Fifties in the USA: Φόβος, οικονομική ευημερία και σημαντικές νίκες

31 Μαρτίου, 2020

Του Κωνσταντίνου Χαρέμη,

Η δεκαετία του ’50 στην Αμερική επιθυμεί να αφήσει πίσω της ένα πρόσφατο παρελθόν ζοφερό, γεμάτο συγκρούσεις, μίσος και φρικαλέα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Αναμφισβήτητα, αποτελεί μια περίοδο επούλωσης από το σοκ του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, συνεχούς επαγρύπνησης εξαιτίας του φόβου και της απειλής που το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ ένιωθε προς τον κομμουνισμό και πρωτοφανών κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών στο εσωτερικό της Ομοσπονδίας.

Τα πρώτα δύο χρόνια της δεκαετίας του ’50 στο τιμόνι της πολιτικής εξουσίας των ΗΠΑ βρίσκεται ο Δημοκρατικός Harry S. Truman. Ο 33^ος πρόεδρος της Αμερικής το 1950 εγκρίνει την ανάμειξη των ΗΠΑ στον πόλεμο της Κορέας, αποσπώντας ταυτόχρονα πολύτιμη βοήθεια από τα Ηνωμένα Έθνη, καθότι φοβόταν την ταχεία επικράτηση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Βόρειας Κορέας. Η ανάμειξη στον πόλεμο της Κορέας έγινε σε μία εποχή που το φαινόμενο του Μακαρθισμού στις ΗΠΑ, δηλαδή η καλλιέργεια φόβου κατά του κομμουνισμού, με ενορχηστρωτή τον γερουσιαστή Joseph McCarthy που οδήγησε σε μαζικές καταγγελίες για προδοσία και ανυπακοή χωρίς την ύπαρξη στοιχείων κατά των κατηγορουμένων, ήταν πολύ έντονο. Παρ’ όλο που η επέμβαση στην Κορέα κατάφερε να εμποδίσει την επικράτηση της Βόρειας Κορέας, η δημοτικότητα του Truman καταποντιζόταν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου και δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα όταν ο Truman απομάκρυνε από τα καθήκοντά του τον δημοφιλή στρατηγό Douglas MacArthur.

Με τις προεδρικές εκλογές του 1952 να πλησιάζουν, οι Δημοκρατικοί άρχισαν να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στον Truman και έτσι ξεκίνησαν να πραγματοποιούν νύξεις και σε άλλα πολιτικά πρόσωπα τα οποία πίστευαν ότι θα τους εξασφάλιζαν την έκτη συνεχόμενη νίκη στις προεδρικές εκλογές. Από την άλλη, οι Ρεπουμπλικάνοι έχοντας 24 χρόνια να εκλέξουν υποψήφιό τους, στόχευαν να εξασφαλίσουν την υποψηφιότητα ενός προσώπου-συμβόλου για τον αμερικανικό λαό που θα είχε ευρεία αποδοχή. Και τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα της Αμερικής είχαν έρθει σε επαφή πριν το 1951 με τον Ανώτατο Διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων Dwight Eisenhower κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και επιθυμούσαν διακαώς τη συμμετοχή του στις προκριματικές των κομμάτων τους. Ο Eisenhower είχε αρχικά αρνηθεί τις πρώτες κλήσεις των κομμάτων, αλλά εν τέλει ενέδωσε στην πίεση και αποφάσισε να διεκδικήσει το χρίσμα του ρεπουμπλικανικού κόμματος.

Το 1952 πραγματοποιήθηκαν τα συνέδρια των δύο κομμάτων τα οποία ήταν ταραχώδη και από τα οποία βγήκαν νικητές ο πρώην κυβερνήτης της πολιτείας του Ιλινόι, Adlai Stevenson εκ μέρους των Δημοκρατικών, αφήνοντας εκτός της προεδρικής κούρσας τον Truman και ο Dwight Eisenhower εκ μέρους των Ρεπουμπλικανών. Στις προεδρικές εκλογές του 1952 όλα τα προγνωστικά έδειχναν φαβορί τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο, λόγω και της δημοτικότητας που είχε αποκτήσει κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Την 4^η Νοεμβρίου 1952, όντως, ο Dwight Eisenhower γίνεται ο 34^ος πρόεδρος των ΗΠΑ με αντιπρόεδρο τον μετέπειτα πρόεδρο της Αμερικής Richard Nixon, νικώντας κατά κράτος τον αντίπαλό του, ενώ ταυτόχρονα οι Ρεπουμπλικάνοι κερδίζουν μετά από περίπου 20 χρόνια την πλειοψηφία και στα δύο σώματα του Κογκρέσου, διευκολύνοντας με αυτόν τον τρόπο το κυβερνητικό έργο του Eisenhower.

