Του Σταύρου Λουκά,
Το εποχιακά προσαρμοσμένο ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα μειώθηκε σε 16,3% το Δεκέμβριο του 2019, από 16,5% τον προηγούμενο μήνα και σε σύγκριση με το 18,5% του Δεκεμβρίου του 2018. Αυτό ήταν το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας από τον Μάρτιο του 2011. Λαμβάνοντας υπόψη τον ίδιο μήνα του 2018, οι νέοι στην ηλικιακή ομάδα 15-24 εξακολουθούσαν να είναι οι πλέον πληγέντες μεταξύ των ανέργων (34,7% έναντι 39,4%), παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά μειώνονται με την πάροδο των ετών. Στις περιφέρειες της χώρας, τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας σημειώθηκαν στην Κρήτη (11,3%) και στα νησιά του Αιγαίου (13,7%), ενώ τα υψηλότερα ήταν στην Δυτική Μακεδονία-Ήπειρο (19,8%).
Αλλά αυτοί οι αριθμοί δεν λένε ολόκληρη την ιστορία. Είναι άραγε οι δουλειές των εργαζομένων καλές; Πόσο πληρώνονται; Οι εργαζόμενοι βγάζουν αρκετά χρήματα για να ζήσουν; Η πραγματικότητα δεν είναι τόσο ρόδινη.
Πίνακας 1: Ροές Μισθωτής Απασχόλησης (Δεκέμβριος 2019)
Οι εργαζόμενοι που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα είναι περίπου 500.000. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ», τουλάχιστον ένας στους τέσσερις μισθωτούς εργάζεται με καθεστώς μερικής απασχόλησης και εισπράττει μισθό κάτω από 650 ευρώ το μήνα. Συνολικά 611.851 μισθωτοί εργάστηκαν στον ιδιωτικό τομέα το 2019 για λιγότερες από 35 ώρες την εβδομάδα. Αυτός είναι ο κρίσιμος πληθυσμός των ευέλικτων μορφών εργασίας (μερική και εκ περιτροπής απασχόληση) που φτάνει τους 471.595 απασχολούμενους σε μια χώρα με 1.986.336 μισθωτούς. Αυτοί οι εργαζόμενοι με χαμηλό μισθό συγκεντρώνονται σε σχετικά μικρό αριθμό επαγγελμάτων, κυρίως στο κλάδο τουριστικών εποχιακών επιχειρήσεων, στο κλάδο επισιτισμού και διασκέδασης, στις υπηρεσίες καθαριότητας και security, στη φύλαξη παιδιών και ηλικιωμένων, στις εταιρίες υπεργολαβιών, στις εμπορικές επιχειρήσεις, σε βιοτεχνίες, ιδιωτικές σχολές-φροντιστήρια και στην οικοδομή. Στους παραπάνω κλάδους παρατηρείται και το μεγαλύτερο ποσοστό ανασφάλιστων εργαζομένων.
Πόσο ανησυχητικά είναι όμως αυτά τα στοιχεία; Η ανεργία μπορεί να έχει μειωθεί σε σχέση με το μέγιστο 27,8% της οικονομικής κρίσης, αλλά τα δεδομένα μας αποκαλύπτουν μια σημαντική πραγματικότητα: εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι αγωνίζονται για να ζήσουν και να στηρίξουν τις οικογένειές τους με πολύ χαμηλό μισθό.
Πίνακας 2: Αριθμός εργαζομένων ανά εύρος μηνιαίων αποδοχών
Πρέπει να σκεφτούμε όχι μόνο τους εργαζόμενους σαν απόλυτους αριθμούς για την ανεργία, αλλά και το τι δουλειές κάνουν, τι δουλειές δημιουργεί και παράγει η χώρα, πληρώνουν αρκετά αυτές οι δουλειές και για ποιους είναι διαθέσιμες; Πρέπει να εξετάσουμε τα άτομα και όχι τους εθνικούς μέσους όρους και να αναρωτηθούμε αν είναι οι μισθοί επαρκείς. Μπορούν οι άνθρωποι να στηρίξουν τις οικογένειες τους; Ακόμα και με καλά στατιστικά αποτελέσματα για την εργασία (η ανεργία σταδιακά μειώνεται, αλλά παραμένει υψηλή), η οικονομία της χώρας φαίνεται ότι δεν λειτουργεί σωστά για εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους.
Τα βασικά κόστη ζωής, όπως υγειονομική περίθαλψη, φόροι, φαγητό και στέγαση, φαίνεται ότι συχνά υπερβαίνουν τα έσοδα των χαμηλόμισθων, ακόμα και σε οικογένειες με περισσότερους από έναν εργαζόμενους.
Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας διαμορφώνονται από πολιτικές, επενδύσεις και θεσμούς. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να διαχειριστούμε σωστά τις διαρθρωτικές αλλαγές στην παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, τις επιπτώσεις της τεχνολογίας, την μετάβαση από την παραγωγή στις υπηρεσίες και την αυξημένη συγκέντρωση της ισχύος στην αγορά. Οι κυβερνήσεις πρέπει να λάβουν μέτρα για να βελτιώσουν την οικονομική ασφάλεια των εργαζομένων. Ενισχύοντας τους μισθούς μέσω φορολογικών βελτιώσεων, αυξάνοντας τον κατώτατο μισθό και εξαλείφοντας τις ευέλικτες μορφές εργασίας (μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση) είναι μόνο μερικές επιλογές.
