Της Μάγδας Τσόχα,
Είναι κοινώς παραδεκτό πως τόσο τα Μ.Μ.Ε. όσο και τα πλέον ευρέως χρηστά social media όχι απλώς καταλαμβάνουν ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, αλλά την καθορίζουν, την ελέγχουν και τη διαμορφώνουν. Από την ίδια την καθημερινή μας ζωή δεν εξαιρείται φυσικά η πολιτική ζωή, στην οποία βεβαίως όλα τα μέσα ενημέρωσης έχουν «τον πρώτο λόγο» διαδραματίζοντας πολύ σημαντικό ρόλο, αφού είναι αυτά τα οποία ενημερώνουν κατά κόρον όλους τους πολίτες. Ο αντίκτυπος, λοιπόν, των μέσων είναι ολοφάνερος, ενώ ουκ ολίγες είναι οι φορές που αυτά έχουν κατευθύνει εσκεμμένα την κοινή γνώμη, προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Στην περίπτωση του Donald Trump δε, του 45ου Προέδρου των Η.Π.Α., τα πράγματα, θα έλεγε κανείς, περιπλέκονται κάπως. Ο πρόεδρος Trump, που από την αρχή της προεκλογικής του εκστρατείας έδωσε την εντύπωση μιας πληθωρικής παρουσίας, μοιάζει να έχει μια σχέση «μίσους-πάθους», γεμάτη «τρικυμίες» με τον χώρο των μέσων ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, ενώ στα τελευταία είναι και ο ίδιος αρκετά ενεργός με τον λογαριασμό του στο Twitter να έχει ξεπεράσει τους 77.600.000 ακόλουθους, ενώ τα tweets του ανέρχονται περίπου στα 7.700 για το έτος 2019, αριθμός διπλάσιος από αυτόν του 2018 (περίπου 3.600).
Η γενικευμένη αντίδραση όταν πρωτοεμφανίστηκε ο Trump στην πολιτική ζωή, ως υποψήφιος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και έπειτα ως υποψήφιος πρόεδρος των Η.Π.Α. για τις εκλογές του 2016, ήταν αρνητικές. Ο κόσμος δεν άργησε να αντιδράσει ενάντια στην «περσόνα», να ψαχουλεύει την προσωπική ζωή του, να τον μισεί για τις ρητορικές του, να διαδηλώνει κατά αυτού. Και τα μέσα; Πολλά από αυτά είχαν τα ίδια παρακινήσει αυτές τις αντιδράσεις, άλλα τις διαιώνιζαν και πυροδοτούσαν, ενώ λίγα ήταν αυτά που «στάθηκαν στο πλάι» του, κάπως πιο υποστηρικτικά. Και, φυσικά, δεν ήταν λίγες οι φωνές αυτών που έσπευσαν να κατηγορήσουν τα μέσα για περιττή λασπολογία και «σταυροφορία» κατά του υποψηφίου προέδρου, απλώς και μόνο λόγω της ιδεολογικής απόστασης απ’ αυτόν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μέσου ενημέρωσης ξεκάθαρα εχθρικά προσκείμενου προς τον Trump είναι το αμερικανικό περιοδικό New York Times. Σύμφωνα και με άρθρο της διαδικτυακής εφημερίδας Bussines Insider, δημοσιευμένο τον περασμένο Φλεβάρη, η νεοεκλεγμένη καμπάνια του Trump έχει συμπληρώσει ήδη ένα προσχέδιο παραπόνων, με το οποίο σκοπεύει να μηνύσει το New York Times, με τις κατηγορίες πως εν γνώσει τους δημοσίευσαν ψευδή ιστορία, τον Μάρτη του 2019, σχετικά με τον Πρόεδρο και τις παράνομες συμφωνίες τις οποίες πραγματοποίησε «κάτω από το τραπέζι» με τη Ρωσική Κυβέρνηση εν όψει των ερχόμενων εκλογών. Το άρθρο το οποίο γράφτηκε από τον Max Frankel, πρώην αρχισυντάκτη των Times, φέρεται, κατά τα λεγόμενα των Trump, δικηγόρου και ομάδας του, να προσπάθησε ηθελημένα να βλάψει τη φήμη του Προέδρου διασπείροντας fake news, καθώς ουδεμία συμφωνία ή σχέση είχε ο Αμερικανός πρόεδρος με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί πως το άρθρο ήταν ξεκάθαρα ενταγμένο στην κατηγορία Γνώμης.
