Της Μαρίας Μήτσα,
Η ουσία του βιγκανισμού δηλώνει κάτι πολύ απλό: Τα συναισθήματα που βιώνει ο κάθε οργανισμός είναι εξίσου σημαντικά είτε πρόκειται για χαρά είτε για θλίψη, χωρίς να παίζει ρόλο πώς εξωτερικεύονται και εκφράζονται με την ικανότητα της νοημοσύνης, όπως στον άνθρωπο ή με ευρύτερες νοητικές λειτουργίες, όπως στα ζώα.
Τα τελευταία χρόνια έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους που ήταν φανς της κρεατοφαγίας και γενικά των τροφίμων ζωικής προέλευσης που όμως αυτό άλλαξε σε μια μέρα υιοθετώντας τον βιγκανισμό όχι μόνο ως τρόπο διατροφής αλλά γενικότερα ως φιλοσοφία ζωής, καθώς διαπίστωσαν οφέλη στη σωματική υγεία και την ψυχολογία τους.
Μια ισορροπημένη ανάλυση για τη σωματική και την ψυχική υγεία των vegan
Με την πρόοδο της επιστήμης νευρολόγοι έχουν αποδείξει ότι τα ζώα έχουν περίπλοκες βαθμίδες συναισθημάτων. Για παράδειγμα, μια ουγγρική μελέτη εγκεφαλογραφημάτων βρήκε ότι οι σκύλοι ανταποκρίνονται σε συναισθηματικά φορτισμένες φωνές (π.χ. κλάμα ή γέλιο) με τα ίδια κέντρα του εγκεφάλου που ανταποκρίνονται και οι άνθρωποι. Είναι, επίσης, γνωστό εδώ και πολλά χρόνια ότι οι αφρικανικοί ελέφαντες πενθούν σε τελετές που θυμίζουν κηδείες. Επιπλέον, είναι σαφές σε μεγάλο βαθμό ότι ο διαχωρισμός που έχουμε κάνει μεταξύ οικόσιτων και μη ζώων είναι τεχνητός. Για παράδειγμα, βλέπουμε βίντεο με οικόσιτα γουρουνάκια που παίζουν και χαίρονται τα χάδια, όπως και τα σκυλάκια. Ακόμα, γνωρίζουμε πια ότι τα ζώα είναι σε θέση να δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ τους αλλά και με τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, μια μελέτη βρήκε ότι οι αγελάδες μητέρες εμφανίζουν μεγαλύτερα δείγματα ανησυχίας (κραυγές, κίνηση, τοποθέτηση του κεφαλιού εκτός του στάβλου) όταν διαχωρίζονται με τα μικρά τους στις δυο βδομάδες αντί για την πρώτη μέρα. Μια άλλη μελέτη βρήκε ότι κάποιες αγελάδες έχουν άλλες ως «στενές φίλες» και αγχώνονται όταν αποχωρίζονται.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκδώσει πολλές οδηγίες για την προστασία των ζώων. Για παράδειγμα, από τον Μάρτιο του 2009 απαγορεύει κάθε πείραμα στα ζώα για καλλυντικά που διατίθενται εντός της ή καλλυντικά που δοκιμάστηκαν σε ζώα, ενώ από τον Γενάρη του 2012 απαγορεύει τα συμβατικά κλουβιά πουλερικών που κρίθηκαν επιζήμια για την ευεξία τους (περιορίζουν τις φυσικές κινήσεις και αποτελούν παράγοντα οστεοπόρωσης). Όσον αφορά το τελευταίο, ωστόσο, τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο του 2014 (αν όχι και σήμερα) ήμασταν το μόνο κράτος της Ε.Ε. που κατάφωρα παραβίαζε τον νόμο και εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί τα παλιά κλουβιά.
Μια εύλογη απορία, επίσης, πολλών κρεατοφάγων είναι «μα και τα φυτά δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί, αυτά πώς τα τρώτε;» Εδώ, λοιπόν, το τεκμήριο αξίας δεν είναι η έννοια της ζωής ευρύτερα, αλλιώς θα μιλούσαμε και για την αξία των μικροβίων. Ζητούμενο είναι η συναίσθηση, η δυνατότητα του οργανισμού να νιώθει, κάτι που τα φυτά δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι παρουσιάζουν, καθώς δε διαθέτουν νευρικό σύστημα και άρα εκτελούν κάθε αντίδρασή τους αυτόματα και ακούσια, όπως μια φάκα που κλείνει όταν την αγγίζεις.
Τι γίνεται όμως και με το περιβάλλον;
Εκτός από τις ανησυχίες για την προσωπική μας διατροφική αξία, πολύ σημαντική είναι και η ευημερία του πλανήτη. Η φιλοσοφία του βιγκανισμού περιλαμβάνει και το γενικότερο lifestyle για τη βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου. Με τη ζωική παραγωγή γίνεται κατάχρηση γενικά περισσότερων φυσικών πόρων και προκαλούνται μεγάλες εκλύσεις αερίων κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με μία αναφορά του ΟΗΕ το 2010. Είναι εντυπωσιακό το ότι η παραγωγή 1 κιλού βοϊδίσιας πρωτεΐνης παράγει περίπου 643 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, περί τις 300 φορές περισσότερο από 1 κιλό πρωτεΐνης σόγιας.
Επιπλέον, η παραγωγή ενδυμάτων και αξεσουάρ και γενικότερα ειδών καλλωπισμού από ζώα είναι εξίσου βάναυση και ανούσια όταν μπορούν να παραχθούν με διαφορετικές πρώτες ύλες. Οι vegan επιλέγουν μόνο καλλυντικά, σαμπουάν, απορρυπαντικά τα οποία είναι cruelty free, δηλαδή έχουν πιστοποίηση ότι για τη δημιουργία τους δεν έχουν γίνει test και βασανιστήρια σε ζώα. Ωστόσο, αυτό δε σώζει την επιβάρυνση του πλανήτη από τη μόλυνση των μεγάλων βιομηχανιών, γι’ αυτό ακόμα καλύτερη είναι η μείωση του υπερκαταναλωτισμού και η αγορά προϊόντων second hand. Καθώς επίσης και στην καθημερινότητά μας η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, ποδηλάτου ή και πεζή, όποτε αυτά είναι εφικτά, θα κάνει εξίσου καλό στη φυσική μας κατάσταση και στη μείωση της μόλυνσης του πλανήτη.
“The less I needed the better I felt” Bukowski
Γίνε και εσύ!
Όπως έχει διερωτηθεί χαρακτηριστικά ο Moby: «Θα μπορούσες να κοιτάξεις ένα ζώο στα μάτια και να του πεις: Η όρεξή μου είναι πιο σημαντική από τον πόνο σου;».
Βεβαίως, το εάν θα γίνεις vegan δε μπορεί να στο επιβάλλει κανένας. Διάβασε, ενημερώσου, μίλα με ανθρώπους της vegan κοινότητας και να θυμάσαι ότι είσαι και εσύ υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει στον πλανήτη μέχρι να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου. Η επιλογή είναι δική σου!
Γεννημένη το 1996 στη Θεσσαλονίκη, αλλά μεγαλωμένη σε ένα χωριό του Λαγκαδά, την Όσσα. Φοιτήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, με ειδίκευση στον κλάδο της προϊστορικής Αρχαιολογίας. Αγαπώ πολύ τα μουσεία καθώς είναι και το αντικείμενο που θα ήθελα να ασχοληθώ και στο μέλλον της επαγγελματικής μου ζωής.
