
Στο πεδίο της οικονομίας η Τουρκία καλείται να πληρώσει τοκοχρεολύσια ύψους 170 δις δολαρίων σε μία στιγμή όπου η τουρκική λίρα έχει πέσει σημαντικά και οι επιπτώσεις της πανδημίας μόνο θα χειροτερέψουν την κατάσταση επιφέροντας ανεργία και ύφεση. Όλα δείχνουν ότι μάλλον θα αναγκαστεί, αν και η τουρκική πλευρά το αρνείται, να προστρέξει είτε στο ΔΝΤ είτε σε δάνειο από τις ΗΠΑ. Εδώ είναι που η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε ένα σημαντικότατο δίλημμα. Αν και είναι δυνατό να δανειστεί, με πιο δυσμενείς οικονομικά όρους από την εναλλακτική και μεγαλύτερο πολιτικό κόστος, από το ΔΝΤ ή εάν δανειστεί από τις ΗΠΑ, αυτή θα είναι μία απόφαση με σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις. Όπως γράφει ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και υπουργός της Νέας Δημοκρατίας Άγγελος Συρίγος: «εάν η Τουρκία ενεργοποιήσει του ρωσικούς πυραύλους S-400, θα διακόψει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ από τις οποίες εξαρτάται. Εάν δεν τους ενεργοποιήσει, θα διαρρήξει τις σχέσεις της με τη Ρωσία από την οποία εξαρτάται στο συριακό μέτωπο και θα υποχρεωθεί σε κολοσσιαίου μεγέθους ήττα». Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος η Τουρκία επιδιώκει να ισορροπήσει διπλωματικά ανάμεσα στις δύο δυνάμεις με τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να ζητά τη σύσταση κοινής επιτροπής ειδικών με τις ΗΠΑ με σκοπό την επίλυση του ζητήματος των S-400. Σίγουρο είναι ότι εάν η Τουρκία κληθεί να πάρει μία τέτοια απόφαση, θα δούμε τεκτονικές αλλαγές στο διπλωματικό επίπεδο.
Ως προς το τι οφείλει να αναμένει η Ελλάδα, πρέπει να δούμε την ισορροπία δυνάμεων Ελλάδας-Κύπρου και Τουρκίας. Στην Αν. Μεσόγειο η Τουρκία είναι αναμφίβολα ο μεγάλος παίχτης που πολλές φορές φαίνεται ότι «παίζει» μόνος του με μεγάλη ανοχή από την ευρωπαϊκή και αμερικανική πλευρά και με πολλά λάθη στην ελληνική διαχείριση της τουρκικής επιθετικότητας, η οποία (ελληνική διαχείριση) φαίνεται να είναι σπασμωδική, χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική κατεύθυνση. Ο αποδυναμωμένος Ερντογάν αναζητά μία νίκη με σκοπό να προβάλει την τουρκική ισχύ στο εξωτερικό, στέλνοντας το μήνυμα πως η Τουρκία «κάνει κουμάντο» στην περιφέρειά της και στο εσωτερικό της χώρας, να επιβεβαιώσει την επανεκλογή του. Προφανώς, αυτό το έρεισμα θα το αναζητήσει σε ένα από τα τρία μέτωπα που έχει ανοίξει (Συρία, Λιβύη, Ελλάδα-Κύπρος). Και καθώς στα δύο πρώτα μέτωπα θα αναγκασθεί να βρεθεί αντιμέτωπος με δυνάμεις μεγαλύτερες από αυτόν (ΗΠΑ, Ρωσία) μπορούμε να συμπεράνουμε ότι είναι πιο πιθανό να αναζητήσει αυτό το στήριγμα στα ελληνοτουρκικά.
Για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής, η Ελλάδα δεν μπορεί να καταφέρει ουσιαστικά, μακροπρόθεσμα αποτελέσματα με την παρούσα στρατηγική του κατευνασμού. Έχει αποδειχθεί ότι ο κατευνασμός και οι κομψές, καταγγελτικές δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας που τον ακολουθούν, μόνο τροφοδοτούν την τουρκική επιθετικότητα. Η Ελλάδα δεν πρέπει να υποτιμήσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Κρίνεται αναγκαία η διαμόρφωση μίας πιο ενεργούς και εκλεπτυσμένης στρατηγικής. Αυτό που πρέπει να γίνει, είναι, υπό το πρίσμα της στρατηγικής της ανάσχεσης που μέχρι τώρα ακολουθούνταν, να υιοθετηθεί ένα σχέδιο υψηλής στρατηγικής, σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, να επιδιώξει να πετύχει μικρές νίκες έναντι της Τουρκίας, ισχυροποιώντας τη θέση της. Η στάση της Ελλάδας στον Έβρο ήταν μία ακριβώς από αυτές τις νίκες που κάνουν τη χώρα ισχυρότερη και βοηθούν να αποβάλουμε από τον πολιτικό νου της χώρας το φοβικό σύνδρομο που για χρόνια, δηλητηριάζει τις πολιτικές μας αποφάσεις.
Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου και κατοικεί. Είναι τριτοετής φοιτητής του τμήματος Διεθνών Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Έχει λάβει μέρος σε προσομοιώσεις διεθνών οργανισμών και στον ελεύθερο του χρόνο του αρέσει να διαβάζει ιστορία, φιλοσοφία και να παίζει κιθάρα.
