Ένας Λευκός Οίκος σε συνεχή τρικυμία

Του Κωνσταντίνου Χαρέμη,

Την 20^η Ιανουαρίου του 2017 μπροστά στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, ο Donald Trump εκφωνεί τον λόγο της ορκωμοσίας του ως ο 45^ος πρόεδρος της Αμερικής. Στον λόγο του κάνει αναφορά για μια νέα περίοδο για τη χώρα, κατά τη διάρκεια της οποίας η Αμερική θα γίνει σπουδαία ξανά. Υπόσχεται οικονομική ανάπτυξη, ασφάλεια και σταθερότητα καθώς θα επιλέξει τους πιο ικανούς και αξιόπιστους ανθρώπους ως μέλη για το κυβερνητικό επιτελείο του. Διακηρύττει ότι κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας, οι Αμερικανοί θα μείνουν έκπληκτοι από το κυβερνητικό έργο και την ομαλή λειτουργία της κυβέρνησης. Πράγματι, η πλειοψηφία του αμερικανικού λαού έχει μείνει έκπληκτη από τη διακυβέρνηση του Trump, αλλά για διαφορετικό λόγο από ό,τι εκείνος είχε υποσχεθεί.

Στα 3,5 χρόνια της προεδρικής του θητείας έχουν υπάρξει σκάνδαλα, επεισοδιακές αποχωρήσεις και συνεχείς διαρροές εσωτερικών συγκρούσεων μεταξύ κυβερνητικών στελεχών. Είναι δύσκολο κάποιος να εντοπίσει μια μέρα που ο Trump δεν έχει πρωταγωνιστήσει στις ειδήσεις των ειδησεογραφικών πρακτορείων. O ίδιος κατηγορεί τα ΜΜΕ για διασπορά ψευδών ειδήσεων· η αλήθεια είναι, όμως, ότι τα γεγονότα συνεχώς διαψεύδουν τους ισχυρισμούς του.

Το αφήγημα ενός ισχυρού κυβερνητικού επιτελείου έχει καταρρεύσει έπειτα από τις εκατοντάδες αποχωρήσεις κυβερνητικών στελεχών, είτε κατόπιν εντολής του Trump, είτε διότι τα ίδια τα κυβερνητικά στελέχη αυτοβούλως παραιτήθηκαν. Πρωτοκλασάτα στελέχη, όπως οι σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας Michael Flynn και John Bolton, οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι Sean Spicer και Sarah Huckabee, ο προσωπάρχης John F. Kelly και ο υπουργός ενέργειας Rick Perry, είναι λίγα από τα ονόματα που είδαν την έξοδο από τον Λευκό Οίκο. Ωστόσο, η πιο ηχηρή αποχώρηση και αυτή που πλήγωσε αρκετά τη δημοτικότητα του Trump στους συντηρητικούς κύκλους των ΗΠΑ, ήταν η παραίτηση του πολύ δημοφιλούς υπουργού Άμυνας, James Mattis, λόγω της κάθετης διαφωνίας του σχετικά με την απόφαση του Trump για απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία.

Πέρα από τις απώλειες προσώπων, το κυβερνητικό έργο του Trump έχει δεχθεί πολλαπλά χτυπήματα και από τις άλλες δύο εξουσίες, τη νομοθετική και τη δικαστική.

Αρχικά, κατώτερα δικαστήρια της Αμερικής έχουν μπλοκάρει προσωρινώς πολλά εκτελεστικά διατάγματα του 45^ου προέδρου λόγω ενστάσεων αντισυνταγματικότητας, και μέχρι και σήμερα για αρκετά από αυτά τα διατάγματα εκκρεμούν αποφάσεις από τα ανώτερα δικαστήρια, καθυστερώντας έτσι το κυβερνητικό έργο.

