Της Αλίκης Δογάνου,
Στο κατώφλι μιας νέας εποχής, όχι τόσο μακρινής, δεδομένου ότι έως και σήμερα είναι αισθητή η ραγδαία εξέλιξη των επιτευγμάτων της τεχνολογίας, είναι αναγκαίο όλοι οι κλάδοι, τόσο του εμπορίου όσο και των επιστημών, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Όχι μόνο για να επιβιώσουν αλλά κυρίως, για να μπορούν να εξυπηρετήσουν το σκοπό τους που δεν είναι άλλος, από την κάλυψη των αναγκών της ανθρωπότητας. Ένας κλάδος επιστήμης που ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των ανθρωπιστικών επιστημών είναι το Δίκαιο.
Οι Λειτουργοί της Νομικής Επιστήμης, Δικαστές και Δικηγόροι, οφείλουν να εξετάσουν συστηματικά τον τρόπο απονομής της δικαιοσύνης όταν αυτή αποδίδεται, επηρεάζεται, καθορίζεται ή στοιχειοθετείται από στοιχεία Τεχνητής Νοημοσύνης. Ένας νέος όρος που κάνει την εμφάνισή του είναι ο «Automated Judicial Decision Making», ο οποίος αναφέρεται στα συστήματα αυτόματης δικαιοδοτικής λειτουργίας. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η απονομή της δικαιοσύνης στηρίζεται σε «μαθηματικούς» συλλογισμούς που οδηγούν σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Αποτελείται από στοιχεία που καθορίζονται από το νόμο και οδηγούν με μαθηματική συνήθως, ακρίβεια σε ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα.
Σε αυτό το σημείο κρίνεται απαραίτητο να αναφερθεί τι είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη, ώστε να είναι αντιληπτό κατά πόσο αυτή είναι εφαρμόσιμη στην απονομή της δικαιοσύνης. Ο όρος «Τεχνητή Νοημοσύνη» (στο εξής θα την αναφέρουμε ως A.I. από το διεθνή όρο Artificial Intelligence) προέρχεται από (και καταδεικνύει) το βασικό στόχο να μπορέσει κάποτε η τεχνολογία να δημιουργήσει αυτοματοποιημένα συστήματα αποφάσεων, που θα επιτελούν σύνθετες ενέργειες χωρίς τη διαρκή παρέμβαση του ανθρώπου, με την ακολουθία λογικών ενεργειών, που αποτελούν αποτέλεσμα μίας μηχανικής εκμάθησης ή βαθιάς μάθησης. Επομένως, θεωρητικά, μπορεί να λειτουργήσει και στην απονομή της δικαιοσύνης. Είναι δηλαδή ένα σύνολο τεχνικών εργαλείων, που όταν οργανωθούν με τη λογική ενός αλγόριθμου, μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία αποτελεσμάτων, βάσει συγκεκριμένων δεδομένων. Μέχρι στιγμής, μοιάζει να μην υπάρχει περιθώριο «λάθους» στον «τρόπο υπολογισμού» του δίκαιου ή άδικου αποτελέσματος.
Όμως, οι Λειτουργοί Δικαιοσύνης δεν παραβλέπουν ορισμένες επιπρόσθετες συνθήκες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, προκειμένου να οδηγηθούν σε ορθά συμπεράσματα και οι οποίες γίνονται αντιληπτές μόνο από ανθρώπινους παράγοντες. Συνήθως, πρόκειται για τα περιθώρια ερμηνείας που αφήνουν αόριστες έννοιες, όπως είναι ενδεικτικά η κατάσταση ανάγκης, τα συναλλακτικά ήθη, το τελούμενο εν βρασμώ ψυχή έγκλημα, έννοιες δηλαδή που επιδέχονται ανάλυση κι ερμηνεία κατά περίπτωση. Σημαντικό στοιχείο σε αυτές τις συνθήκες είναι ο ανθρώπινος παράγοντας και η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης λογικής, που είναι ίσως δύσκολο να αποτυπωθεί με την απόλυτη μορφή της προσαρμογής (adaptation) σε ένα σύστημα-όργανο Τεχνητής Νοημοσύνης.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που περιγράφουν σε παγκόσμιο επίπεδο την πραγματικότητα, που θα δημιουργούταν σε μια τέτοια περίπτωση, δεδομένου ότι ενδέχεται αυτός ο τρόπος απονομής της Δικαιοσύνης να οδηγήσει στην καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην κατάργηση ή υποβάθμιση του θεσμού της Δικαιοσύνης, ως Λειτουργήματος.
Συμπερασματικά, λοιπόν, σε μια πρώτη εξέταση του ζητήματος, στο οποίο θα γίνει επανεξέταση σύντομα με νεότερες εξελίξεις και περισσότερα επικαιροποιημένα δεδομένα που βρίσκονται υπό επεξεργασία, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στον τρόπο χειρισμού του συγκεκριμένου ζητήματος, ώστε να μην επιδεινωθεί το φαινόμενο της ανισότητας και να χρησιμοποιηθεί η Τεχνητή Νοημοσύνη με τον πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο.
Πηγές
- https://www.lawspot.gr/nomika-blogs/spiros_tassis/dikaio-stin-epohi-tis-tehnitis-noimosynis
- https://news.mit.edu/2018/study-finds-gender-skin-type-bias-artificial-intelligence-systems-0212
Είναι Δικηγόρος. Φοίτησε στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Στη συνέχεια έγινε κάτοχος του μεταπτυχιακού τίτλου «Master In Business Administration» του Πανεπιστημίου Πειραιά, με ειδικότητα στον κλάδο του Marketing. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα συνεδρίων με νομικό κι επιχειρηματικό αντικείμενο. Στο ιστορικό της έχει συνεργασία με δικηγορικά γραφεία γενικής δικηγορίας καθώς και με εμπορικές εταιρίες, στις οποίες συμμετείχε τόσο στο νομικό όσο και σε άλλα τμήματα, όπως αυτό του Marketing και Human Resources. Στόχος της, η συνεχής επικαιροποίηση των γνώσεών της και η προσωπική εξέλιξη.
