Του Κωνσταντίνου Λίκα,
Το ζήτημα των Ευρωομολόγων ή «Κορωνοομολόγων» εν όψει της πανδημίας του κορωνοϊού είναι ένα ζήτημα που εκτιμάται από πολλούς ότι θα αποφασίσει το ίδιο το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανήμερα της 25ης Μαρτίου, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Σλοβενία και το Βέλγιο έθιξαν μία δεκαετία από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2010 το ζήτημα των ευρωομολόγων προς αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι βόρειες χώρες, συγκεκριμένα η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Φινλανδία, εξέφρασαν αντίσταση στην πρόταση αυτή. Τα ευρωομόλογα ξύπνησαν αναμνήσεις της οικονομικής κρίσης που πέρασε και επομένως λογικό ήταν να επικρατήσουν αυτές οι αντιλήψεις – αγνοώντας παντελώς ότι οι συνθήκες άλλαξαν, όπως και οι εποχές.
Αφετέρου δε, η διαφωνία αυτή εκ μέρους της Γερμανίας δεν είναι ομόφωνη. Όπως ανέφερε ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα σε συνέντευξή του στην Καθημερινή, «δεν είναι τελεσίδικη» η απόρριψη των ευρωομολόγων. Συν τοις άλλοις, όλα τα κόμματα στη Γερμανία συναινούν με την ένδειξη αλληλεγγύης προς τη Νότια Ευρώπη – οι απόψεις διίστανται μονάχα στο είδος της αλληλεγγύης που θα επιδειχθεί. Εφόσον, λοιπόν, οι απόψεις διίστανται τόσο μεταξύ κομμάτων, όσο και εντός των ίδιων των κομμάτων, η εξέταση της στάσης της Γερμανίας πρέπει να ληφθεί υπόψιν των κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Bundestag. Στο ευρωπαϊκό ζήτημα, οι ομοσπονδιακές επιτροπές των κομμάτων λαμβάνουν τις αποφάσεις για το τι γραμμή θα τηρηθεί, επομένως λαμβάνουμε μόνο τις ομοσπονδιακές αποφάσεις στην υπόληψή μας.
Οι Πράσινοι (Bündnis 90/Die Grünen)
Οι Πράσινοι είναι σθεναρά ευρωπαϊστές και συνεπώς είναι οι πιο ισχυροί υποστηρικτές του ζητήματος των ευρωομολόγων, συγκεκριμένα υπέρ ευρωομολόγων «υπό προϋποθέσεις» και «προσωρινής φύσεως», όπως στήριξε η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Ska Keller. Η ηγεσία του κόμματος, ήτοι η διττή προεδρία της Annalena Baerbock και του Robert Habeck, στηρίζει την ιδέα εκείνη στο ακέραιο. Οι επίσημες δηλώσεις του κόμματος είναι η αλληλεγγύη στις, από τον κορωνοϊό, πληγείσες χώρες της Ευρώπης και καλούν για μία ενιαία απάντηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, ελέω της διαχείρισης της κρίσης της πανδημίας από τους Χριστιανοδημοκράτες, οι Πράσινοι υποχωρούν στις δημοσκοπήσεις με ραγδαίο ρυθμό, παρά την εκθετική τους αύξηση τα τελευταία χρόνια.
Η Αριστερά (Die Linke)
Τίθεται υπέρ των ευρωομολόγων. Το ίδρυμα Rosa Luxemburg εκφράζει ανησυχίες για το μέλλον της ΕΕ και η πρόεδρος του κόμματος, Katja Kipping, απαιτεί ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια για τα πληγέντα κράτη-μέλη και μάλιστα χωρίς όρους – ήτοι, χωρίς μνημόνια. «Το εάν αποκαλούνται κορωνοομόλογα ή όχι, μου είναι αδιάφορο», ξεκαθαρίζει η Kipping, δηλώνοντας ότι «σημαντικό είναι τα πληγέντα κράτη να μη χρεώνονται τόκους και να μην επιβαρύνονται με μειονεκτήματα στις αγορές στο μέλλον».
Φιλελεύθεροι (FDP)
Τίθενται κατά των ευρωομολόγων, αλλά υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης μέσα από υπάρχοντα μέσα αλλά και με τη δημιουργία νέων. Αυτή η γραμμή τηρείται σταθερά από τη συντριπτική πλειοψηφία του κόμματος. Ο πρόεδρος του FDP, Christian Lindner, ήταν ξεκάθαρος. Αναφορικά με τις ανάγκες της Ιταλίας για ιατρικό εξοπλισμό και στήριξη, «όπου μπορούμε να βοηθήσουμε, θα έπρεπε να το κάνουμε». Ωστόσο, «ο κορωνοϊός δεν είναι λόγος να αφεθεί η χρηματοοικονομική ατομική ευθύνη των κρατών-μελών».
