Άρθρο 285 Π.Κ.: Παραβίαση μέτρων για την πρόληψη ασθενειών. Ένα άρθρο προφητικό;

Της Μαρίας Τσαλίκη, 

Ο νέος αναθεωρημένος Ποινικός Κώδικας (ν. 4619/2019) τέθηκε σε ισχύ την 1^η Ιουλίου 2019, επαναφέροντας εκτός των άλλων και το πολυσυζητημένο άρθρο 285 Π.Κ. στο οποίο στοιχειοθετείται το έγκλημα της «παραβίασης μέτρων για την πρόληψη ασθενειών». Ο νέος ποινικός κώδικας και συγκεκριμένα, το άρθρο 285 Π.Κ. θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως βρέθηκε στο «σωστό μέρος τη σωστή στιγμή», αφού λίγους μόνο μήνες μετά τη θέσπισή του, η ανάγκη εφαρμογής του φαντάζει πιο επιτακτική από ποτέ! Πρόκειται, όμως, πράγματι για ένα άρθρο με σωστό timing ή μιλάμε περισσότερο για μια πανδημία για την οποία γνώριζαν και έσπευσαν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα;

Προέβλεψε άραγε ο Νέος Ποινικός Κώδικας τον κορωνοϊό;

Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερες θεωρίες συνωμοσίας μιλούν για πρόβλεψη του COVID-19 (Κορωνοϊού), μιας και το εν λόγω άρθρο θεσπίστηκε λίγους μήνες πριν την έξαρσή του.

Στην πραγματικότητα, δεν κάνουμε λόγο για ένα άρθρο καινούριο στο νομικό κόσμο. Για την ακρίβεια, οι εν λόγω διατάξεις υπήρχαν στον Ποινικό Κώδικα εδώ και εβδομήντα σχεδόν χρόνια, από την πρώτη δηλαδή στιγμή της «νομικής» ύπαρξης του Ποινικού Κώδικα που κυρώθηκε με τον Ν. 1492/1950/ΦΕΚ Α΄182/17-8-1950 και τέθηκε σε ισχύ την 1^η Ιανουαρίου 1951. Ειδικότερα, οι εν λόγω διατάξεις προέβλεπαν τα κάτωθι, όπως αποτυπώνονται στην παρακάτω φωτογραφία:Καθημερινώς, γίνεται λόγος για τα μέτρα πρόληψης της διασποράς του κορωνοϊού και τις συνέπειες που προβλέπει το άρθρο 285 Π.Κ. σε κάθε περίπτωση μη τήρησής τους. Τι προβλέπει, λοιπόν, το εν λόγω άρθρο σε περίπτωση που κάποιος δεν τηρήσει τα μέτρα πρόληψης και ασφάλειας;

Οι ποινές ξεκινούν από τη χρηματική ποινή και τη φυλάκιση και σε περίπτωση που μεταδοθεί η ασθένεια σε άνθρωπο κι επιφέρει τον θάνατό του έως και 10 χρόνια κάθειρξη. Η ισόβια κάθειρξη βρίσκεται, επίσης, στο προσκήνιο παραμονεύοντας να εφαρμοστεί σε περίπτωση που κάποιος παραβιάσει τα μέτρα και μεταδώσει την ασθένεια με αποτέλεσμα την πρόκληση πολλαπλών θανάτων. Αναλυτικότερα το άρθρο 285 Π.Κ., όπως ισχύει σήμερα, έχει ως εξής:

«1. Όποιος παραβιάζει τα μέτρα που έχει διατάξει ο νόμος ή η αρμόδια αρχή για να αποτραπεί η εισβολή ή η διάδοση μιας μεταδοτικής ασθένειας τιμωρείται: α) με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ζώα, β) με φυλάκιση και χρηματική ποινή αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος μετάδοσης της ασθένειας σε αόριστο αριθμό ανθρώπων. 

2. Αν η παραβίαση είχε ως αποτέλεσμα να μεταδοθεί η ασθένεια σε ζώα, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή, και αν είχε ως αποτέλεσμα να μεταδοθεί σε άνθρωπο, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη.

3. Αν η παραβίαση είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.

4. Όποιος στις περιπτώσεις της παραγράφου 1 παραβιάζει τα μέτρα από αμέλεια, τιμωρείται: α) στην περίπτωση του στοιχείου α’ με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας και β) στην περίπτωση του στοιχείου β’ με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή».

Είναι το άρθρο 285 Π.Κ. και τα μέτρα πρόληψης της διασποράς του κορωνοϊού αντισυνταγματικά;

Σύμφωνα με τα όσα ορίζει το άρθρο 5 παράγραφος 3 του Συντάγματος: «H προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Kανένας δεν καταδιώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος». Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 25 παράγραφος 1 του Συντάγματος: «Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Oι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας».Γίνεται, λοιπόν, σαφές πως καμία αντισυνταγματικότητα δε συνάγεται από τα εν λόγω μέτρα, μάλιστα όπως ρητά ορίζει το άρθρο 21 παράγραφος 3 Συντάγματος: «Το κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας και για την περίθαλψη των απόρων» και «έχει το δικαίωμα να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης», κατά τις προβλέψεις του άρθρου 25 παράγραφος 4 του Συντάγματος.

Πηγές

• Νέος Ποινικός Κώδικας
• Σύνταγμα της Ελλάδος
• https://www.lawspot.gr/nomika-nea/paraviasi-metron-gia-tin-prolipsi-astheneion-ti-provlepei-o-poinikos-kodikas

Μαρία Τσαλίκη

Η Μαρία Τσαλικη γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1998 και διαμένει στην Κομοτηνή. Είναι τεταρτοετής φοιτήτρια στο τμήμα νομικής του Δημοκρίτειου πανεπιστημίου. Τον ελεύθερο χρόνο της τον αναλώνει ασχολούμενη με τον αθλητισμό, την ανάγνωση βιβλίων και την συγγραφή.