Της Μαρίας Μπότη,
Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η άκρατη εισβολή του διαδικτύου στη ζωή μας επέφερε σημαντικές αλλαγές και καινοτομίες, οι οποίες συχνά φαίνεται να έχουν αρνητικό παρονομαστή. Αμέτρητες σελίδες περιοδικών και χιλιάδες φιλτραρισμένες φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προβάλλουν καλοσχηματισμένα και χωρίς ατέλειες σώματα, εξιδανικευμένα κιλά και χαρακτηριστικά, ενισχύοντας την έμφυτη τάση του ανθρώπου να επικρίνει οτιδήποτε ξεφεύγει από τα στενά όρια του προβαλλόμενου ως ιδεώδους. Το άμεσο συναίσθημα που προκύπτει στους αποδέκτες τέτοιων –συχνά κακοπροαίρετων– σχολίων, γνωστό ως «body shaming», είναι η ντροπή για το σχήμα του σώματός τους ή για τα κιλά τους είτε είναι υπέρβαροι είτε λιποβαρείς.
Σε μία εποχή όπου το «φαίνεσθαι» αποτελεί την κυρίαρχη αντίληψη έναντι του «είναι», καθίσταται σαφώς κατανοητό γιατί το body shaming έχει κατακλύσει τις ζωές μας. Ο όρος ενέχει ένα ίχνος σεξισμού, καθώς οι γυναίκες συχνά θεωρούνται πιο ευάλωτες στην επικριτική συμπεριφορά, τόσο ως θύματα αλλά και ως θύτες. Διάφορες διαφημίσεις στοχεύουν στην αστείρευτη επιθυμία τους για απόκτηση ενός σώματος με ιδανικές αναλογίες, ενισχύοντας την –λανθασμένη– αντίληψη ότι η εξωτερική εμφάνιση είναι το κλειδί της επιτυχίας. Αυτό συμβαίνει γιατί το γυναικείο φύλο στατιστικά προβάλλεται περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως στο Instagram και στο Facebook. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που μας ωθούν σε αυτή την κακή συνήθεια;
Έρευνες έχουν δείξει πως η τάση του ανθρώπου να σχολιάζει αρνητικά πηγάζει από την έμφυτη επιθυμία του να νιώθει ανώτερος από τους γύρω του, δημιουργώντας ένα αίσθημα πληρότητας, μειώνοντας ή ακόμα και εξαλείφοντας τις ανασφάλειες που ο ίδιος έχει για το σώμα του. Χρησιμοποιεί λοιπόν την λεκτική επίθεση ως άμυνα για την αντιμετώπιση των αρνητικών στοιχείων και ατελειών του, τις οποίες αρνείται να αποδεχτεί και αδυνατεί να διαχειριστεί. Η ανασφάλεια μετατρέπεται στο χειρότερο εχθρό, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την αυτοπεποίθηση του. Ο καθρέφτης και η ζυγαριά θεωρούνται βασικοί αντίπαλοι, καθώς παρερμηνεύουν και διαστρεβλώνουν την πραγματική εικόνα, εκτοξεύοντας επικίνδυνα την ντροπή που μπορεί να αισθάνεται κάποιος για το σώμα του. Είναι κρίμα να πιστεύουμε πως μετρώντας θερμίδες καθημερινά γινόμαστε καλύτεροι και πως τα κιλά καθορίζουν της αξία μας.