Αν και οι Ρεπουμπλικάνοι κατείχαν απόλυτη πολιτική δύναμη στην Αμερική με το Κογκρέσο και την κυβέρνηση υπό τον έλεγχό τους, ο Eisenhower επέλεξε μια πολιτική μετριοπαθή σε σχέση με αυτήν που πολλοί σκληροπυρηνικοί Ρεπουμπλικάνοι θα επιθυμούσαν. Διατήρησε τα προγράμματα που είχαν τεθεί σε εφαρμογή από τον Franklin Roosevelt στα πλαίσια του «New Deal» και σε ορισμένες περιπτώσεις διεύρυνε κιόλας το πεδίο εφαρμογής τους. Ο 34^ος πρόεδρος των ΗΠΑ πίστευε μεν ότι ο στρατός είναι το ισχυρότερο εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, είχε δηλώσει όμως ότι είναι το έσχατο μέσο που ένας πρόεδρος μπορεί να χρησιμοποιήσει. Παράλληλα, ενίσχυσε τις μυστικές υπηρεσίες για την παρακολούθηση των κομμουνιστικών καθεστώτων, ιδιαίτερα της Σοβιετικής Ένωσης. Γνωρίζοντας ότι οικονομική ευημερία εν καιρώ πολέμου δε μπορεί να επιτευχθεί, ο Eisenhower τον πρώτο χρόνο της θητείας του αποφάσισε τον τερματισμό του πολέμου στην Κορέα, ο οποίος ούτως ή άλλως είχε έλθει σε αδιέξοδο και τον Ιούλιο του 1953 η συμφωνία εκεχειρίας υπογράφτηκε στην Κορεατική χερσόνησο. Ακόμα, παρ’ όλη την πίεση που του ασκούσαν μέλη του ρεπουμπλικανικού κόμματος λόγω του ψυχρού πολέμου, αρνήθηκε τη στρατιωτική εμπλοκή της Αμερικής στον πόλεμο του Βιετνάμ το 1954.

Ένα τεράστιο έργο της κυβέρνησης του Eisenhower ήταν ο εκσυγχρονισμός των αυτοκινητόδρομων και των απαρχαιωμένων υποδομών μεταφορών των ΗΠΑ. Το έργο αυτό επέφερε αύξηση της βιομηχανικής δραστηριότητας των ΗΠΑ, το εθνικό ακαθάριστο προϊόν διπλασιάστηκε, τα μεγάλα αστικά κέντρα άρχισαν να βιώνουν ένα φαινόμενο που μετέπειτα ονομάστηκε «Suburbanization», δηλαδή μια ταχεία ανάπτυξη των προαστίων των πόλεων από συνήθως εύπορες λευκές οικογένειες. Η δεκαετία του ’50 έφερε επίσης μεγάλες τεχνολογικές προόδους, όπως η εφεύρεση της έγχρωμης τηλεόρασης, η δημιουργία της NASA και νέων τηλεσκοπίων παρατήρησης του διαστήματος, καθώς και η διάθεση του πρώτου υπολογιστή εμπορικής χρήσης.

Αυτήν την περίοδο εξαιρετικής οικονομικής ευημερίας δυστυχώς δεν την απολάμβανε το σύνολο του αμερικανικού πληθυσμού. Έως και τα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο μισός έγχρωμος πληθυσμός ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυξήσεις μισθών, άμβλυνση των εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και αύξηση της εργασιακής απασχόλησης ήταν «προνόμια» που απολάμβανε κυρίως ο λευκός πληθυσμός της χώρας. Αυτό το φυλετικό και κοινωνικό χάσμα πυροδότησε την αντίδραση της αφροαμερικανικής κοινότητας, επιτρέποντας στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων (Civil Rights Movement) να κάνει τα πρώτα σταθερά και μεγάλα βήματά του.

Ένα πολύ σημαντικό γεγονός που αποτέλεσε το έναυσμα της εντατικοποίησης της δράσης του Civil Rights Movement έλαβε χώρα στο Montgomery της Αλαμπάμα το 1955. Την 1^η Δεκεμβρίου 1955 μια έγχρωμη μοδίστρα γνωστή για την ακτιβιστική της δράση, η Rosa Parks, αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό ενήλικα άντρα. Ήταν μια πρωτοφανής κίνηση αντίστασης στην πολιτική του φυλετικού διαχωρισμού, η οποία ήταν ευρέως διαδεδομένη και αποδεκτή σε μια άκρως συντηρητική και ρατσιστική νότια πολιτεία των ΗΠΑ. Ο φυλετικός διαχωρισμός απαιτούσε οι έγχρωμοι πολίτες να κάθονται στο πίσω μέρος των λεωφορείων και να παραχωρούν τη θέση τους, όταν τους ζητείται από τους λευκούς πολίτες. Η Rosa Parks, βεβαίως, συνελήφθη έπειτα από την άρνησή της, γεγονός το οποίο προκάλεσε τη μαζική οργή και αντίδραση της αφροαμερικανικής κοινότητας. Για 381 ημέρες υπήρξε καθολικό μποϋκοτάζ στα λεωφορεία της Αλαμπάμα από τους έγχρωμους και μαζικές πορείες έλαβαν χώρα. Το μποϋκοτάζ κράτησε έως τις 20 Δεκεμβρίου 1956, όταν και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε τον φυλετικό διαχωρισμό στα λεωφορεία αντισυνταγματικό. Αυτή η απόφαση ήταν και μια από τις πρώτες νίκες του Civil Rights Movement το οποίο ξεκίνησε να κάνει γνωστή την παρουσία του σε όλη την επικράτεια της Αμερικής, κατά κύριο λόγο μέσω της εμπλοκής του σε δικαστικές διαμάχες που αφορούσαν περιπτώσεις φυλετικού διαχωρισμού, οι οποίες λάμβαναν εθνική εμβέλεια καθότι αρκετές φορές έφταναν μέχρι και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ για να τις κρίνει.

