Της Μαρίας Κρουσταλλίδη,
Το νομοσχέδιο Συνταγματικής Αναθεώρησης
Την Τετάρτη, 11 Μαρτίου, η Κάτω Βουλή της Ρωσικής Ομοσπονδίας, «Duma», ενέκρινε ένα σχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 390 συνταγματικές μεταρρυθμίσεις με 383 ψήφους υπέρ, 43 αποχές και καμία αντίθετη ψήφο. Επιπλέον, οι αλλαγές έγιναν δεκτές και από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο της χώρας, την «Άνω Βουλή».
Σύμφωνα με τις μεταρρυθμίσεις αυτές, ο εδώ και 20 χρόνια Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Vladimir Putin, του οποίου η θητεία προβλέπεται να λήξει το 2024, θα έχει τη δυνατότητα να «μηδενίσει» τα χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία και να «επανεκκινήσει» τη διάρκειά της. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως θα έχει δικαίωμα να λάβει μέρος στις επόμενες εκλογές και να παραμείνει κάτοχος του αξιώματός του έως και το 2036. Ωστόσο, οι νέες Συνταγματικές επιταγές δεν πρόκειται να καταργήσουν ολοκληρωτικά τον περιορισμό θητειών, αλλά, ουσιαστικά, θα τον αναστείλουν μέχρι η χώρα να «ωριμάσει αρκετά πολιτικά», σύμφωνα με τον Putin.
Χαρακτηριστικά, η Πρόεδρος της Άνω Βουλής, Valentina Matviyenko, σε ομιλία της ενώπιον της ολομέλειας του νομοθετικού αυτού οργάνου, τάχθηκε υπέρ των μεταρρυθμίσεων, τονίζοντας πως πρόκειται για «ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ρωσίας». Συνεχίζοντας, εξέφρασε την απόλυτη υποστήριξή της στον Ρώσο Πρόεδρο, ο οποίος «πρέπει να απολαμβάνει του δικαιώματος να συμμετάσχει και στις επόμενες εκλογές», αφού, κατά τα λεγόμενα της ιδίας, ξανασήκωσε τη γονατισμένη Ρωσία σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο, αποτελώντας έναν από τους ικανότερους σύγχρονους πολιτικούς παγκοσμίως.
Ο δρόμος προς την εξουσία
Η Προεδρική θητεία του Vladimir Putin ξεκίνησε μετά την παραίτηση του Boris Yeltsin από την εξουσία, αφήνοντας τον τότε πρωθυπουργό της χώρας σε χρέη αναπληρωτή Προέδρου, ενώ παράλληλα διενεργούσε μια εξαιρετικά επιτυχημένη εκστρατεία για την κατάκτηση της πρώτης του επίσημης θητείας, παρά την ανάδυση σκανδάλων σχετικά με το παρελθόν του, τα οποία και αποσιωπήθηκαν.
Καθώς το Σύνταγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας ορίζει ως ανώτατο χρονικό όριο άσκησης του Προεδρικού αξιώματος τις τέσσερις συνολικά θητείες, θέτει ως επιπρόσθετο περιορισμό τις δύο μόνο διαδοχικές Προεδρίες. Έτσι, όταν εξέπνευσαν οι δύο συνεχόμενες θητείες του Putin, ο μέχρι τότε πρωθυπουργός του, Dimitry Medvedev, έθεσε υποψηφιότητα κερδίζοντας το προεδρικό αξίωμα, διορίζοντας, στη συνέχεια, τον Vladimir Putin ως πρωθυπουργό, μέχρι να μπορέσει να θέσει ο ίδιος ξανά υποψηφιότητα για την επόμενη τετραετία. Έτσι, με μια μικρή «παύση» στη θέση του πρωθυπουργού, ο Vladimir Putin κατέχει το ανώτατο αξίωμα στη Ρωσική Ομοσπονδία από το 2000 έως και το 2022.
Και τώρα τι;
Αφού πλέον έχει εξασφαλιστεί η έγκριση του νομοσχεδίου από τα δύο νομοθετικά σώματα, με χαρακτηριστική -μάλιστα- ομοφωνία, η σκυτάλη περνά στα περιφερειακά κοινοβούλια, των οποίων το ποσοστό σύμπλευσης με τις προτεινόμενες αλλαγές πρέπει να ξεπεράσει τα 2/3. Στη συνέχεια, στις 22 Απριλίου πρόκειται να προγραμματιστεί δημοψήφισμα, όπου θα απαιτείται το 50% των Ρώσων πολιτών να εγκρίνουν τη Συνταγματική Αναθεώρηση, ώστε αυτή να τεθεί σε ισχύ και επισήμως.