Φυσικά, δεν είναι πρώτη φορά που η εφημερίδα εκδίδει άρθρα εναντίον του Trump, αφού από την αρχή της προεκλογικής του εκστρατείας έδειχνε να «στέκεται απέναντί του». Ακόμη, έρευνα η οποία δημοσιεύθηκε στο Medias Research Center (America’s Media Watchdog), το οποίο αξίζει να σημειωθεί πως είναι κατά βάση ιδεολογικά συντηρητικό, υποδεικνύει πως η «τάση προς τα αριστερά» (liberalism) έχει αυξηθεί σχεδόν δραματικά από το 2004, στα μέσα ενημέρωσης και κατ’ επέκταση στον λαό. Στους τοπικούς δημοσιογράφους, οι φιλελεύθεροι ξεπερνούν τους συντηρητικούς κατά 2/3 και με ποσοστό κυμαινόμενο σε 23% και 12% κατά αντιστοιχία. Σε ερωτήσεις προς δημοσιογράφους για το ποια μέσα θεωρούν πιο φιλελεύθερα ή τέλος πάντων προκατειλημμένα προς τους συντηρητικούς, το 1/5 απάντησε πως το New York Times είναι απόλυτα φιλελεύθερο, ενώ στην ίδια κατηγορία κατατάχθηκαν επίσης και τα ABC Channel, CBS Channel, CNN Channel και το NPR, καθένα από ένα ποσοστό του 2% των ερωτηθέντων. Άξιο αναφοράς είναι πως τα προαναφερθέντα κανάλια έχουν επιδείξει ελάχιστη υποστήριξη προς το πρόσωπο του Αμερικανού Προέδρου.
Από την άλλη πλευρά, στο 69% το FNC απόλυτα συντηρητικό, με δεύτερο σε κατάταξη το Washington Post (9%) και τελευταίο το Wall Street Journal (8%). Ανάμεσα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης που έχουν υποστηρίξει ή έστω μη μεροληπτήσει, κατά τον Donald Trump, βρίσκεται το Fox News. Σύμφωνα και πάλι με έρευνες, περίπου 4 στους 10 Αμερικανούς εμπιστεύονται απόλυτα το Fox News για την ενημέρωσή τους στα πολιτικά ζητήματα, ενώ ακριβώς ίδιος αριθμός υποστηρίζει πως δεν το εμπιστεύεται καθόλου. Σε νούμερα μεταφρασμένα σε στατιστικά, το 43% των ενήλικων Αμερικανών διατείνεται πως εμπιστεύεται για εκλογικά νέα και πολιτική ενημέρωση και εξελίξεις το Fox News, 45% περίπου εμπιστεύεται επίσης το CBS News και 42% εμπιστεύεται το PBS Network, μας λέει έρευνα του 2019. Συνολικά, ωστόσο, 40% του συνολικού πληθυσμού των ενηλίκων δηλώνει πως δεν εμπιστεύεται καθόλου το Fox. Βασικό χαρακτηριστικό είναι πως οι Ρεπουμπλικανοί-Συντηρητικοί εμπιστεύονται το Fox περισσότερο από κάθε άλλο μέσο, με ποσοστό 65% σε ανεξάρτητους Ρεπουμπλικανούς.
