Του Παναγιώτη Μέκρα,
Την ώρα που η αλληλεγγύη και η στήριξη μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωζώνης είναι πιο σημαντική από ποτέ, οι ηγέτες της ΕΕ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν την περασμένη Πέμπτη, ώστε να παρθεί μία κοινή απόφαση και να δοθεί λύση για τις χώρες που πλήττονται από την εξάπλωση του κορωνοϊού και απειλούνται με οικονομική κατάρρευση. Μόνο η Ευρωζώνη θα χρειαστεί πάνω από 1,2 τρισ. ευρώ για να καλύψει τη χαμένη οικονομική παραγωγή και σύμφωνα με τον S&P, η ύφεση για το σύνολο του 2020 υπολογίζεται να φτάσει έως και -10%.
Στις 16 Μαρτίου, ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο είπε ότι «θα κάνουμε ότι χρειαστεί και παραπάνω για να αντιμετωπίσουμε την κρίση». Κάτι τέτοιο, όμως, δεν φαίνεται να γίνεται και τα μέτρα που έχει πάρει μέχρι στιγμής το Eurogroup είναι ανεπαρκή. Παρά τα μέτρα που πήρε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την ένεση ρευστότητας 750 δισ. ευρώ μέσω αγοράς ομολόγων, η αδράνεια και η διαφωνίες μεταξύ των κρατών δυσκολεύουν την όλη κατάσταση.
Εννέα χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ζητούν την έκδοση ευρωομολόγου που αποτελεί μονόδρομο, έτσι ώστε το βάρος της αύξησης του Δημόσιου Χρέους να επιμεριστεί δίκαια. Και τι απάντησε η Επιτροπή στο αν σχεδιάζει την έκδοση ευρωομολόγων; «Όχι, επ΄αυτού υπάρχουν πολύ σαφή νομικά όρια, δεν είναι αυτό το σχέδιο. Δεν δουλεύουμε πάνω σε αυτό. Το Eurogroup έχει εντολή να επεξεργαστεί εντός 14 ημερών διάφορες προτάσεις σχετικές με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, τις οποίες θα υποβάλει στη συνέχεια στους αρχηγούς των κρατών και κυβερνήσεων. Θα πρέπει να περιμένουμε».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε ότι η πανδημία αυτή απειλεί να καταστρέψει τους κεντρικούς πυλώνες της Ένωσης, όπως τη ζώνη της Σένγκεν, αν το “γερμανικό” μπλοκ αποτύχει να δείξει αλληλεγγύη σε αυτή την κρίση. Με τις χώρες που πλήττονται περισσότερο, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, να πιέζουν με κάθε μέσο προς την ανάγκη του ευρωομολόγου, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε έβαλε το «όπλο» στο τραπέζι, λέγοντας πως «μέσα σε 10 μέρες η Ένωση πρέπει να βρει τη λύση. Αν η Ευρώπη βοηθήσει όπως έκανε στο παρελθόν, τότε θα βασιστούμε στις δυνάμεις μας». Με αυτό τον τρόπο απειλείται η ίδια η ύπαρξη της Ευρωζώνης, με τα χρονικά περιθώρια να πιέζουν τους πάντες.
Το θέμα, όμως, δεν είναι μόνο να εκδοθεί ευρωομόλογο, αλλά και το ποιος θα το εκδώσει. Η ΕΕ διαθέτει τρεις θεσμούς που θα μπορούσαν να το εκδώσουν: τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Αν τα εκδώσει ο ΕΜΣ αυτό σημαίνει νέο μνημόνιο, καθώς η πίστωση δίνεται υπό προϋποθέσεις και η Ιταλία αρνείται κατηγορηματικά οποιαδήποτε σκέψη για επιβολή νέας λιτότητας, προτείνοντας την έκδοση ευρωομολόγων χωρίς όρους. Η πιο σωστή λύση είναι να γίνει μέσω της ΕΚΤ. Στην ουσία θα δανειστεί η ΕΚΤ και έπειτα θα διοχετεύσει τη ρευστότητα στα κράτη-μέλη. Αυτό σημαίνει αμοιβαιοποίηση του δανεισμού, δηλαδή μικρότερο ρίσκο για τους δανειστές κι επομένως μικρότερο κόστος για τους δανειζόμενους, με τις πιο φτωχές χώρες να επωφελούνται από τους καλύτερους όρους.
Πηγαίνοντας στη χώρα μας, στις 18 Μαρτίου ο κορωνοϊός στάθηκε η αιτία στο να συμπεριληφθεί η Ελλάδα στο νέο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης, με πρόσβαση σε ρευστότητα έως 12 δισ. ευρώ. Αν και το κράτος δεν θα επωφεληθεί από το πρόγραμμα αυτό και δεν θα βάλει τίποτα στα ταμεία του, θα δοθεί ρευστότητα στις τράπεζες. Πόσο όμως θα ωφελήσει αυτό την πραγματική οικονομία; Σχεδόν καθόλου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε την περασμένη Πέμπτη στη Σύνοδο Κορυφής ότι θα πρέπει να υπάρξει μια συντονισμένη ευρωπαϊκή απάντηση στην κατάσταση που διαμορφώνεται, αλλιώς θα πέσει δυσανάλογο βάρος στους ώμους της ΕΚΤ, κάτι που μπορεί να εγκυμονεί και κινδύνους για τη σταθερότητα του κοινού νομίσματος. Επίσης, επέμεινε στο περιεχόμενο της επιστολής που έστειλε μαζί με άλλους 8 ομολόγους του, ζητώντας την έκδοση ενός ευρωομολόγου και υπογράμμισε ότι η κατάσταση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με συμβατικά εργαλεία.
Αρκούν, ωστόσο, όλα αυτά; Μάλλον όχι. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες βρίσκονται εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δουλέψουν και να έχουν ανάγκη για άμεση ρευστότητα, ώστε να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους. Η Ευρώπη πρέπει για άλλη μία φορά να ενωθεί και να κάνει κάτι αντίστοιχο με τις Η.Π.Α., όπου ενέκριναν πακέτο διάσωσης 2 τρισ. δολαρίων για να δοθούν άμεσα επιταγές των 1200 δολαρίων σε κάθε πολίτη. Η παροχή ρευστότητας μόνο σε τράπεζες και κάποιες επιχειρήσεις δεν αρκούν και αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν δείξει αλληλεγγύη και δεν στηρίξει τους Ευρωπαίους πολίτες της, τότε κινδυνεύει να μετατρέψει μία υγειονομική κρίση σε μία μόνιμη οικονομική καταστροφή.
