Της Μαρίας-Στεφανίας Νικηταρά,
Στις 12 Απριλίου ο υπουργός Εσωτερικών, Süleyman Soylu, ζήτησε την παραίτησή του, την οποία δεν έκανε δεκτή ο Τούρκος Πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan. Είχε προηγηθεί η ανακοίνωση για διήμερη απαγόρευση κυκλοφορίας σε 31 τουρκικές πόλεις, η οποία οδήγησε σε «πανικό» τον πληθυσμό των μεγάλων αστικών κέντρων, όπως την Κωνσταντινούπολη, με τους πολίτες να συνωστίζονται για να αποκτήσουν τα αναγκαία αγαθά. Οι εξαιρέσεις του ληφθέντος μέτρου ανακοινώθηκαν μεταγενέστερα και αφορούσαν τον κλάδο της υγείας, το λιανικό εμπόριο (αρτοποιεία), τη διανομή δεμάτων και επιστολών και τα πρατήρια, ώστε οι εργαζόμενοι να εξακολουθήσουν να μεταβαίνουν στην εργασία τους. Ο υπουργός Εσωτερικών έδωσε την εντύπωση, μέσα από συνεντεύξεις που ακολούθησαν, ότι ο Τούρκος Πρόεδρος φέρει ευθύνη για την απόφαση της 10ης Απριλίου, καθώς εκείνος την ενέκρινε. Μολαταύτα, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έκανε δεκτή την παραίτηση του Soylu, τονίζοντας τη συμβολή του στην αντιμετώπιση της «τρομοκρατίας» και στην ανταπόκριση σε φυσικές καταστροφές, όπως τους σεισμούς.
Η παραίτηση του υπουργού Εσωτερικών ήγειρε ερωτήματα για την πολιτική κατάσταση της χώρας. Αρχικά, ο Soylu προέρχεται από την κεντροδεξιά πολιτική πτέρυγα και συγκεκριμένα από το Δημοκρατικό Κόμμα, ενώ το 2012 εισήλθε στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΚΔΑ). Μετά το πραξικόπημα του 2016, ο Süleyman Soylu ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών, ενώ το 2018 ήταν η πρώτη φορά που είχε υπαινιχθεί την παραίτηση από τα καθήκοντά του, με τον Recep Tayyip Erdogan να αρνείται τις φήμες. Την αποτροπή της παραίτησης της 12ης Απριλίου χαιρέτισε ο Devlet Bahceli, ο αρχηγός του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, δημιουργώντας την εντύπωση ότι ο Suleyman Soylu έχει έναν ισχυρό υποστηρικτή στις τάξεις των εθνικιστών. Παράλληλα, η παραίτηση του Soylu ενίσχυσε την «πολιτική εικόνα» του, διότι ο ίδιος έδειξε με αυτόν τον τρόπο ότι αναλαμβάνει την ευθύνη για τις συνέπειες που προκλήθηκαν από την εφαρμογή της απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Ταυτόχρονα, η μη αποδοχή της παραίτησης επιβεβαίωσε ότι ο Τούρκος Πρόεδρος χρειάζεται τον υπουργό Εσωτερικών, αναγνωρίζοντας την έως τώρα συμβολή του. Η ενίσχυση της δημοτικότητας του Süleyman Soylu καθιστά πιθανή τη μελλοντική διεκδίκηση από μέρους του της προεδρίας της Τουρκίας, αποτελώντας εν δυνάμει απειλή τόσο για τον Erdogan, όσο και για τον υπουργό Οικονομικών και γαμπρό του Erdogan, Berat Albayrak, που θεωρείται διάδοχος του Τούρκου Προέδρου.