Είναι ιδιαίτερα επώδυνο να αισθάνεται κάποιος άσχημα με το σώμα του, καθώς οδηγεί σε ποικίλα προβλήματα τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. «Είσαι χοντρή», «φάε λίγο», «πως είσαι έτσι» είναι κάποιες από τις εκφράσεις που στοιχειώνουν την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων δημιουργώντας τους αρνητικές ψυχολογικές διαταραχές. Η διέξοδος σε ακραίες συμπεριφορές είναι συχνό φαινόμενο, με αποτέλεσμα περιστατικά παχυσαρκίας και νευρικής ανορεξίας να αυξάνονται κατακόρυφα. Από την άλλη πλευρά, η αποδοχή ή μη από τον κοινωνικό περίγυρο, ιδιαιτέρως στον αισθηματικό τομέα, επηρεάζει σημαντικά το αίσθημα ντροπής που τρέφουμε για το σώμα μας. Το γεγονός αυτό ενισχύεται και με την βιομηχανία της μόδας, καθώς παρατηρούμε πως πολλές εταιρίες επιλέγουν να δημιουργήσουν νούμερα για μικρό και αδύνατο σωματότυπο, αποκλείοντας τις γυναίκες εκείνες, οι οποίες δεν ανήκουν στην κατηγορία του small. Αυτή η τακτική είναι γνωστή ως sizeism ή αλλιώς size discrimination και σχετίζεται με κάθε είδους διάκριση εις βάρος ανθρώπων με βάση το ύψος, τα κιλά ή το νούμερο που φορούν.
Η αδιαφορία δεν λύνει το πρόβλημα, αντίθετα το ενισχύει. Είναι πρωτίστως θέμα παιδείας ο σεβασμός τόσο προς εμάς όσο και προς του συνανθρώπους μας. Η αποδοχή είναι η μόνη διέξοδος σε αυτό τον φαύλο κύκλο του body shaming, καθώς όταν εμείς κρίνουμε κάποιον, πιθανότατα κάποιος άλλος να κρίνει εμάς. Ιδιαίτερα σημαντικές και καρποφόρες έχουν υπάρξει αρκετές εκστρατείες που έχουν διεξαχθεί κατά καιρούς ενάντια στο bulling αναφορικά με το σώμα ή τα κιλά, προτάσσοντας την αποδοχή και την αγάπη του φυσικού. Χαρακτηριστική είναι η καμπάνια του ξένου περιοδικού Wear your voice, η οποία με σλόγκαν «Drop the towel» φωτογραφίζει γυναίκες με κάθε σωματότυπο στην παραλία να πετάνε μία πετσέτα φορώντας μόνο το μαγιό τους. Ο βασικός στόχος ήταν να «καταδικάσουν» το bikini body και να υπενθυμίσουν πως όλες οι γυναίκες οφείλουν να αισθάνονται όμορφα με τον εαυτό τους.
Δεν είναι ανάγκη να γίνουμε μάρτυρες ή ακόμα χειρότερα θύτες μιας τέτοιας κατάστασης. Η ντροπή για το σώμα μας είναι ίσως το χειρότερο συναίσθημα που δύναται να τρέφουμε για τον εαυτό μας. Γιατί να αφήσουμε διάφορα αρνητικά σχόλια και επικριτικές συμπεριφορές να μας παρασύρουν στη «δίνη» του εξιδανικευμένου προτύπου; Η μόνη αλήθεια που οφείλουμε να αποδεχόμαστε είναι ανεξάρτητη από κοινωνικά πρότυπα, ταμπέλες και αριθμούς και εκφράζεται ως η ανιδιοτελής αγάπη για το σώμα μας και η αποδοχή του όπως είναι. Δυστυχώς, πάντα θα υπάρχουν κακόβουλα σχόλια που θα κάνουν δυσμενή την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων αλλά το δικό μας καθήκον είναι να μην ενισχύσουμε αυτή την τάση. Ας έχουμε στο μυαλό μας την φράση ενός αυστριακού φιλοσόφου, του Ludwig Wittgenstein: «Το ανθρώπινο σώμα είναι η καλύτερη εικόνα της ανθρώπινης ψυχής». Aς αισθανθούμε λοιπόν περήφανοι για την εικόνα μας, χωρίς να την συγκρίνουμε με άλλους. Κανείς δεν είναι τέλειος αλλά κάθε ατέλεια κρύβει μία μικρή γοητεία!
