1824: Μια εκλογική αναμέτρηση-ορόσημο

Του Γιώργου Πασσά,

Οι αρχές του 19^ου αιώνα αποτέλεσαν σημείο καμπής στην ιστορία των Η.Π.Α., οι οποίες επιθυμούσαν διακαώς τη μετάβαση από την αποικιοκρατικής μορφής υποτέλεια στη Μεγάλη Βρετανία προς τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης κρατικής και οικονομικής δύναμης. Κατά το 1824, σε μία συνταρακτική χρονιά ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων στη γείτονα Λατινική Αμερική, στις Η.Π.Α. χάνονταν και τα τελευταία ακόμη ψήγματα ενός αισθήματος ομόνοιας και αλληλεγγύης, γνώρισμα της παρελθούσης Εποχής των Καλών Συναισθημάτων (Era of Good Feelings) που ακολούθησε τον αγγλοαμερικανικό πόλεμο του 1812. Εν συνεχεία, η τροπή που ακολούθησαν οι προεδρικές εκλογές του έτους έμελλε να διαταράξει ακόμη περισσότερο την εθνική συνοχή και να δρομολογήσει πολιτικές αλλαγές, καθιστώντας έτσι το 1824 μια χρονιά-ορόσημο.

Κατά τα προηγούμενα έτη, δύο χαρακτηριστικά γεγονότα έλαβαν χώρα, προκαλώντας μια διευρυνόμενη αίσθηση δυσαρέσκειας και εχθρότητας, εντείνοντας παραλλήλως τη δυσπιστία προς το πολιτικό σύστημα. Σε οικονομικό επίπεδο, ο «Πανικός» του 1819, η πρώτη εν καιρώ ειρήνης οικονομική κρίση των Η.Π.Α., που συνοδεύτηκε με κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος μέχρι το 1821, προκάλεσε μαζικές χρεοκοπήσεις επιχειρήσεων και οδήγησε σε τεράστια αύξηση της ανεργίας. Επιπροσθέτως, οι διαμάχες μεταξύ βόρειων και νότιων πολιτειών γύρω από το ζήτημα των σκλάβων αναζωπυρώθηκαν κατά το 1820, όταν και προσαρτήθηκαν ταυτοχρόνως οι πολιτείες του Missouri και του Maine, το ως τότε δυτικότερο και βορειοανατολικότερο άκρο αντιστοίχως. Σε συνδυασμό με τα προαναφερθέντα, η πολιτική σκηνή βάλτωνε ολοένα και περισσότερο. Η παράταξη των Φεντεραλιστών ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1820 είχε ουσιαστικά εξαφανιστεί, εκθέτοντας με αυτόν τον τρόπο το μέχρι τότε εκλογικό σύστημα των κομματικών συνελεύσεων για την ανάδειξη υποψηφίων (caucus system) ως μη ικανοποιητικό, δεδομένου ότι ο τελικός υποψήφιος του εναπομείναντος κόμματος των Δημοκρατικών-Ρεπουμπλικανών ήταν και αυτός που θα αναλάμβανε το προεδρικό χρίσμα δίχως πολιτικό αντίπαλο, όπως συνέβη με τον Monroe το 1820.

Υπό αυτές τις ταραχώδεις συνθήκες στην αυγή του 19^ου αιώνα, η εκλογική αναμέτρηση του 1824 επρόκειτο όχι απλώς να μην ικανοποιήσει τις δημοκρατικές ανάγκες του λαού, αλλά να αναταράξει ακόμη περισσότερο τα πολιτικά νερά. Έπειτα από τη συνέλευση του Κογκρέσου αναδείχθηκε ως Πρόεδρος ο W. H. Crawford, ο οποίος όμως δεν ανέλαβε ποτέ τα καθήκοντά του, καθώς η όλη διαδικασία θεωρήθηκε άκρως αντιδημοκρατική, αφού λήφθηκε ερήμην του λαού. Ακόμα, ο Monroe έχοντας ολοκληρώσει ήδη δύο θητείες, ακολούθησε την παράδοση και αρνήθηκε να αναλάβει την προεδρία εκ νέου. Το αποτέλεσμα ήταν να διαγωνισθούν εν τέλει -αν και όλοι από τη Δημοκρατική-Ρεπουμπλικανική παράταξη- τέσσερις υποψήφιοι με τη στήριξη διαφορετικών πολιτειακών νομοθετικών σωμάτων, γεγονός αντιπροσωπευτικό του διχασμού που είχε πια ριζώσει τόσο ανάμεσα στους πολιτικούς αντιπάλους, όσο και στο εκλογικό σώμα. Αυτοί ήταν ο John Quincy Adams, Υπουργός Εξωτερικών, ο Henry Clay, Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο Andrew Jackson, Γερουσιαστής, αλλά και ο W. H. Crawford, ο οποίος διατελούσε χρέη Υπουργού Οικονομικών.

Στην τότε περιορισμένη έκταση των Η.Π.Α., συμμετείχαν στην εκλογική αναμέτρηση του Οκτωβρίου του 1824 οι πολιτείες που εκτείνονταν από το Maine βορειοανατολικά, μέχρι τη Louisiana και το Missouri νότια και κεντρικά αντίστοιχα. Ο Adams κέρδισε την πλειοψηφία σε όλες τις βορειοανατολικές πολιτείες από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Maine -δηλαδή στις περιοχές της Νέας Αγγλίας-, ενώ μοιράστηκε το Illinois και τη Louisiana με τον Jackson. Ο Clay κέρδισε σε Missouri, Kentucky και Ohio, o Crawford σε Georgia και Virginia, ενώ ο Jackson κέρδισε τις 11 υπόλοιπες μεσοατλαντικές, δυτικές και νότιες πολιτείες. Έτσι, ο τελευταίος συγκέντρωσε το 41,4% των ψήφων, καταλαμβάνοντας την πρωτιά, ενώ ο Adams αναδείχθηκε δεύτερος με 30,9% των λαϊκών ψήφων. Στην ψηφοφορία των εκλεκτόρων, ο Jackson βγήκε επίσης πρώτος με 99, δεύτερος ο Adams με 84, τρίτος ο Crawford με 41 και τέταρτος ο Clay με 37.

Καθώς, όμως, κανένας υποψήφιος δε συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία του σώματος των εκλεκτόρων, δηλαδή 131 ψήφους, η Βουλή των Αντιπροσώπων όφειλε, σύμφωνα με τη 12^η τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος, να επιλέξει τον Πρόεδρο μεταξύ των τριών πρώτων υποψηφίων. Ο Clay ως τελευταίος αποσύρθηκε από την αναμέτρηση, ωστόσο όντας ο προεδρεύων της Βουλής, διαδραμάτισε νευραλγικό ρόλο στην ανάδειξη του Προέδρου. Ο Crawford εξακολουθούσε ακόμη να απολαμβάνει τη στήριξη τεσσάρων πολιτειών, εξαιτίας μιας ασθένειας όμως που τον ταλαιπωρούσε κατέστη αδύνατον να διεκδικήσει τον προεδρικό θώκο με αξιώσεις, με αποτέλεσμα η αναμέτρηση να μετατραπεί σε μονομαχία μεταξύ Jackson και Adams. Στην προσπάθειά τους για εκλογή, οι δύο υποψήφιοι προσέγγισαν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας τους βουλευτές. Ο Jackson περιβαλλόμενος από μια αύρα βεβαιότητας, επιδίωξε αποστασιοποιημένα να κερδίσει την ψήφο τους υπενθυμίζοντας πως ο ίδιος είχε λάβει όχι μόνο τη λαϊκή εντολή, αλλά και την υποστήριξη της σχετικής πλειοψηφίας των εκλεκτόρων. Αντίθετα, ο Adams συνομίλησε διεξοδικά με τον κάθε βουλευτή ξεχωριστά, τακτική που αποδείχθηκε ιδιαιτέρως καρποφόρα, αλλά και με τον κομβικής σημασίας Clay, τη στήριξη του οποίου και έλαβε. Η βουλευτική ψηφοφορία (contingent election) που διεξήχθη την 9^η Φεβρουαρίου 1825 ολοκληρώθηκε με τον Adams να κερδίζει 13 πολιτείες, ενώ ο Jackson ψηφίστηκε από μόλις 7. Χαρακτηριστική ήταν η στάση των βουλευτών από το Kentucky, οι οποίοι αν και είχαν λάβει ρητή εντολή από το πολιτειακό νομοθετικό σώμα να ψηφίσουν τον Jackson, υπό την καθοδήγηση του Clay στήριξαν τον Adams. Η συμφωνία μεταξύ Clay και Adams έγινε φανερή λίγες ημέρες μετά την ορκωμοσία του δεύτερου, όταν και διόρισε τον Clay Υπουργό Εξωτερικών, καθιστώντας τον έτσι δυνητικά διάδοχο για την προεδρία. Η δοσοληψία αυτή ονομάστηκε από τους οπαδούς του Jackson ως η «διεφθαρμένη συμφωνία» (Corrupt Bargain), κατηγορία που είδε και επισήμως το φως της δημοσιότητας, έπειτα από ανώνυμη καταγγελία μέλους του Κογκρέσου στον τύπο.

