Της Μάγδας Τσόχα,
Ξεκινώντας από τα βασικά, η Νιγηρία είναι μια ομοσπονδιακή συνταγματική δημοκρατία της Δυτικής Αφρικής, αποτελούμενη από 36 πολιτείες και πρωτεύουσα την Αμπούτζα. Στα νότια της βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό και είναι η πρώτη βρετανική αποικία που έγινε ανεξάρτητο κράτος και ταυτόχρονα μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας το 1960. Το πολίτευμα της χώρας είναι η Προεδρική Δημοκρατία και χρέη προέδρου, αρχηγού κράτους και κυβέρνησης εκτελεί ο Μουχαμαντού Μπουχάρι, πρώην στρατιωτικός και Χριστιανός. Βάσει παράδοσης στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών προκρίνονται δύο υποψήφιοι, ένας Χριστιανός και ένας Μουσουλμάνος. O καθένας έχει μαζί του και έναν υποψήφιο αντιπρόεδρο του άλλου θρησκεύματος, ενώ το αξίωμα του Αντιπροέδρου το κατέχει Μουσουλμάνος. Μετά την ανεξαρτητοποίηση της χώρας από τη Μ.Βρετανία, το 1960, η χώρα αντιμετώπισε πολλά προβλήματα ως προς την εθνοτική της συνοχή και πολυμορφία: η πλειοψηφία του πληθυσμού στα βόρεια ήταν Μουσουλμάνοι, ενώ στα νοτιανατολικά Χριστιανοί. Αλησμόνητη παραμένει άλλωστε η απόσχιση της περιοχής της Μπιάφρας, η αφετηρία για μια από τις χειρότερες τραγωδίες της Υποσαχάριας Αφρικής. Συνοπτικά, μια ιστορική αναδρομή μας αποκαλύπτει πως από τις πρώτες κιόλας εκλογές της χώρας, το 1964, υπήρξε σοβαρός ανταγωνισμός μεταξύ των δύο φυλών κι άρχισε να εγκαθιδρύεται μια αιώνια διαμάχη μεταξύ Βορρά και Νότου. Στις 19 Μαΐου μάλιστα του 1968, οι δυνάμεις της κυβέρνησης κατέλαβαν το λιμάνι Πορτ Ακούρ, επιβάλλοντας έτσι ουσιαστικά απομόνωση της Μπιάφρα από τον υπόλοιπο κόσμο, με σημαντική έλλειψη τροφίμων και φαρμάκων. Κι εκεί ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου θηριωδία.
Τα κυβερνητικά στρατεύματα διέπραξαν απερίγραπτες ωμότητες, επιδεικνύοντας πρωτοφανή βαρβαρότητα διεθνώς. Πάνω από 200 άοπλοι, οι οποίοι αναζήτησαν καταφύγιο τόσο σε εκκλησίες όσο και άλλα ιδρύματα κάηκαν ζωντανοί, εκατοντάδες τραυματίες εκτελέστηκαν εν ψυχρώ ή θάφτηκαν ζωντανοί, ενώ δώδεκα άρρωστα παιδιά που νοσηλεύονταν εκείνη την περίοδο σε κοντινό νοσοκομείο ψήθηκαν και φαγώθηκαν από κανιβάλους. Τεσσεράμισι εκατομμύρια Μπιαφρανοί της φυλής Ίγκμπο κατέφυγαν, εντελώς πανικοβλημένοι, στην ενδότερη χώρα και στοιβάχτηκαν σε άθλια και πρόχειρα αυτοσχέδια στρατόπεδα προσφύγων. Τα πεινασμένα «παιδιά της Μπιάφρας» έγιναν παγκόσμιο σύμβολο της φρίκης, φιγουράροντας σε πρωτοσέλιδα και αφίσες για καμπάνιες καταπολέμησης της κατάστασης στην Αφρική. Εκατομμύρια περίπου παιδιά ήταν πλέον αποσκελετωμένα ή και σε τυμπανιαία κατάσταση και βρήκαν μέσα στους επόμενους μήνες το θάνατο είτε από την ασιτία είτε από τις αρρώστιες που θέριζαν κυριολεκτικά τους καταυλισμούς τους. Οι απεγνωσμένες εκκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο του Ο.Η.Ε. και του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού αλλά και άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων για επείγουσα αποστολή διεθνούς βοήθειας έπεφταν διαρκώς στο κενό. Η κυβέρνηση του Λάγος απέρριψε κάθε σκέψη για άρση του αποκλεισμού. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η ιδεολογική απόσταση των Νιγηριανών και Μπαφριανών δεν περιορίστηκε μόνο στις θρησκευτικές πεποιθήσεις, αλλά επεκτάθηκε και στα «πολιτικά», αφού την πλήρη υποστήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου και Ε.Σ.Σ.Δ. είχαν οι στρατιωτικές δυνάμεις της Νιγηρίας και αντίστοιχα της Γαλλίας η Μπιάφρα.