Άλλο ένα μεγάλο πολιτικό γεγονός κατά τη διάρκεια του 1956 ήταν οι προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, όπου για άλλη μια φορά αναμετρήθηκαν μεταξύ τους ο Adlai Stevenson και ο Dwight Eisenhower. Το αποτέλεσμα ήταν μια συντριπτική νίκη υπέρ του Eisenhower, παρ’ όλη την κριτική που του ασκούνταν για τις συνεχώς αυξανόμενες εντάσεις εκ μέρους της αφροαμερικανικής κοινότητας. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων των πρώιμων εντάσεων, ένα πρόσωπο σύμβολο που θα άφηνε ανεξίτηλη τη δράση του στην παγκόσμια ιστορία άρχισε να αναδύεται. Ήταν ο Martin Luther King, πάστορας και πολιτικός ακτιβιστής, ο οποίος πρωτοστάτησε στο μποϋκοτάζ των λεωφορείων το 1955 και το 1957 και μαζί με άλλα πολύ σημαντικά στελέχη της αφροαμερικανικής κοινότητας ίδρυσε τη Διάσκεψη της Νότιας Χριστιανικής Ηγεσίας (Southern Christian Leadership Conference), της οποίας βασικός στόχος ήταν ο συντονισμός του αγώνα των έγχρωμων και η εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους πολιτών του αφροαμερικανικού πληθυσμού.

Ο αγώνας αυτός επέφερε τα πρώτα αποτελέσματα τον Σεπτέμβριο του 1957, όταν ψηφίζεται από το Κογκρέσο και υπογράφεται από τον Πρόεδρο Eisenhower το πρώτο νομοσχέδιο από το τέλος του εμφυλίου πολέμου στις ΗΠΑ που αφορά την επέκταση των πολιτικών δικαιωμάτων και αποτελεί στιγμή ορόσημο για την αμερικανική ιστορία. Την ίδια χρονική στιγμή στην πρωτεύουσα της πολιτείας του Αρκάνσας, Little Rock, ο κυβερνήτης της πολιτείας μαζί με ένα πλήθος λευκών ανθρώπων ρατσιστικών ιδεολογιών απαγορεύει να εισέλθουν σε σχολείο εννέα μαθητές από οικογένειες αφροαμερικανών, προκαλώντας την αντίδραση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης του Eisenhower, ο οποίος διέταξε να σταλθεί στρατός στην πόλη προκειμένου να επέμβουν και να οδηγήσουν τους εννιά μαθητές στο σχολείο για μάθημα. Παρ’ όλο που ο Eisenhower ήταν κατά του φυλετικού διαχωρισμού προωθώντας πολιτικές εξάλειψης του, όπως την πλήρη άρση των διακρίσεων μεταξύ λευκών και έγχρωμων στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ Washington, στο τέλος της δεκαετίας του ’50 μόλις το 2% περίπου των έγχρωμων μαθητών βρίσκονταν σε σχολεία μαζί με λευκούς μαθητές. Μάλιστα, ο γνωστός οικονομολόγος Kenneth Galbraith κατακεραυνώνει την πολιτική ηγεσία και κοινωνία της Αμερικής, οι οποίες, όπως είχε δηλώσει συμβολικά, σε καιρό οικονομικής ανάπτυξης ήταν πρόθυμες να ξοδέψουν χρήματα σε καινούργια αυτοκίνητα και καινούργιους πυραύλους αλλά όχι σε καινούργια σχολεία.

Η δεκαετία αυτή τελειώνει αφήνοντας την Αμερική σε συνεχή τροχιά οικονομικής ανάπτυξης και ευμάρειας αλλά ταυτοχρόνως και σε μία κατάσταση προφανούς πλέον κοινωνικού αναβρασμού, ο οποίος θα επιφέρει κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας πρωτοφανείς πολιτικές ανατροπές, ριζοσπαστική κοινωνική πρόοδο και ιστορικά γεγονότα παγκοσμίου βεληνεκούς.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Κωνσταντίνος Χαρέμης

Γεννήθηκε το 1997 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι φοιτητής στο τμήμα Νομικής Επιστήμης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εργαστεί στον κλάδο της εστίασης και στον τραπεζικό κλάδο και έχει ασχοληθεί ερασιτεχνικά με το θέατρο. Είναι γνώστης Αγγλικής, Ισπανικής και Ρώσικης γλώσσας και έχει συμμετάσχει σε ημερίδες σχετικά με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Fifties in the USA: Φόβος, οικονομική ευημερία και σημαντικές νίκες

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

ΑΠΟΨΕΙΣ

ΕΚΤΟΣ ΓΡΑΜΜΗΣ

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

Ακολουθήστε μας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΜΑΣ