Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Το φαινόμενο ενός ιού να απειλεί με εξάπλωση σε παγκόσμιο επίπεδο δεν είναι καινούργιο, στοιχείο που μας επιτρέπει φυσικά να μελετήσουμε ήδη γνωστούς μηχανισμούς προς αποφυγή λαθών, δημιουργία νέων μοντέλων πρόληψης και άμεσης αντίδρασης, ανά εκατό κατά προσέγγιση. Οι κάτωθι πληροφορίες θα βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε ομοιότητες και διαφορές, καθώς και να κατανοήσουμε πως καμία χώρα δε μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα όταν η απειλή είναι μαζική, γεγονός που καθιστά πιο αναγκαία και την εξεύρεση ενός κοινού μηχανισμού αφοπλισμού των χειρότερων δυνητικά αποτελεσμάτων.
Μια από τις πιο αξιοσημείωτες περιπτώσεις μελέτης είναι εκείνη της επονομαζόμενης Ισπανικής γρίπης που διήρκεσε κατ’ ουσίαν για δύο χρόνια (1918-1920), της οποίας τα θύματα αριθμούνται παραπάνω από 50 εκατομμύρια. Δεν έχει βρεθεί με βεβαιότητα η χώρα προέλευσης του ιού και διάφορες θεωρίες την τοποθετούν γεωγραφικά κυρίως από την Ασία ή τη Γαλλία. Κατά το ξέσπασμα της Ισπανικής γρίπης νόσησε το 1/3 του πληθυσμού σε διεθνή κλίμακα. Χαρακτηρίστηκε έτσι επειδή πρώτα τα υπαρκτά μέσα ενημέρωσης της Ισπανίας διέδωσαν την είδηση της ύπαρξης και εξάπλωσης του ιού.
Είχε συμπτώματα κοινής γρίπης γι’ αυτό και δεν αποτέλεσε ιδιαίτερα ανησυχητικό παράγοντα στην αρχή. Ωστόσο, δεν αποκλείεται λόγω της εξάπλωσης του ιού και των παρεπόμενων θανάτων στα στρατεύματα κατά τη διάρκεια του Α’ παγκοσμίου πολέμου, να αποτέλεσε παράγοντα αποτροπής για τη συνέχιση του πολέμου, αφού τόσο τα γαλλικά όσο και τα αμερικανικά στρατεύματα είχαν καταγράψει περιστατικά θανάτων προερχόμενα από μια γρίπη που συσχετιζόταν με μόλυνση των πνευμόνων.
Μάλιστα, έγινε προσπάθεια από διάφορους μελετητές να βρεθεί εάν ο ιός αυτός έχει ίδια δομή με εκείνη της μεταγενέστερης γρίπης των πτηνών ώστε και να την περιορίσει, το οποίο όμως απορρίφθηκε λόγω διαφορετικής δομής. Τα ποσοστά θνησιμότητας του ιού αποτελούσαν απόδειξη πως απείχε πολύ από μια εποχιακή γρίπη. Το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας που ανήλθε στο 6%, αφορούσε ηλικίες 15-44 ετών. Ένα 3% ήταν άτομα άνω των 65 ετών και ένα ποσοστό της τάξεως του 5% ήταν ηλικίας έως 4 ετών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η Ασιατική γρίπη του 1957 και η επονομαζόμενη γρίπη του Χονγκ Κονγκ του 1968 εμφανίζεται σε ασιατικό έδαφος. Φυσικά, όταν εξετάζουμε αιτιότητα ανάδυσης παραγόντων, θα οδηγηθούμε σε εσφαλμένα συμπεράσματα αν κινηθούμε στη βάση μιας οπτικής άσπρου-μαύρου. Η σφαίρα επιρροής ενός ζητήματος είναι πολύπτυχη και εξετάζουμε κάθε φαινόμενο κατά μόνας.
Σημαντικό, λοιπόν, ρόλο στην εμφάνιση του ιού της Ισπανικής γρίπης και την απόκλιση των ποσοστών θνησιμότητας διαδραμάτισαν λόγοι όπως η ένδεια, η δόμηση του συστήματος υγείας, η χρονική περίοδος ανάδυσης, ο ηλικιακός παράγοντας, το πόσο γηρασμένη είναι η πλειονότητα του πληθυσμού και η μόλυνση του αέρα, είναι μόνο κάποιοι εκ των παραγόντων διαμόρφωσης και εξέλιξης. Μελέτες είχαν συσχετίσει τον μολυσμένο αέρα με τα αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας εν διαρκεία εξάπλωσης του ιού.
Άλλο, λοιπόν, ένα θέμα συζήτησης που εκκρεμεί να τεθεί στο τραπέζι των διαλόγων με αφορμή την τωρινή ιδιαίτερη συνθήκη, είναι και το θέμα της ύπαρξης αγορών διακίνησης άγριων ζώων προς κατανάλωση σε όλη την έκταση της Κίνας και τους τρόπους αποτροπής μιας συνήθειας ετών, που φυσικά δε θα αποτελέσει εύκολο θέμα επίλυσης όμως κρίνεται αναγκαίο αν θέλουμε να αποτρέψουμε παρόμοιο ξέσπασμα ιού σε μελλοντική βάση. Action over words, λοιπόν.
Βιβλιογραφία
- Ansart S., Pelat C., Boelle P, Carrat F., Flahault A., Valleron A., Mortality burden of the 1918-1919 influenza pandemic in Europe, Influenza and other respiratory viruses, 2009, pp.99-106
- Erkoreka A., The Spanish influenza pandemic in occidental Europe (1918-1920) and victim age, Influenza and other respiratory viruses, 2010, pp.81-89
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