Από την άλλη, ο Trump ποτέ δε φάνηκε να κατανοεί πλήρως πώς λειτουργούν οι πολιτικοί συσχετισμοί στα δύο νομοθετικά σώματα της Αμερικής, με αποτέλεσμα να υφίσταται διαρκώς ήττες στο Κογκρέσο. Για παράδειγμα, ένας από τους μεγαλύτερους στόχους του Donald Trump όταν ανέλαβε τα ηνία της χώρας, ήταν να αναμορφώσει το εθνικό σύστημα υγείας και ουσιαστικά να ξεφορτωθεί ένα μεγάλο κομμάτι από το πρόγραμμα υγείας του πρώην προέδρου Obama, γνωστό ως «Obamacare». Με τον έλεγχο του Κογκρέσου στα χέρια των Ρεπουμπλικανών, ο Trump προσπάθησε τρεις φορές με τρία διαφορετικά νομοσχέδια να αναμορφώσει το σύστημα υγείας, αλλά και τις τρεις απέτυχε. Την τρίτη φορά, μάλιστα, το νομοσχέδιο απείχε μόλις μία ψήφο από το να εγκριθεί από τη Γερουσία, όμως ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής από την Αριζόνα και πρώην υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ, John McCain, χωρίς να μιλήσει και με ένα νεύμα του χεριού του καταψήφισε το νομοσχέδιο, χαρίζοντας μια εμβληματική στιγμή για την αμερικανική πολιτική ιστορία.

Ο Trump, βέβαια, πολλές φορές «πυροβόλησε» τα πόδια του με τις πολιτικές που επέλεξε να ακολουθήσει. Ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα που κατέληξε να πλήξει τους αγρότες της αμερικανικής επαρχίας και τους εργαζομένους της βιομηχανίας οι οποίοι αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της βάσης υποστηρικτών του Trump, το νομοσχέδιο για τη φορολογική μεταρρύθμιση των ΗΠΑ το οποίο αύξησε το χρέος της Αμερικής και τέλος το γνωστό και «πανέμορφο», όπως το είχε χαρακτηρίσει και ο ίδιος ο πρόεδρος, τείχος στα σύνορα με το Μεξικό το οποίο ήταν βασική κυβερνητική επιδίωξη να χτιστεί και ποτέ δε χτίστηκε. Μάλιστα, το 2019 η εμμονή του Trump με το τείχος επέφερε το μεγαλύτερο χρονικά Government shutdown στην ιστορία, δηλαδή κλείσιμο ορισμένων υπηρεσιών της κυβέρνησης, διότι για τις συγκεκριμένες υπηρεσίες δεν είχε εγκριθεί ο αντίστοιχος ετήσιος προϋπολογισμός από το Κογκρέσο. Κατά την περίοδο του Government shutdown, η δημοτικότητα του 45^ου προέδρου βρέθηκε στα βάραθρα και ο ίδιος εκτέθηκε ως κάκιστος διαπραγματευτής, αφού χρειάστηκαν δύο μήνες διακομματικών συζητήσεων προκειμένου να εγκριθεί τελικά προϋπολογισμός.

Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της προεδρικής θητείας του Trump, ξέσπασαν δύο μεγάλα πολιτικά σκάνδαλα. Το πρώτο αφορούσε την πιθανή ανάμειξη των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών προς όφελος του Donald Trump στις προεδρικές εκλογές του 2016. Το σκάνδαλο αυτό οδήγησε τον ειδικό ανακριτή των ΗΠΑ, Robert Mueller, σε διετή έρευνα, κατά τη διάρκεια της οποίας αρκετά στελέχη της προεκλογικής καμπάνιας του Trump κρίθηκαν ένοχα για συνεργασία με Ρώσους πράκτορες. Το δεύτερο σκάνδαλο είχε να κάνει με ένα τηλεφώνημα μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ και του νεοεκλεγέντος προέδρου της Ουκρανίας, στο οποίο ο Trump ζητάει μια χάρη από τον πρόεδρο της Ουκρανίας˙ του ζητάει να ερευνήσει τη συμμετοχή του γιου του πιθανού Δημοκρατικού του αντιπάλου, Joe Biden, σε μια ουκρανική πετρελαϊκή εταιρεία με αντάλλαγμα την απελευθέρωση χρημάτων που το Κογκρέσο είχε ήδη εγκρίνει ως βοήθεια στον πόλεμο με τη Ρωσία. Το σκάνδαλο αυτό οδήγησε στην πρόταση καθαίρεσης του Trump από τον προεδρικό θώκο, η οποία πέρασε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων αλλά απορρίφθηκε από τη Γερουσία, τη μόνη αρμόδια να καταδικάσει τον πρόεδρο. Παρ’ όλο που ο Donald Trump δεν καθαιρέθηκε, έγινε μόλις ο τρίτος πρόεδρος στην ιστορία της Αμερικής για τον οποίο η διαδικασία έφτασε μέχρι την ψήφο της Γερουσίας.