Η ιδιαίτερη εκλογική αναμέτρηση του 1824 ανήκει σε δύο ειδικές κατηγορίες, όντας αφενός μεν η μία εκ των δύο (μαζί με αυτήν του 1800) που κρίθηκαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αφετέρου δε η μία εκ των πέντε εκλογών Προέδρου (μεταξύ των οποίων αυτές του George W. Bush το 2000 και του Donald Trump το 2016) όπου ο εκλεχθείς δεν είχε λάβει την πλειοψηφία των λαϊκών ψήφων.

Πέρα από τα προαναφερθέντα, όμως, οι εκλογές του 1824 αποτελούν ορόσημο στην πολιτική ιστορία των Η.Π.Α., σηματοδοτώντας το τέλος μιας εποχής τόσο σε κομματικό όσο και σε ευρύτερα πολιτικό επίπεδο. Το μέχρι τότε ενωμένο Δημοκρατικό-Ρεπουμπλικανικό κόμμα διασπάστηκε, με τους Jacksonians να δημιουργούν το εν συνεχεία Δημοκρατικό κόμμα και τους οπαδούς του Adams και του Clay το Ρεπουμπλικανικό. Ακόμα, οι αδυναμίες του εκλογικού συστήματος είχαν προβληματίσει εκ νέου, με αποτέλεσμα να αναζητηθούν άμεσα νέες λύσεις. Έτσι, το 1832 οι Δημοκρατικοί του Jackson συνεκάλεσαν για πρώτη φορά στην ιστορία ανοιχτό για τον λαό κομματικό συνέδριο, σε μια προσπάθεια εκδημοκράτισης της διαδικασίας ανάδειξης των κομματικών υποψηφίων, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο το convention system, το οποίο παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτο μέχρι την αυγή του 20^ου αιώνα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Presidential elections goes to the House of Representatives, History, https://www.history.com/this-day-in-history/presidential-election-goes-to-the-house
• The Ugly Election That Birthed Modern American Politics, National Geographic, https://www.nationalgeographic.com/history/magazine/2016/11-12/america-presidential-elections-1824-corrupt-bargain/
• The Election of 1824 Was Decided in the House of Representatives, ThoughtCo, https://www.thoughtco.com/the-election-of-1824-1773860
• The United States from 1816-1850 (The Era of Mixed Feelings), Encyclopædia Britannica, https://www.britannica.com/place/United-States/The-United-States-from-1816-to-1850#ref77719

Γιώργος Πασσάς

Γεννήθηκε το 2001 στην Αθήνα. Τελείωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και κατέχει δύο ξένες γλώσσες, την αγγλική και τη γερμανική. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Νομικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και φιλοδοξεί να ασχοληθεί με τις διεθνείς σχέσεις και τη διπλωματία. Ασχολείται αρκετά χρόνια με τη μουσική, τον αθλητισμό και μεγάλη του αγάπη είναι τα ταξίδια.