Οι εξελίξεις σχετικά με την πανδημία του Covid-19 έχουν δημιουργήσει προβλήματα τόσο για τον Τούρκο Πρόεδρο, όσο και στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Συνολικά, τα κρούσματα στην Τουρκία έχουν υπερβεί τις 95.000 και οι νεκροί τους 2.200, ενώ υπάρχουν αναφορές για απόκρυψη του πραγματικού αριθμού των θυμάτων. Αρχικά, η κυβέρνηση έχει έρθει σε ρήξη τόσο με τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, Ekrem Imamoglu, όσο και με τον δήμαρχο Άγκυρας, Mansur Yavas, που προέρχονται από το κύριο αντίπαλο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα. Αιτία για την εν λόγω ρήξη αποτελούν οι –κατά την κυβέρνηση- μονομερείς καμπάνιες συγκέντρωσης χρημάτων για τη στήριξη των μικρο-επιχειρηματιών, διότι δεν υπάρχει σχετική κυβερνητική εξουσιοδότηση, ενώ την έρευνα για αυτές τις δράσεις έχει αναλάβει το υπουργείο Εσωτερικών. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Erdogan έχει ξεκινήσει τη δική του προσπάθεια συγκέντρωσης χρημάτων, με δωρεές από τουρκικούς ομίλους, ταυτόχρονα με αναφορές για «αναγκαστική δωρεά» μέρους του μισθού που λαμβάνουν δημόσιοι υπάλληλοι. Σε κάθε περίπτωση, είναι έκδηλη η προσπάθεια του Προέδρου να περιορίσει τη δράση των πολιτικών αντιπάλων του και να διατηρήσει τη δημοτικότητά του.
Επιπλέον, η οικονομία αποτελεί κύρια πρόκληση για την τουρκική κυβέρνηση, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει μεγάλη μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων, με την οικονομική κρίση να βρίσκεται προ των πυλών. Η πανδημία, αναπόφευκτα, επηρεάζει τον συγκεκριμένο τομέα της χώρας, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν επιθυμεί μία μακροπρόθεσμη απαγόρευση της κυκλοφορίας, γι΄αυτό και επεκτείνει την απαγόρευση κάθε φορά για μικρό χρονικό διάστημα. Παράλληλα, έχουν ληφθεί φορολογικά μέτρα ελάφρυνσης των πολιτών, λόγω της πανδημίας του Covid-19. Είναι γεγονός ότι η διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω η οικονομία, διότι ο Τούρκος Πρόεδρος προσπαθεί έντονα να αποφύγει την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, φοβούμενος ότι μία τέτοια εξέλιξη θα του κοστίσει, ενδεχομένως, την προεδρία της χώρας.
Το βασικότερο, όμως, πρόβλημα που αναδείχθηκε από τη διαχείριση της πανδημίας είναι ότι ο Soylu μπορεί να αποτελέσει έναν πολιτικό αντίπαλο στη διεκδίκηση της προεδρίας το 2023. Ο συγκεκριμένος πολιτικός ακολουθεί σκληρή στάση απέναντι στους Κούρδους πολιτικούς και ασκεί περιοριστική εσωτερική πολιτική με φυλακίσεις δημοσιογράφων. Η συγκεκριμένη στάση είναι αυτή που τον καθιστά αναγκαίο για τον Τούρκο Πρόεδρο, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη δημοτικότητά του στους κύκλους της δεξιάς και ακροδεξιάς πτέρυγας. Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή του προεδρικού συστήματος το 2017, με την υπέρμετρη συγκέντρωση εξουσιών από τον Erdogan, μειώνει τις πιθανότητες για εκλογή νέου προέδρου το 2023.
Εν κατακλείδι, ο Τούρκος Πρόεδρος καλείται να ανταποκριθεί στις δύσκολες επιταγές της πανδημίας του Covid-19 και στην ταυτόχρονη αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης της χώρας, με τον Süleyman Soylu να αποτελεί, φαινομενικά, σύμμαχό του. Οι προτεραιότητες του Erdogan αφορούν τόσο στη διάσωση της οικονομίας με κάθε κόστος, ακόμα και σε ανθρώπινες απώλειες, όσο και στη διατήρηση του ανταγωνισμού στο δίπολο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Η σύγκρουση των δύο πολιτικών προσωπικοτήτων, παρ’ όλο που μεσοπρόθεσμα φαντάζει απίθανη, μακροπρόθεσμα, πιθανώς, θα αποτελέσει πραγματικότητα.
