Του Πέτρου-Ορέστη Κατσούλα,
Δεσπόζοντας στη συμβολή των ποταμών Ροδανού (Rhône) και Σον (Saône), ένα διάφανο πολυεδρικό κτίριο κερδίζει αμέσως το βλέμμα του ταξιδιώτη στη Λυών. Σε αυτήν ακριβώς τη διασταύρωση αυτών των δύο υδάτινων αρτηριών, που περιβάλλουν την ιδιαιτέρου κάλλους γαλλική πόλη με τις ιταλικές επιρροές, κατασκευάστηκε πρόσφατα το Musée de Confluences, το Μουσείο των Συμβολών, των Διασταυρώσεων. Τίτλος που όμως δεν προορίζεται να επισημάνει απλώς την γεωγραφική θέση του, αλλά που αντικατοπτρίζει την ιδέα μίας πρωτοποριακής σύζευξης εννοιών, ιδεών, εικόνων και χρωμάτων. Αυτή ακριβώς η φιλοσοφία της συνένωσης και της δημιουργίας είναι που καθιστά αυτό το ιδιόμορφο μουσείο μοναδικό.
Η πρωτοποριακή του σύλληψη σπάει την κλασική έννοια του μουσείου, η οποία στοχεύει στην κατάταξη των εκθεμάτων με βάση μία αυστηρή και επιστημονικά τεκμηριωμένη θεματική. Αντιθέτως, το μουσείο αυτό επιλέγει τη διαθεματική προσέγγιση των εννοιών δομώντας μέσα από την αποσύνθεση μίας ιδέας. Ακολουθώντας το κίνημα του μεταμοντερνισμού, που αντιδρά στον ορθολογισμό της μοντέρνας σκέψης, το Musée de Confluences δομείται σε μία λογική αποδόμησης η οποία όμως καταλήγει σε μία πρωτοποριακή ανασύσταση ολοκληρωμένων θεματικών. Τα εκθέματα παίρνουν μία εντελώς άλλη διάσταση, μία νέα ταυτότητα, την ίδια στιγμή που αντικείμενα, πρόσωπα και έννοιες, φαινομενικά ασύμβατα, συνδέονται με έναν μοναδικό τρόπο.
Η προοπτική του μουσείου είναι σαφώς διαθεματική και διεπιστημονική. Αξιοποιώντας μία πλούσια συλλογή αντικειμένων (περισσότερων των 2 εκατομμυρίων), προερχόμενων από όλους τους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας, της αρχαιολογίας και της εθνολογίας, της μουσειογραφίας και της μεσολάβησης της γνώσης, επιχειρεί να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, διεγείροντας την περιέργεια και την αμφισβήτηση. Υπό την έννοια αυτή θα μπορούσε κανείς να το συνδέσει με το διανοητικό μοντάζ ιδεών που εμπνεύστηκε ο André Malraux στο έργο του «To φανταστικό μουσείο».
Τα αντικείμενα εντασσόμενα σε νέες θεματικές χάνουν την κλασική τους εννοιολογική ταυτότητα και γίνονται κομμάτια μίας νέας ιδέας. Το μουσείο εστιάζει σε σύγχρονα προβλήματα ή αμφισβητήσεις της νεότερης εποχής. Αμφισβητεί το μακρό χρόνο, την γραμμική πρόσληψη και θέτει τα δικά του όρια. Κάθε χώρος δημιουργεί έτσι ένα δικό του μικρόκοσμο δομημένο στη βάση μίας έννοιας: «φυλακή», «σκελετός», «ο άλλος κόσμος», «τέχνη και μηχανήματα», «είδωλα» είναι μερικές από τις συλλογές που φιλοξενούνται την τρέχουσα περίοδο στο μουσείο και που ενσαρκώνουν τη μεταμοντέρνα σκέψη.