Ενώ η τέταρτη και τελευταία -μέχρι στιγμής- θητεία του Ρώσου Προέδρου έχει ήδη ξεπεράσει το μέσον της, ένα μεγάλο ποσοστό των Ρώσων πολιτών έχει εκφράσει ήδη πως βρίσκεται σε αδιέξοδο σχετικά με τις επόμενες Προεδρικές εκλογές, ελλείψει της δυνατότητας υποψηφιότητας Putin. Πολλοί πολιτικοί αναλυτές κάνουν λόγο για το τεράστιο κενό ισχύος στην εσωτερική πολιτική σκηνή, λόγω της απουσίας του Προέδρου, ο οποίος, κατά το διάστημα της διακυβέρνησής του, εφάρμοσε ένα εξαιρετικά συγκεντρωτικό σύστημα, ισχυροποιώντας σε σχεδόν απόλυτο βαθμό τις δομές κεντρικού κυβερνητικού σχεδιασμού.
Παράλληλα με τη συγκέντρωση εξουσιών στο Κρεμλίνο και τον παραγκωνισμό των υπολοίπων κρατικών δομών, είναι γεγονός πως ο Vladimir Putin κατόρθωσε στο διάστημα των τελευταίων 20 ετών, που δεσπόζει στην πολιτική ζωή της Ρωσίας, να ανασυγκροτήσει τη χώρα οικονομικά και να επαναφέρει ένα μέρος της ισχύος της, διεκδικώντας ενεργό ρόλο στα παγκόσμια τεκταινόμενα, για χάρη της χαμένης αυτοκρατορικής αίγλης.
Θα πρέπει ακόμη να ληφθεί υπόψιν και το πολιτισμικό υπόβαθρο που διατρέχει το πολιτικό σύστημα και τη συνείδηση κάθε επιμέρους πολίτη, τα οποία διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τις δυτικές δημοκρατικές νόρμες. Ο μέσος Ρώσος πολίτης, εξαιτίας της μακραίωνης αυτοκρατορικής παράδοσης, αλλά και της πιο πρόσφατης σοβιετικής κληρονομιάς, ευνοεί ένα συγκεντρωτικό σύστημα διακυβέρνησης και προτιμά ένα προσωποπαγές καθεστώς, όταν αυτό είναι ικανό να παράγει το αίσθημα της ασφάλειας για το λαό. Ως εκ τούτου, είναι λογικό ένα μεγάλο μέρος των εκλογέων να προβληματίζεται έντονα για τις εναλλακτικές επιλογές του και να φοβάται πως μια αδύναμη πολιτική ηγεσία θα αποτελέσει τροχοπέδη για την εκπλήρωση των κρατικών συμφερόντων.
Στην αντίπερα όχθη, ένα ολοένα αυξανόμενο μερίδιο της κοινής γνώμης κάνει λόγο για κατάχρηση της εξουσίας και του ίδιου του Συντάγματος από την πολιτική ελίτ της χώρας, ιδιαίτερα από τον Putin, ενώ ακτιβιστές ήδη εκφράζουν την αντίθεσή τους με την έγκριση της Συνταγματικής Αναθεώρησης. Στο παρελθόν, πολλές από τις μεθόδους διακυβέρνησης του προέδρου είχαν κατακριθεί, ενώ είναι γνωστό πως στο βωμό του συγκεντρωτισμού του Putin πολύ συχνά θυσιάζονται η ελευθερία σκέψης και έκφρασης, ακόμα και η ίδια η ύπαρξη ενός βιώσιμου αντιπολιτευτικού σχηματισμού.
Είναι επί πτυχίω φοιτήτρια του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Αρθρογραφεί για τρία χρόνια σχετικά με θέματα διεθνούς πολιτικής και διπλωματίας. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια προσομοίωσης πολιτικών θεσμών και στην οργάνωσή τους. Τα ακαδημαϊκά της ενδιαφέροντα άπτονται θεμάτων ασφάλειας, άμυνας, διεθνών σχέσεων και διαπραγματεύσεων. Διετέλεσε Αρχισυντάκτρια Διεθνών Θεμάτων του OffLine Post το διάστημα Μάιος-Οκτώβριος 2020.
