Της Ελένης Σιαπικούδη,
Οι εκλογές στην Αμερική ανέκαθεν αφορούσαν τη διεθνή κοινή γνώμη. Ιδιαίτερα, οι εκλογές του 2004 πραγματοποιήθηκαν σε ένα πρωτόγνωρο και διφορούμενο πολιτικό σκηνικό. Με την αλλαγή της χιλιετίας, οι νέες προκλήσεις έθεσαν ένα πολιτικό σκηνικό εντελώς διαφορετικό από αυτό που είχαν συνηθίσει, όχι μόνο οι Αμερικανοί πολιτικοί, αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες. Ειδικότερα, στις προηγούμενες εκλογές του 2000 ο George W. Bush είχε επικρατήσει και διένυε τη θητεία του, όταν πολλές διεθνείς προκλήσεις και απειλές τού χτύπησαν την πόρτα.
Ο Bush έχοντας 9 μήνες στην προεδρία της χώρας, ήρθε αντιμέτωπος με την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Όπως ήταν φυσικό, το γεγονός αυτό συγκλόνισε τους πολίτες, καθώς ξαφνικά βρέθηκαν εκτεθειμένοι σε έναν άγνωστο και ανεξέλεγκτο κίνδυνο. Υπό το πρίσμα αυτό, πραγματοποιήθηκε η εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, με σκοπό τη σύλληψη του Osama Bin Laden, ο οποίος θεωρούνταν ως άμεσα ύποπτος για την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Στη συνέχεια ακολούθησε η εισβολή στο Ιράκ, θέλοντας να απομακρύνουν τον Saddam Hussein. Ειδικότερα, η δεύτερη αυτή εισβολή προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και διεθνώς, με οργανωμένες πορείες και εκστρατείες κατά της εισβολής. Η βασική αιτία που χρησιμοποιήθηκε από τη διοίκηση του Bush ως δικαιολογία για την εισβολή, ήταν το γεγονός ότι το καθεστώς του Saddam Hussein είχε στην κατοχή του όπλα μαζικής καταστροφής, ωστόσο δεν παρείχε τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να πείσει τις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις για τη χρήση βίας και την εισβολή. Έτσι, η εισβολή αυτή πραγματοποιήθηκε χωρίς την ανάλογη απόφαση από τον ΟΗΕ.
Οι εξελίξεις αυτές δημιούργησαν πολλές διχογνωμίες και αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της χώρας και με αυτό το σκηνικό οδηγήθηκαν και στις εκλογές του 2004. Από την πλευρά των Ρεπουμπλικανών παρέμεινε ο Bush, για να διεκδικήσει τον ρόλο του προέδρου για μία ακόμη τετραετία. Αντιθέτως, οι Δημοκρατικοί έθεσαν ως αντίπαλο του Bush σε αυτόν τον αγώνα τον John Kerry, Γερουσιαστή από τη Μασαχουσέτη τον οποίον είχαν παρασημοφορήσει ως βετεράνο του πολέμου στο Βιετνάμ, κάτι που του προσέδιδε κύρος, ενώ παράλληλα μετά από αυτόν τον πόλεμο είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της δράσης του στον αντιπολεμικό ακτιβισμό.
Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Bush δεν είχε ιδιαίτερο ανταγωνισμό στο εσωτερικό του κόμματος, ενώ ο Kerry κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον κυβερνήτη του Βερμόντ Howard Dean, καθώς και τον γερουσιαστή από τη Βόρεια Καρολίνα John Edwards, τον οποίο διάλεξε και για τη θέση του αντιπροέδρου του. Λόγω των εξελίξεων, η προεκλογική εκστρατεία επικεντρώθηκε στο ζήτημα της τρομοκρατίας και στην αμφιλεγόμενη επέμβαση στο Ιράκ, καθώς τα όπλα μαζικής καταστροφής δεν είχαν βρεθεί ακόμα. Αντιθέτως, οι ανθρώπινες απώλειες ήταν σημαντικές, τόσο από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους με 3.000 νεκρούς, όσο και με τις απώλειες κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. Παράλληλα, ο Kerry έδωσε έμφαση και σε άλλα ζητήματα που απασχολούσαν τον λαό, όπως η ανεργία, η μεγαλύτερη πρόσβαση στην υγεία και η επιβολή μεγαλύτερων φόρων για τους οικονομικά ισχυρούς. Επιπλέον, τον απασχόλησαν και κοινωνικά ζητήματα, όπως ζητήματα θρησκείας, τα δικαιώματα των gay καθώς και οι ατομικές ελευθερίες.
