Του Νικόλα Λιαροδήμου,
Την τελευταία φορά που ακούσατε για νέους Έλληνες ερευνητές, αλήθεια, τι σας ήρθε στο μυαλό; Μήπως μεγάλα ερευνητικά κέντρα με φρέσκους επιστήμονες που, αφού ολοκλήρωσαν πτυχιακά, μεταπτυχιακά και ίσως διδακτορικά προγράμματα σπουδών, αφοσιώθηκαν στην έρευνα;
Θα είχατε δίκιο, αυτή είναι η αλήθεια. Στην Ελλάδα μιλάμε κυρίως για δημόσια, αλλά και ιδιωτικά, ινστιτούτα και εργαστήρια που απορροφούν μεγάλα ευρωπαϊκά κυρίως προγράμματα και χρηματοδοτούν τους ερευνητές στο ακέραιο ώστε οι τελευταίοι να επικεντρώνονται στην αναζήτηση. Ταυτόχρονα, σύγχρονες υποδομές τους υποστηρίζουν σε κάθε τους κίνηση. Είναι μία κατάσταση ιδανική για κάθε νέο, αλλά και μεγαλύτερο, που θέλει να προσφέρει στην κοινωνία μέσα από όσα αυτή τον δίδαξε!
Αν όμως, δεν σας ήρθε αυτή η ιδανική εικόνα στο μυαλό και πάλι έχετε δίκιο… Μιλώ για τους υποψήφιους διδάκτορες της χώρας μας. Δεν είναι σπάνια η περίπτωση που οι τελευταίοι απολαμβάνουν προνόμια και χρηματοδοτήσεις ανάλογη των ερευνητικών κέντρων. Ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης κατευθύνονται στην ενίσχυση των επιστημόνων που έχουν αφοσιωθεί στην έρευνα. Εγχώριοι παράγοντες, ιδρύματα πανεπιστημιακά και μη συναγωνίζονται για κατάθεση προτάσεων και λήψη χρηματοδοτήσεων με σκοπό την ανάπτυξη των ιδεών τους.
Σε μία κοινωνία αξιών, όμως, αφού επιβραβεύσουμε όλους τους έμμισθους ερευνητές, θα ανησυχήσουμε για εκείνους που μάχονται για να προχωρούν. Μία παράλληλη αλήθεια, λοιπόν, ξεδιπλώνεται σαν ένα στίβο μάχης στον οποίο νέοι άνθρωποι με κόντρα το ρεύμα δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό… Παιδιά, που με τον ίδιο ζήλο, θέλησαν να υπηρετήσουν την επιστήμη τους, που δεν κατάφεραν να εισέλθουν σε ερευνητικά κέντρα, όχι γιατί δεν ήταν ικανοί ή κατάλληλοι, αλλά κυρίως γιατί οι θέσεις σε αυτά είναι περιορισμένες. Παιδιά, που δεν είχαν την τύχη ενός επιβλέποντος καθηγητή με διάθεση όχι μόνο να βοηθήσει, αλλά κυρίως να προσφέρει.
Στην κατανομή των οκταώρων, σύμφωνα με τις διεκδικήσεις των αγωνιστών της Πρωτομαγιάς, οι άμισθοι ερευνητές δεν έχουν καμία αντιστοιχία. Αυτό διότι στο οκτάωρο του ύπνου, της ξεκούρασης και της έρευνας, που ιδανικά θα υπήρχε, προστίθεται ένα ακόμα, αυτό της εργασίας. Τα απαιτούμενα οκτάωρα, τέσσερα και η μέρα διαθέτει μόνο τρία. Θα προλάβω εξαρχής την απάντηση πως ο κάθε στόχος απαιτεί θυσίες, ναι αλλά όχι ανοχή της αδικίας.
Σε μία κοινωνία, όπως αυτή που ζούμε, που βάση της συναλλαγής είναι το χρήμα, όταν για την έρευνα δεν αποζημιώνεσαι, τότε πρέπει αυτός να εργαστεί. Σε έναν υποψήφιο διδάκτορα που ερευνά δεν καταβάλλεις και δεν πρέπει να καταβάλλεις μισθό, αλλά ναι, αποζημίωση. Αυτό διότι ο ερευνητής αυτός δεν εργάζεται ακριβώς, αλλά προσφέρει, και ένα υπεύθυνο κράτος πρέπει να τον αποζημιώνει που καταθέτει όλη του την ενέργεια στην ανάπτυξη των ιδεών του. Μιλάμε για βελτιώσεις ή ακόμα και ανακαλύψεις που παράγουν νέοι άνθρωποι, όχι μόνο για τα στεγανά της επιστήμης, αλλά για την εφαρμογή τους στην κοινωνία και τις πτυχές της καθημερινότητας.
Και τώρα η σκέψη προσηλωμένη σε αυτούς τους ήρωες της υπόθεσης. Στους νέους που εργάζονται για τα προς το ζην, στα παιδιά εκείνα που δεν έχουν να λαμβάνουν σχεδόν κανένα οικονομικό βοήθημα (για μισθό ούτε λόγος). Άνθρωποι που δεν είχαν την τύχη των ευνοϊκών συνθηκών και συχνά παραγκωνίστηκαν από παθογένειες που απέμειναν από εκείνο το παλιό σύστημα που προσπαθούμε να αποτινάξουμε τα τελευταία χρόνια. Κάνουν μία τιτάνια προσπάθεια κόντρα στο πελατειακό κράτος και τις δυνάμεις της συντήρησης. Δεν είναι διπλά άξιοι επειδή εργάζονται, ενώ ταυτόχρονα ερευνούν. Είναι διπλά άξιοι, γιατί καλούνται μέσα σε ένα διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον να πετύχουν περισσότερα με λιγότερο διαθέσιμο χρόνο. Αξίζουν τα συγχαρητήρια και τον σεβασμό μας, γιατί δεν υπηρετούν ροές εσόδων ερευνώντας, αλλά δουλεύοντας υποστηρίζουν την επιστήμη για να ωφελήσουν την κοινωνία!
Όλοι οι ερευνητές στην Ελλάδα πρωτοπορούν και κάνοντας μία εκπληκτική δουλειά ξεχωρίζουν όχι μόνο στα Βαλκάνια και την Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα αποτελέσματά τους, σηματοδοτούν την εμπλοκή της Ελλάδος στους μεγάλους διεκδικητές του αύριο από σήμερα. Μας κάνουν υπερήφανους κάθε φορά που μία δική μας, ελληνική καινοτομία εφαρμόζεται σε κάποια πτυχή της ζωής.
Η έρευνα, όμως, είναι πολλών ταχυτήτων. Την στιγμή λοιπόν που ροές χρήματος από προγράμματα έρευνας και καινοτομίας καλύπτουν κάθε ανάγκη ορισμένων ερευνητών (κατάσταση που θεωρείται η ορθή), υπάρχουν άνθρωποι που επιμηκύνουν την ημέρα για να καταφέρνουν με αξιοπρέπεια να στέκονται ανταγωνιστικοί. Δεν υστερούν σε τίποτα, αλλά δεν λαμβάνουν και τίποτα. Τους συγχαίρουμε διπλά, όχι μόνο για τη διάθεση που έχουν να ερευνούν, αλλά και για το επίμονο πείσμα τους να υπηρετούν την επιστήμη και την κοινωνία χωρίς να ωφελούνται… Σας ευχαριστούμε.
