Του Δημήτρη Τόλια,
Οι αναλύσεις για την μετά τον ιό εποχή, για την δραστικότητα των μέτρων προστασίας, για την εκτίμηση του τέλους της πανδημίας κ.α. έχουν λίγο πολύ κατακλείσει το μεγαλύτερο μέρος της ατζέντας. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα προς διερεύνηση που αναδύεται από αυτή την κατάσταση είναι το πώς επηρεάζεται η εκλογική συμπεριφορά των πολιτών μέσα σε αυτές τις νέες συνθήκες. Ποια είναι η πρόθεση των ψηφοφόρων απέναντι στις κυβερνήσεις των χωρών τους; Η αποδοτικότητα των μέτρων, ο αριθμός των κρουσμάτων και των θανάτων επηρεάζουν την πρόθεση ψήφου; Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι κυβερνήσεις έχουν οφέλη ή απώλειες;
Το παρόν άρθρο θα θέσει το ερώτημα προς διερεύνηση, περιγράφοντας το τι συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Θα παρουσιαστούν ορισμένα πανευρωπαϊκά δημοσκοπικά ευρήματα των τελευταίων 10-15 ημερών και θα εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα και υποθέσεις που οφείλουν να ερευνηθούν και να αναλυθούν.
Οι εγχώριες δημοσκοπήσεις 18 κρατών (16 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Νορβηγία και Μεγάλη Βρετανία) που διενεργήθηκαν από τις 20 Μαρτίου και μετά παρουσιάζουν ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία. Συγκεκριμένα, σε 16 από τα 18 κράτη, το κυρίαρχο κυβερνών κόμμα φαίνεται πως ανεβάζει τα ποσοστά του στις περισσότερες περιπτώσεις ενώ σε άλλες, διατηρεί τις δυνάμεις του χωρίς απώλειες. Εξαίρεση αποτελούν η Ισπανία, που το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα φαίνεται να χάνει έδαφος και η Ουγγαρία στην οποία οι δημοσκοπήσεις βέβαια δεν φαίνονται σταθερές. Το κόμμα του Β. Ορμπάν σύμφωνα με αυτές φαίνεται να χάνει από 0 έως 6 μονάδες στα τέλη Μάρτη σε σχέση με τα τέλη του Φεβρουαρίου.
Στα υπόλοιπα 16 κράτη που αναζήτησα και βρήκα δημοσκοπήσεις παρουσιάζεται αύξηση στην πρόθεση ψήφου υπέρ του κόμματος που βρίσκεται στην κυβέρνηση, από 0.6 μέχρι και 10 μονάδες. Παράδειγμα αυτής της αύξησης αποτελεί και η Ελλάδα. Η Νέα Δημοκρατία σε δημοσκοπήσεις στις αρχές Μαρτίου συγκέντρωνε ποσοστά 43,5% (Pulse) και 43,9% (Alco) ενώ δημοσκοπήσεις στις αρχές Απριλίου, της Pulse και της Opinion Poll δίνουν στο κυβερνητικό κόμμα ποσοστό 50,5%.
Στη Μ. Βρετανία η αγέλη του Μπόρις Τζόνσον μπορεί να μην είχε ανοσία στον κορωνοϊό, ωστόσο έχει ανοσία στην φθορά. Τα ποσοστά του Συντηρητικού Κόμματος από το 50% στις αρχές Μαρτίου ανέβηκαν στο 54% στα τέλη του μήνα. (Kantar Public και Opinium). Ακόμη, στην Γαλλία η δημοτικότητα του Μ. Μακρόν από το 29% στις αρχές Μαρτίου ανέβηκε στο 43% στα τέλη του μήνα (Εlabe και Ifop).
Στην Γερμανία, το Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα από το 26% στις αρχές Μαρτίου, βρίσκεται στο 34% στα τέλη. (Forsa και Infratest Dimap). Στην Αυστρία, το κυβερνητικό κόμμα στο ίδιο διάστημα ενισχύεται κατά 3% (Market) ενώ επίσης στο ίδιο διάστημα στην Πορτογαλία, οι σοσιαλδημοκράτες από το 37,3% ανεβαίνουν στο 41,7% (Eurosondagem και Pitagorica).
Στην σκληρά δοκιμαζόμενη Ιταλία το ένα κυβερνών κόμμα, το Σοσιαλδημοκρατικό διατηρεί τα ποσοστά που είχε στις αρχές Μαρτίου μέχρι και την τελευταία δημοσκόπηση στις αρχές Απριλίου (SWG και EMG). Το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και με το έτερο κυβερνητικό κόμμα, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το οποίο διατηρεί τα ήδη χαμηλά ποσοστά του. Στην Πολωνία η πρόθεση ψήφου για τον Πρόεδρο της χώρας, A. Duda ήταν στο 41,2% στις αρχές Μαρτίου (IBRis). Στα τέλη Μαρτίου, δημοσκόπηση της Social Changes δίνει στον Πρόεδρο της Πολωνίας ποσοστό 55% ενώ άλλες δημοσκοπήσεις δίνουν ποσοστά μεταξύ 54%-44%.
Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται και στις Σκανδιναβικές χώρες από τις αρχές στα τέλη Μαρτίου. Στη Σουηδία, το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα παρουσιάζει άνοδο από το 22,6% στο 27,9% (Demoskop). Στην Νορβηγία, το Συντηρητικό κόμμα από το 17,9% σημείωσε άνοδο στο 24,6% (Respons Analyse και Kantar TNS). Στην Φινλανδία, το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα από το 17,1% σκαρφάλωσε στο 21,1% (Kantar TNS και Tietoykkönen). Στην Δανία, το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ανέβασε τα ποσοστά του από το 26,8% στο 31,5% (Voxmeter). Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται και στην Ολλανδία, στην Σλοβενία, στην Κροατία, στην Εσθονία ενώ στην Τσεχία υπάρχει μια σταθεροποίηση των ποσοστών (Europe elects). 
Πως εξηγείται επομένως αυτή η άνοδος των κυβερνητικών κομμάτων στην κοινή γνώμη; Μια υπόθεση είναι πως η συναίνεση των πολιτών στα μέτρα προστασίας μεταφράζεται και ως συμφωνία με το κόμμα που κυβερνάει. Στην Ελλάδα, σε δημοσκόπηση της Pulse, το 82% του δείγματος αξιολογεί θετικά την κυβέρνηση της ΝΔ στη διαχείριση του ζητήματος της πανδημίας του κορωνοϊού. Ενδεχομένως, ψηφοφόροι που δεν ταυτίζονται ισχυρά με το κόμμα που ψήφισαν το 2019, μέσω αυτής της κρίσης, αξιολογώντας θετικά την κυβέρνηση να εμφανίζουν πρόθεση να την υπερψηφίσουν σε πιθανές εκλογές.
Μια άλλη υπόθεση είναι αυτή της συρρίκνωσης των άκρων. Πράγματι σε πολλές από τις παραπάνω δημοσκοπήσεις που παρουσιάστηκε άνοδος των κυβερνητικών κομμάτων, σημειώθηκε και πτώση ευρωσκεπτικιστικών, αντιευρωπαϊκών, εθνικιστικών και λαϊκίστικων κομμάτων (με εξαίρεση ορισμένες χώρες στις οποίες κυβερνούν). Πιθανώς, οι τεχνικές λύσεις που απαιτεί ένα ζήτημα διεθνούς κλίμακας, σαν αυτό της έξαρσης του Covid-19, να τονίζει την αξία της σχέσης τεχνοκρατών και πολιτικής στην κοινή γνώμη, ενισχύοντας τα κυβερνητικά κόμματα έναντι εκείνων των άκρων.
Όλα αυτά ωστόσο, παραμένουν απλές υποθέσεις που εξάγονται από τα μέχρι στιγμής στοιχεία. Μακροπρόθεσμα, η τάση αυτή θα μελετηθεί επαρκώς, νέες έρευνες θα δημοσιευτούν και θα γίνει ανάλυση των στοιχείων και των δεδομένων προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα και να αποδειχθούν οι υποθέσεις. Ακόμη, θα πρέπει να ελεγχθεί κατά πόσο τα κρούσματα και οι θάνατοι σε μια χώρα, επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά.
Εν κατακλείδι, ο κορωνοϊός επηρεάζει όπως φάνηκε συνολικά την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών, σύμφωνα με τις έρευνες κοινής γνώμης. Εκείνο που θα δείξουν μέσα στον Απρίλιο οι δημοσκοπήσεις είναι κατά πόσο η τάση αυτή συνεχίζεται, ενώ φαντάζομαι θα εξαχθούν και πιο χρήσιμα συμπεράσματα. Μένει να δούμε τις έρευνες και τα ασφαλή και αποδεδειγμένα πορίσματα που θα εξαχθούν το επόμενο διάστημα που θα συμπληρώσουν ένα νέο πεδίο έρευνας στην εκλογική συμπεριφορά που μόλις άνοιξε.
Γεννήθηκε το 1998 και μεγάλωσε στον Ωρωπό Αττικής. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ έχει φοιτήσει και για ένα έτος στο ίδιο τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι λάτρης της πολιτικής ιστορικής ανάλυσης και έρευνας. Ασχολείται με την ανίχνευση της διαδικασίας διάδοσης και τις επιδράσεις των πολιτικών ιδεών στην κοινωνία τόσο στο παρελθόν όσο και φυσικά στο σήμερα.