Εξίσου ξεκάθαροι ήταν και άλλα στελέχη. Η γενική γραμματέας του κόμματος, Linda Teuteberg, ξεκαθάρισε μεν ότι η πανδημία «απαιτεί περισσότερη και όχι λιγότερη συνεργασία στην Ευρώπη», αλλά μόνο μέσα από τον ESM και τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Προτείνει, επίσης, τη σύσταση ενός ταμείου για την υποστήριξη των ιατρικών αναγκών ελέω της πανδημίας, ξεκαθαρίζοντας ότι «τα κορωνοομόλογα θα σήμαιναν ότι στην Ευρώπη θα διαχωριζόταν η πράξη και η ευθύνη (Handeln und Haften, όπως λένε στα γερμανικά). Η Svenja Hahn, τέως πρόεδρος της νεολαίας της FDP (Junge Liberale) και νυν ευρωβουλευτής του κόμματος, στήριξε το πρόγραμμα SURE αλλά και την ενίσχυση των ήδη υπαρχόντων μέσων, προσθέτοντας ότι δε χρειάζονται τα ευρωομόλογα.
Η ακροδεξιά (AfD)
Ως κόμμα, η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» ήταν από την αρχή ένα ευρωσκεπτικιστικό κόμμα. Στο μανιφέστο τους είναι ξεκάθαρη η εχθρική θέση του κόμματος ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι διατεθειμένοι, σε περίπτωση που η ΕΕ αντισταθεί στις μεταρρυθμίσεις που προτείνει το κόμμα, να οδηγήσει τη Γερμανία εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κρίση του κορωνοϊού προσθέτει άπλετα πυρομαχικά στο οπλοστάσιό της. Πυρομαχικά τα οποία στελέχη της, όπως ο Jörg Meuthen, δε διστάζουν να βάλλουν. «Μία κοινή λήψη χρέους σε επίπεδο ΕΕ προς την καταπολέμηση της πανδημίας του κορωνοϊού», δήλωσε, «πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπεί. Τα κορωνοομόλογα είναι εξίσου απορριπτέα με τα ευρωομόλογα. Ούτε ο κορωνοϊός ούτε το ευρώ δικαιολογούν το να επωμιστούν οι Γερμανοί φορολογούμενοι τα χρέη ολόκληρης της ΕΕ».
Συνιστά την πιο ηχηρή φωνή κατά των ευρωομολόγων, αλλά δη και την πλέον ασήμαντη, καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η AfD πέφτει στις καταμετρήσεις. Πέραν της απόδοσης του CDU/CSU, οι επιθέσεις στο Hanau της Έσσης δεν έπεσαν επακριβώς στη λήθη, για να μη λησμονούμε και το γεγονός ότι πάσα συνεργασία με το κόμμα είναι ταμπού στη Γερμανία.
Σοσιαλδημοκράτες (SPD)
Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας είναι εδώ και χρόνια γνωστό για την ασυνέπεια των θέσεών του και της έλλειψης ξεκάθαρων πολιτικών θέσεων. Παρά την επίδοση του Υπουργού Οικονομικών Olaf Scholz κατά την κρίση, το κόμμα είναι διχασμένο πάνω στο ζήτημα των ευρωομολόγων. Ναι μεν στηρίζει την ιδέα της βοήθειας στις πληγείσες χώρες, στο ζήτημα των ευρωομολόγων, ωστόσο, δεν εξέφρασε τίποτε. Αν μη τι άλλο, ακούγονται διάφορες απόψεις και υφίσταται μία έλλειψη ενιαίας γραμμής. Αφενός μεν, σοσιαλδημοκρατικά στελέχη της κυβέρνησης (συγκεκριμένα ο Olaf Scholz εμμέσως πλην σαφώς προωθεί το ESM ως λύση και όχι τα ευρωομόλογα) ετέθησαν κατά ευρωομολόγων ή δεν έλαβαν καμία μνεία σε ευρωομόλογα (Heiko Maas, Υπουργός Εξωτερικών). Αφετέρου δε, εντός του κόμματος υφίστανται διαφορετικές απόψεις. Το SPD Βερολίνου ετέθη υπέρ των ευρωομολόγων. Ο Martin Schulz είναι μεν υπέρ των ευρωομολόγων, αλλά δέχεται ότι είναι μία «ιδεολογικά φορτισμένη κουβέντα». Ξεκάθαρη ενιαία γραμμή του κόμματος δεν υπάρχει, αλλά φαίνεται ότι πάνε με το ρεύμα των Χριστιανοδημοκρατών.