Στο μουσείο φιλοξενούνται ακόμη εκθέματα προερχόμενα από τον ινδικό πολιτισμό, το ισλάμ, τις φυλετικές ομάδες της Αυστραλίας, τον πολιτισμό της Άπω Ανατολής. Ταυτόχρονα, διάσπαρτα σε έναν συγκεχυμένο χωροχρόνο, θα βρει κανείς στοιχεία φυσικής ιστορίας, θραύσματα απολιθωμάτων, σπάνιες συλλογές εντόμων, αναπαραστάσεις εξαφανισμένων ειδών. Την αλλόκοτη και όμως μοναδική συλλογή συμπληρώνουν πίνακες ζωγραφικής, αντικείμενα “art déco”, συλλογή φωτογραφιών, οικιακών αντικειμένων, προσωπικών ημερολογίων κτλ.
Το Musée de Confluences αξιοποιεί σε μεγάλο βαθμό την αισθητική του installation δημιουργώντας διαδραστικά τοπία και νοητούς χώρους. Αξίζει ιδιαίτερη μνεία στην προσωρινή έκθεση με τίτλο “prison”, η οποία επιχειρεί να δημιουργήσει το αίσθημα του χωρικού περιορισμού και της δέσμευσης στον επισκέπτη. Αναπτυσσόμενη σταδιακά σε έναν χώρο που περιβάλλεται από κάγκελα, η έκθεση ξεκινά με την προβληματική της ποινής –παρουσιάζοντας μάλιστα ιστορικά και κοινωνιολογικά στοιχεία γύρω από την ποινική καταστολή– για να καταλήξει σε γραπτές προσωπικές αφηγήσεις κρατουμένων και στην προβολή φωτογραφιών από την καθημερινότητα των κρατουμένων, προβαίνοντας μάλιστα και σε εικαστική κριτική φαινομένων βίας που εκτυλίσσονται πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα του σωφρονισμού.
Το μουσείο της σύζευξης ενώνει μοναδικά και διάφορες τέχνες. Σε αντίθεση με το κλασικό μουσείο, που αρκείται σε μία στατική απεικονιστική προσέγγιση του παρελθόντος, εδώ ο επισκέπτης περιβάλλεται από συνεχόμενα και ποικίλα ερεθίσματα –μουσικά, κινηματογραφικά, εικαστικά. Στοιχεία σουρεαλισμού και συμβολισμού είναι έκδηλα στην ίδια τη διάταξη των αντικειμένων, ενώ ο στόχος του μουσείου δεν είναι να διδάξει, αλλά να μυήσει, να προβληματίσει και εν τέλει να εισάγει σε έναν νέο τρόπο σκέψης.
Βγαίνοντας από το μουσείο ο επισκέπτης έχει αποκτήσει ήδη μία νέα θεώρηση των πραγμάτων, μία συνδυαστική ματιά που μαρτυρά ότι σε όλο το σύμπαν υπάρχουν συνέχειες και ασυνέχειες και πως ακόμη και αταίριαστα μεταξύ τους στοιχεία μπορούν να συνδυαστούν με έναν μοναδικό τρόπο.
Είναι υποψήφιος διδάκτωρ συγκριτικού, δημοσίου και ευρωπαϊκού δικαίου (Πανεπιστήμιο Paris II Panthéon-Assas). Πτυχιούχος της Νομικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο Δημόσιο Δίκαιο του Πανεπιστημίου Paris II Panthéon-Assas, με ισχυρή βάση στο ευρωπαϊκό δίκαιο, το δημόσιο δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φέρει δικηγορική εμπειρία σε αντικείμενα δημοσίου δικαίου αλλά και πολιτικής και διοικητικής δικονομίας, από άσκηση στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους. Κατά το παρελθόν είχε ενεργή συμμετοχή στην ELSA ως πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, συμμετοχή σε προσομοιώσεις οργανισμών και πρακτική άσκηση στο Υπουργείο Εξωτερικών.