Τον Ιούλη του 1968 το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών υπολόγισε περίπου 1.200.000 θύματα πείνας και πενίας. Η πολιορκία της Μπιάφρα έληξε τον Γενάρη του 1970, μετρώντας πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς, κατά κύριο λόγο από τον λιμό. Μετά την ενσωμάτωση της Μπιάφρα στη Νιγηρία, η οικονομία της τελευταίας ανέκαμψε λόγω των πλούσιων πλουτοπαραγωγικών πηγών της. Καθώς λοιπόν και η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε τη δεκαετία μετά την πανωλεθρία, η Νιγηρία έγινε και επισήμως μέλος του ΟΠΕΚ (Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Πηγών), βασιζόμενη όλο και περισσότερο στο πετρέλαιο. Από τις αρχές του 1979, η χώρα εισήλθε σε «περίοδο ευημερίας», με μια σύντομη επαναφορά του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το 1984 ο Μουχάμαντου Μπουχάρι ανέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, μια θετική σχετικά εξέλιξη, λόγω τη μεγάλης διαφθοράς στα εκλογικά σώματα. Η χώρα βίωσε και μια στρατιωτική δικτατορία τη δεκαετία του 1990, από το Σάνι Αμπάτσα, ενώ το 1999 έγιναν και πάλι εκλογές, επισφραγίζοντας έτσι την πολιτική, πολιτειακή και ιδεολογική αστάθεια της χώρας.
Στα πιο πρόσφατα, το Νοέμβριο του 2008, έπειτα από τη διεξαγωγή τοπικών εκλογών, ξέσπασαν για μία ακόμη φορά διήμερες ταραχές στην πόλη Τζος, ανάμεσα σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, με περισσότερους από τετρακόσιους νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και περίπου 7.000 εκτοπισμένους από τις εστίες τους. Αιτία, και συνάμα αφορμή, ήταν η διαμάχη για το νικητή των εκλογών. Στην ιστορία γράφτηκαν ως οι χειρότερες θρησκευτικές και εθνοτικές συγκρούσεις στη χώρα έπειτα από 4 χρόνια. Το 2004 είχαν βρει το θάνατο γύρω στους 700 ανθρώπους σε ανάλογες καταστάσεις. Οι ταραχές του 2008 έλαβαν τέλος με την επέμβαση του κυβερνητικού στρατού, στα τέλη Νοεμβρίου του 2008. Από το 2002 και έπειτα, στο βορειοανατολικό άκρο της χώρας, δρα η ισλαμιστική οργάνωση Μπόκο Χαράμ, η οποία στοχεύει να αντικαταστήσει την κεντρική κυβέρνηση και να εφαρμόσει το νόμο της Σαρία (The Sharia Law). Για όσους δεν έχουν οικειότητα με τον όρο, πρόκειται για το θρησκευτικό ισλαμικό κώδικα διαβίωσης, εμπνευσμένος από το Κοράνι, δηλαδή το «Ισλαμικό Δίκαιο». Τον Μάη του 2014 ο Νιγηριανός πρόεδρος Γκούντλακ Τζόναθαν είχε μάλιστα ανακοινώσει ότι λόγω των επιθέσεων της Μπόκο Χαράμ, τουλάχιστον 12.000 άτομα έχουν πεθάνει και 8.000 «σακατευτεί». Η οργάνωση Μπόκο Χαράμ συνεχίζει να δρα έως και σήμερα, με ειδήσεις για το 2019 να κάνουν λόγο για διαρκείς επιθέσεις σε αμάχους, φωτιές σε κτίρια και καταυλισμούς. Μια απλή καταγραφή από τα Ηνωμένα Έθνη για το έτος 2018, προσμετρά 1.200 περίπου νεκρούς, 84 εκ των οποίων πέθαναν επιβεβαιωμένα κατά τη διάρκεια βομβιστικών επιθέσεων της Μπόκο Χαράμ.
Εν κατακλείδι, οι φρικαλεότητες δεν σταματούν εδώ. Τον Φεβρουάριο του 2019 απήχθησαν από την οργάνωση 110 μαθήτριες σχολείου, επειδή ήταν Χριστιανές, ενώ 2 εβδομάδες αργότερα μετά από διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση, απελευθερώθηκαν. Πέντε πέθαναν κατά τη διάρκεια της απαγωγής, ενώ μία παραμένει ακόμα αιχμάλωτη, καθώς δεν απαρνείται τη χριστιανική πίστη της. Επίσης, τον Μάρτη η Μπόκο Χαράμ απήγαγε δύο εθελόντριες του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, τις οποίες εκτέλεσε αργότερα, τον Οκτώβριο. Ως προς τη διεθνή πολιτική, η Νιγηρία ανήκει τόσο στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε., της Αφρικανικής Ένωσης αλλά και του Συμβουλίου Ασφαλείας, δέχεται διαρκώς παρατηρήσεις και συστάσεις να ενισχύσει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην επικράτειά της, προασπίζοντας δικαιώματα των γυναικών, της ελευθερίας του λόγου αλλά και της LGBTQ κοινότητας. Τέλος, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε το μέτρο οικονομικής υποστήριξης ύψους 157.000.000 δολαρίων για την ανόρθωση των καταπονημένων κοινωνιών όπως η Νιγηρία, που υπέφερε για μεγάλο χρονικό διάστημα από βιαιοπραγίες, πενία και διεφθαρμένο κρατικό σύστημα.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη αλλά πλέον σπουδάζει στην Αθήνα, στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Απολαμβάνει τη συμμετοχή σε συνέδρια προσομοίωσης του ΟΗΕ, τον εθελοντισμό και τα προγράμματα εκμάθησης σε χώρες εξωτερικού.
