Της Σάντυ Μακκού,
Οι ορισμοί που διατυπώνονται περί φιλοσοφίας ποικίλουν. Ένας από αυτούς είναι ο εξής: «φιλοσοφία είναι η μελέτη της φύσης της πραγματικότητας και της ύπαρξης, του τι είναι δυνατό να γνωρίζουμε και της ορθής και λανθασμένης συμπεριφοράς».
Γιατί όμως να μελετήσει κανείς τη φιλοσοφία; Η φιλοσοφία ήταν πάντα ο οδηγός των ιδεών που διαμορφώνουν την ανθρώπινη ιστορία. Ως κριτική και ορθολογική έρευνα των ιδεών με τις οποίες ζουν οι άνθρωποι, η φιλοσοφία μεταμορφώνει, θα λέγαμε, τη κοινωνία στο πλαίσιο της κοινωνικοοικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής εξέλιξης.
Ο Αριστοτέλης περιέγραψε τρία είδη γνώσης: θεωρητική ή επιστημονική γνώση (μαθαίνοντας το γιατί), τεχνική γνώση (μαθαίνοντας τον τρόπο) και σύνεση ή πρακτική σοφία (συζήτηση και λήψη αποφάσεων).
Η φιλοσοφία είναι μια έρευνα προς αναζήτηση και απάντηση ενός μεγάλου «γιατί». Η δυνατότητα να εγείρονται ερωτήματα σχετικά με το «γιατί» δημιουργεί μία τεράστια διαφορά στην ανάπτυξη των ατόμων και στην κοινωνική πρόοδο.
Όταν η φιλοσοφική σκέψη γεννήθηκε στην Ελλάδα, η ικανότητα να δημιουργούνται ερωτήματα που ανατρέπουν τις προσωπικές ιδιοσυγκρασίες έδιδαν έναν κρίσιμο τρόπο σκέψης. Αυτό άλλαξε την πορεία της ιστορίας με τη διάδοση της οργανωμένης ορθολογικής έρευνας. Το εν λόγω συμβάν επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο η ανθρωπότητα έκανε επιλογές, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία εξελίχθηκε.
Αυτή η πνευματική κληρονομιά αποτελεί πρωτοπορία των αρχαίων Ελλήνων στοχαστών που «συνέθεσαν» τον κύκλο σπουδών, γνωστό ως «ακαδημαϊκή φιλοσοφία». Ενώ, παράλληλα, ως «ακαδημαϊκή πειθαρχία» ορίζεται η συστηματική μελέτη των γενικών και θεμελιωδών αρχών για την ύπαρξη, τη γνώση, τις αξίες, το μυαλό, το λόγο και τη γλώσσα.
Ποια είναι, όμως, τα οφέλη από τη μελέτη της φιλοσοφίας; Ένα από τα σημαντικότερα αυτών είναι ότι προκαλεί τον προβληματισμό. Είναι το μυαλό αυτό που είναι σε θέση να αναζητήσει την αλήθεια μέσα από την αμφισβήτηση των υποθέσεων και των συμβατικών απόψεων που συχνά θεωρούνται δεδομένες. Η δυνατότητα να γίνει αυτό προέρχεται από μία ενσωματωμένη ικανότητα για ορθολογική εξέταση που ονομάζεται «μεθοδολογική αμφιβολία». Η φιλοσοφία είναι εκείνη που χαρίζει στον άνθρωπο τη δυνατότητα κατοχής της ορθής λογικής, των εποικοδομητικών αμφιβολιών και μίας σαφούς σκέψης.
Συνδεδεμένη με τα παραπάνω είναι η άποψη ότι η φιλοσοφία ελευθερώνει τους ανθρώπους από την άγνοια και επιβεβαιώνει την αυτονομία της θέλησης. Κάθε λογική σκέψη ενός ατόμου είναι μια έκφραση της ελευθερίας της θέλησης.
Ένα ακόμη όφελος είναι ότι η φιλοσοφία δημιουργεί στον ακροατή μία στάση προσοχής στα λεγόμενα του εκάστοτε συνομιλητή του, ανεξάρτητα με το αν τα αποδέχεται ή τα εγκρίνει. Το να είναι κανείς δεκτικός σημαίνει να ακούει τους άλλους και να τους επιτρέπει να ασκήσουν το δικαίωμα της ελευθερίας τους. Τοιουτοτρόπως, γνωρίζει και μαθαίνει καλύτερα τόσο τον εαυτό του όσο και τις αδυναμίες του.
«Οι επιπτώσεις των κοινωνικών συνθηκών και των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών της εποχής των φιλοσόφων προκαλούν τις πεποιθήσεις που διαμορφώνουν την πολιτική και τους θεσμούς των μεταγενέστερων εποχών».