Χριστιανοδημοκράτες (CDU/CSU)
Συνιστά την πιο σθεναρή πηγή αντίστασης κατά των ευρωομολόγων. Στα στελέχη που τίθενται κατά αυτών εντάσσονται, μεταξύ άλλων, η Angela Merkel, o Friedrich Merz, η Ursula von der Leyen, ο Dr. Wolfgang Schäuble, ο Peter Altmeier και ο Paul Ziemiak. Σαφώς και η επίσημη θέση είναι και η πλειοψηφική και μάλιστα με αυστηρούς όρους. Ο Dr. Schäuble αναφέρει ότι τα ευρωομόλογα «θα κάνουν την Ευρώπη πιο αδύναμη», ο δε Merz τονίζει ότι «η κρίση έρχεται για όλους» – παρ’ όλο που στηρίζουν την έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Η von der Leyen, ούσα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της ΕΕ, δείχνει κατανόηση στη γραμμή του κόμματός της και επομένως προωθεί εναλλακτικά μέτρα στήριξης, τόσο με το Kurzarbeit (πρόγραμμα SURE) όσο και με ένα «Ευρωπαϊκό Σχέδιο Marshall» και επέκταση των ήδη υπαρχόντων δομών.
Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν –έστω και λίγες- φωνές αντίρρησης εντός του κόμματος. Ένα μέλος του ΔΣ του CDU, ο Elmar Brok, ο Τομεάρχης Εξωτερικών του Κόμματος, Roderich Kiesewetter, και ο Αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Rainer Wieland ανέφεραν στη Frankfurter Allgemeinen Sonntagszeitung (FAS) ότι «θα μπορούσαν να φανταστούν την έκδοση ενός ευρωομολόγου», σύμφωνα με την n-tv.de.
Συμπεράσματα
Απόψεις τύπου «οι Γερμανοί δεν είναι φίλοι μας», πέραν από υποβαθμισμένου επιπέδου γενικολογίες, είναι και ανακριβείς. Η γερμανική κυβέρνηση σαφώς και τίθεται κατά ευρωομολόγων, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δε θα υπάρξει καμία βοήθεια προς τον Νότο. Οι πολιτικές συνθήκες στη Γερμανία είναι ιδιότροπες και κανείς δεν ξέρει τι θα ξημερώσει αύριο, αλλά η Ελληνική διπλωματία –σε συνεργασία με τη νοτιοευρωπαϊκή διπλωματία– μπορεί να επιτύχει αποτελέσματα. Περιθώρια διαπραγματεύσεων, παρά τα αλλεπάλληλα nein, υπάρχουν. Θέληση διαπραγμάτευσης, ιδίως εν όψει μίας εξοργισμένης Ιταλίας και Ισπανίας που έχουν απογοητευτεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση, επίσης υφίσταται. Επομένως, μπορεί η διπλωματία μας να φέρει λύσεις, προκειμένου όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όχι μόνο η δικιά μας, να ανταπεξέλθουν και να αναρρώσουν από την κρίση του κορωνοϊού. Μπορεί να μην εκδοθούν ευρωομόλογα, ιδίως εάν η Ιταλία δεν απειλήσει με Italexit, αλλά σίγουρα μπορούμε να πετύχουμε κάτι που να ωφελήσει ολόκληρη την Ευρώπη. Πράγμα για το οποίο μπορούμε να φέρουμε ελπίδες.
Γεννήθηκε το 1995 στον Πειραιά. Είναι απόφοιτος του τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Εφαρμοσμένα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Master of Finance της Frankfurt School of Finance and Management. Ενδιαφέρεται κυρίως για διεθνή χρηματοοικονομικά, τραπεζικά, φορολογικά και εμπορικά ζητήματα, όπως και για γερμανικά, αλβανικά, ιαπωνικά και διεθνή πολιτικά ζητήματα. Ενδιαφέρεται επίσης για ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Είναι υπότροφος της διεθνούς ακαδημαϊκής υποτροφίας (IPS) του Γερμανικού Κοινοβουλίου και της DAAD. Μιλάει αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, τουρκικά, αλβανικά και ελληνικά.