Τέλος, πολύ σημαντικό είναι ότι το ποσοστό των ανθρώπων που έχουν το Fox ως κύρια πηγή ενημέρωσης και το εμπιστεύονται απόλυτα, έχει μια διαφοροποίηση ως προς τις απόψεις του στα μείζονα ζητήματα και τον ίδιο τον Donald Trump, για τον οποίο έχουν κατά κόρον θετική εικόνα. Δεν αποτελεί, φυσικά, έκπληξη πως το 93% των θεατών τοποθετούνται πολιτικά στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα ή έστω διάκεινται φιλικά προς αυτό. Μια ματιά στην επικαιρότητα ρίχνει αρκετό φως. Τον Μάρτιο, περίπου το 63% των θεατών που κυρίως παρακολουθούν το Fox, απάντησαν πως πιστεύουν ότι ο Πρόεδρος χειρίζεται το ζήτημα του ξεσπάσματος του κορωνοϊού «άψογα», ενώ άλλοι πολίτες οι οποίοι δεν παρακολουθούν Fox News, δεν απάντησαν κάτι παρόμοιο, τουλάχιστον όχι περισσότεροι από το 1/4 (σε ποσοστά 63% και 25%). Παρά τα όσα γράφτηκαν, δεν είναι βέβαια και λίγες οι φορές που το Fox News έχει κατηγορήσει ή εναντιωθεί του Προέδρου, άλλοτε δικαίως και άλλοτε αδίκως.
Άλλο σημείο άξιο αναφοράς είναι πως πριν την επίσημη εκλογή του Trump, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του πολλά ήταν τα tweets που τον απειλούσαν με θάνατο, ενώ σε μια επίθεση κατά του Trump από κάποιον «ριζοσπάστη», ονόματι Tommy DiMassimo σε προεκλογική του ομιλία στο Ohio, του δόθηκε βήμα ώστε να μιλήσει στο κανάλι CNN.
Εν κατακλείδι, προφανώς τα μέσα εξυπηρετούν σκοπούς, παραβλέπουν τα ιδανικά και τις αξίες στον βωμό του χρήματος και παρακάμπτουν τις ιδεολογικές διαφορές, βαφτίζοντάς τες ως ακραίες, αναλόγως των συμφερόντων. Το πραγματικό ζήτημα το οποίο προκύπτει είναι πώς μπορεί ο «απλός λαός» να προστατευθεί από το μπαράζ νοθευμένων πληροφοριών και να καταφέρει να διατηρήσει μια ακέραιη στάση και άποψη, απορρέουσα από την ορθή ενημέρωση και καλλιεργημένη κριτική σκέψη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- President Trump’s campaign says it’s suing the New York Times for libel over Russia op-ed, Business Insider, https://www.businessinsider.com/trump-files-lawsuit-against-new-york-timesr-russia-op-ed-2020-2
- The Liberal Media: Every Poll Shows Journalists Are More Liberal than the American Public — And the Public Knows It, Media Research Center, https://www.mrc.org/special-reports/liberal-mediaevery-poll-shows-journalists-are-more-liberal-american-public-%E2%80%94-and
- 5 facts about Fox News, Pew Research Center, https://www.pewresearch.org/fact-tank/2020/04/08/five-facts-about-fox-news/
-
Donald Trump rushed on stage by protester at Ohio rally, The Guardian, https://www.theguardian.com/us-news/video/2016/mar/14/donald-trump-protester-stage-ohio-rally-video
-
Trump leaned into Twitter in 2019 tweeting twice the number of times as he did in 2018, Business Insider, https://www.businessinsider.com/trump-tweeted-twice-as-many-times-in-2019-2020-1
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη αλλά πλέον σπουδάζει στην Αθήνα, στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Απολαμβάνει τη συμμετοχή σε συνέδρια προσομοίωσης του ΟΗΕ, τον εθελοντισμό και τα προγράμματα εκμάθησης σε χώρες εξωτερικού.