Όλες αυτές οι αναταραχές κόστισαν και εκλογικά στον Trump. Το πρώτο χτύπημα που δέχτηκε ήταν τον Νοέμβριο του 2017 όταν η πολιτεία της Αλαμπάμα, μια δηλαδή εξαιρετικά συντηρητική και ρεπουμπλικανική πολιτεία, εξέλεξε έναν Δημοκρατικό ως γερουσιαστή. Ωστόσο, η πιο σημαντική εκλογική ήττα επήλθε στις ενδιάμεσες εκλογές του 2018 όπου οι Δημοκρατικοί ανέκτησαν με ευρεία πλειοψηφία τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων, δυσχεραίνοντας το κυβερνητικό έργο του Trump.

Ίσως, όμως, η μεγαλύτερη απώλεια στην περίοδο της προεδρικής θητείας του Trump να λαμβάνει χώρα την ίδια χρονική περίοδο που συντάσσεται αυτό το άρθρο. Η πανδημία του covid-19 είναι πολύ πιθανό να στερήσει στον Trump το πιο δυνατό προεκλογικό του χαρτί, την ισχυρή οικονομία, και να φέρει στο φως τη μεγαλύτερη απειλή για την πολιτική του καριέρα. Το κύριο επιχείρημα των υποστηρικτών του Trump αλλά και του ίδιου είναι ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του η οικονομία της Αμερικής βιώνει τρομερούς ρυθμούς ανάπτυξης, τα νούμερα στο χρηματιστήριο είναι υψηλότερα από ποτέ και το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό. Ωστόσο, τα δεδομένα πλέον μεταβάλλονται με ραγδαίους ρυθμούς καθότι η Αμερική βρίσκεται στο επίκεντρο της πανδημίας. Έως την 31 Μαρτίου του 2020, περίπου 6,6 εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες έκαναν αίτηση για να λάβουν επίδομα ανεργίας από το ομοσπονδιακό κράτος, και οι αναλυτές προβλέπουν ότι τα ποσοστά ανεργίας και η οικονομία των ΗΠΑ θα περιέλθουν σε κατάσταση  χειρότερη από ό,τι μετά το τραπεζικό κραχ του 2008.

Προς το παρόν, ο Donald Trump χαίρει μεγάλης υποστήριξης από το κόμμα του και δηλώνει σίγουρος για τη νίκη του στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2020 και ότι θα έχει άλλα τέσσερα χρόνια για να διατηρήσει την Αμερική σπουδαία. Δρα σαν τον αυτοκράτορα που νομίζει ότι φοράει ρούχα, προσποιούμενος ότι καμία είδους απώλεια δεν τον έχει επηρεάσει. Μήπως, όμως, πλησιάζει η στιγμή που ο λαός θα φωνάξει ότι ο αυτοκράτορας είναι γυμνός;

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 

• Mueller Investigation (Latest news, details and analysis on the Mueller Report), Politico, https://www.politico.com/latest-news-updates/mueller-investigation-report-release-details
• The most important argument for impeachment, Vox, https://www.vox.com/policy-and-politics/2019/12/18/21027041/trump-impeachment-house-senate-articles-2020-prevention
• Who has left Trump’s administration and orbit?, CNN, https://edition.cnn.com/interactive/2017/08/politics/trump-admin-departures-trnd/
• Trump signs measure to temporarily reopen government, setting up new battle over border wall, USA Today, https://eu.usatoday.com/story/news/politics/2019/01/25/shutdown-senate-leaders-talk-flight-delays-reported-airports/2676022002/
• McCain hated Obamacare. He also saved it., NBC NEWS, https://www.nbcnews.com/health/obamacare/mccain-hated-obamacare-he-also-saved-it-n904106

Κωνσταντίνος Χαρέμης

Γεννήθηκε το 1997 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι φοιτητής στο τμήμα Νομικής Επιστήμης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εργαστεί στον κλάδο της εστίασης και στον τραπεζικό κλάδο και έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά με το θέατρο. Είναι γνώστης Αγγλικής, Ισπανικής και Ρώσικης γλώσσας και έχει συμμετάσχει σε ημερίδες σχετικά με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.