Ειδικότερα, ο Bush αφιέρωσε την προεκλογική του εκστρατεία στην εθνική ασφάλεια, παρουσιαζόμενος ως ο πλέον αποφασιστικός και σταθερός ηγέτης που χρειάζεται η χώρα, σε αντίθεση με τον Kerry, που τον κατηγορεί για αστάθεια στις απόψεις και στις πολιτικές του. Αυτό το επιχείρημα χρησιμοποιήθηκε ως κάτι απαραίτητο για την πολιτική ηγεσία της χώρας την προκειμένη περίοδο για τη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Επιπλέον, χρησιμοποίησε ένα προεκλογικό σλόγκαν του Kerry «Stronger at home, respected in the world», ώστε να τον κατηγορήσει ότι δε θα δώσει έμφαση στα σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η εξωτερική πολιτική της χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τέσσερις μέρες πριν τις εκλογές, στις 29 Οκτωβρίου, κυκλοφόρησε ένα βίντεο του Osama Bin Laden, ο οποίος απευθυνόταν στους Αμερικανούς πολίτες. Στα αποσπάσματα αυτά αναφέρθηκε στις τρομοκρατικές επιθέσεις, ενώ σχολίασε επικριτικά τη στάση του Αμερικανού προέδρου. Αυτό το γεγονός ενδυνάμωσε τα λεγόμενα του Bush, τονίζοντας τον κίνδυνο που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η χώρα, και του έδωσε ένα προβάδισμα.
Τελικά, στις 55ες προεδρικές εκλογές ο George W. Bush κατάφερε να επικρατήσει με 50,7% και 286 εκλογικές ψήφους έναντι του John Kerry που κατάφερε να συγκεντρώσει 48,3% και 251 εκλογικές ψήφους. Είναι εμφανές ότι η διαφορά δεν ήταν σημαντική, ενώ μόνο τρεις πολιτείες άλλαξαν πολιτικά κόμματα· το Νέο Μεξικό και η Αϊόβα ψήφισαν Ρεπουμπλικανούς αντί για Δημοκρατικούς που είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες εκλογές, ενώ στο Νιου Χάμσαϊρ στράφηκαν προς τους Δημοκρατικούς.
Συμπερασματικά, ένα χαρακτηριστικό των προεδρικών εκλογών του 2004 αποτέλεσε η πρωτοφανής προσέλκυση στις κάλπες. Ο νικητής Bush έλαβε περισσότερες ψήφους από κάθε άλλον υποψήφιο πρόεδρο στην ιστορία των ΗΠΑ, και ο ηττημένος Kerry τις περισσότερες ψήφους που πήρε ποτέ προεδρικός υποψήφιος των Δημοκρατικών. Σε αυτό το αποτέλεσμα, σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι οι Ρεπουμπλικανοί κινητοποίησαν το συντηρητικό εκλογικό σώμα, οργανώνοντας δημοψηφίσματα σε «θέματα αξιών» που έδειχναν να απασχολούν σημαντικά την κοινή γνώμη, με σκοπό να πάρουν με το μέρος τους ακόμα και τις αμφίρροπες πολιτείες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- United States Presidential Election of 2004, Encyclopædia Britannica, https://www.britannica.com/event/United-States-presidential-election-of-2004
- Election 2004, CNN, http://us.cnn.com/ELECTION/2004/index.html.
- Presidential Election of 2004 Electoral and Popular Vote Summary, Infoplease, https://www.infoplease.com/us/government/elections/presidential-election-of-2004-electoral-and-popular-vote-summary.
- Νίκος Ράπτης, «Προεδρικές εκλογές 2004 στις ΗΠΑ: στρατηγική και πολιτική του Δημοκρατικού Κόμματος», Επιστήμη και Κοινωνία, 13(2004).
